Đầu tháng 8, hơn nửa số doanh nghiệp niêm yết tại hai sàn chứng khoán công bố báo cáo tài chính hợp nhất quý II và sáu tháng đầu năm 2014. Gần 60 đơn vị trong số này (chiếm 37% số doanh nghiệp đã công bố báo cáo tài chính) có lợi nhuận sau thuế tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước, từ ít nhất 100% đến hàng nghìn phần trăm, theo thống kê của phóng viên và đối tác cung cấp dữ liệu VNDirect.

Dẫn đầu số này phải kể đến Công ty cổ phần Xi măng Vincem Hải Vân (Mã CK:  HVX) khi lợi nhuận sau thuế hơn 11,7 tỷ đồng trong nửa đầu năm nay, trong khi cùng kỳ năm ngoái công ty lãi dưới 400 triệu đồng. Tổng doanh thu 6 tháng công ty là 510 tỷ đồng, gần 90% số này đến từ sản xuất tiêu thụ xi măng. Hiện Xi măng Vincem Hải Vân có vốn điều lệ gần 400 tỷ đồng.

Hay như Công ty cổ phần Đầu tư Thương mại Thủy sản (Incomfish, Mã CK: ICF) cũng là trường hợp tăng lãi mạnh với lợi nhuận sau thuế trên 3,3 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái chỉ vỏn vẹn hơn 100 triệu đồng. Tương tự, Công ty cổ phần Đầu tư FIT (Mã CK: FIT) qua nửa năm đã thu về lợi nhuận sau thuế hơn 67,7 tỷ đồng, cao gấp 25 lần cùng kỳ năm trước. Ngoài nguồn thu ở lĩnh vực chính (23 tỷ đồng) là bán hàng và cung cấp một số dịch vụ, FIT còn đầu tư thêm ở lĩnh vực tài chính và thu về hơn 88 tỷ đồng.

Đa phần các lãnh đạo công ty đều cho rằng lý do khiến kết quả kinh doanh đột phá là nhờ kiểm soát tốt chi phí, trong đó có khoản trả lãi vay. Báo cáo tài chính cũng cho thấy lãi vay tại những doanh nghiệp này đều giảm 10-30% sau nửa năm.

Song song đó, sức tiêu thụ sản phẩm tốt cũng là lý do giúp các doanh nghiệp thúc đẩy tốc độ tăng trưởng. Trong một văn bản gửi Sở Giao dịch Chứng khoán TP HCM, ông Bùi Viết Minh - Tổng giám đốc Xi măng Vincem Hải Vân nhấn mạnh sản lượng tiêu thụ xi măng của công ty quý II tăng gần 42% so với cùng kỳ giúp công ty giải quyết vấn đề chi phí và tăng lợi nhuận.

Nhiều doanh nghiệp cho biết đã liên tục đa dạng kênh đầu tư để có mức sinh lời tốt nhất. Trao đổi với phóng viên, Chủ tịch Công ty cổ phần Đầu tư FIT – ông Phan Trung Phương chia sẻ mục tiêu chính của đơn vị này là tìm kiếm các cơ hội mua bán, sáp nhập doanh nghiệp (M&A) với giá hợp lý.

“Ngày xưa, có những công ty phải tốn nghìn tỷ mới mua được nhưng bây giờ chỉ với số tiền vừa phải là đã đủ để sở hữu. Định hướng năm nay, ngoài đầu tư tài chính ngắn hạn, tôi sẽ tập trung M&A với ngành nông dược và tiêu dùng nhanh”, chủ tịch FIT tiết lộ.

Với chiến lược này, lãnh đạo FIT tính toán từ nay đến cuối năm lợi nhuận sẽ còn tăng trưởng thêm 20% so với kế hoạch đề ra.

Bên cạnh các doanh nghiệp sản xuất, nhiều công ty chứng khoán cũng bứt phá về lợi nhuận trong nửa năm qua. Chẳng hạn Chứng khoán BIDV (BSI), Chứng khoán Sài Gòn Hà Nội (SHS) hay Chứng khoán An Phát (APG) đều có lãi sau thuế 6 tháng đầu năm, tăng ít nhất 100% so với cùng kỳ năm trước. Hầu hết lãnh đạo các công ty nhận định, kết quả này bắt nguồn từ diễn biến thuận lợi trên thị trường chứng khoán hai quý đầu năm.

Trong văn bản giải trình biến động lợi nhuận, bà Trần Thị Thu Thanh – Phó tổng giám đốc Chứng khoán BIDV cho biết doanh thu công ty đã tăng tương đối mạnh (102,8%) so với cùng kỳ năm trước, nhất là hoạt động môi giới và tự doanh. Ngoài ra, trong kỳ, đơn vị này cũng thực hiện các hợp đồng tư vấn lớn nên góp phần đẩy mạnh doanh thu, tăng lợi nhuận, bà Thanh cho hay.

Cũng với lý do tương tự, doanh thu nửa đầu 2014 của Chứng khoán Sài Gòn Hà Nội tăng 125%, lên 144 tỷ đồng. Hơn 70% số này đến từ môi giới và tự doanh chứng khoán.

Trao đổi với phóng viên, ông Phan Dũng Khánh – Giám đốc Tư vấn đầu tư tại Công ty Chứng khoán MayBank Kim Eng đánh giá các doanh nghiệp trên vẫn cần thêm thời gian để chứng minh sự tăng trưởng bền vững, đặc biệt là những đơn vị phụ thuộc vào yếu tố thời điểm. “Thông thường lợi nhuận đột biến hay đến từ khoản thu nhập bất ngờ và giống như chơi xổ số, chẳng hạn bán tài sản hoặc hoàn nhập dự phòng. Những dạng như vậy thường khó bền vững”, ông Khánh nhận xét.

Theo chuyên gia này, để thúc đẩy tăng trưởng và duy trì lâu, doanh nghiệp phải có chiến lược dài hơi và chi tiết theo từng giai đoạn, phân tích các yếu tố bất lợi và thậm chí là cả những rủi ro bất ngờ có thể xảy đến. Ngoài ra, việc quản lý tốt nhân sự, chi phí, văn hóa doanh nghiệp và điều chỉnh linh động theo từng thời kỳ cũng giúp công ty vượt qua thử thách, tăng trưởng ổn định trong dài hạn.

Chung quan điểm trên, Chủ tịch Công ty cổ phần Đầu tư FIT – ông Phan Trung Phương khẳng định yếu tố quan trọng nhất để đạt bước tăng trưởng nhảy vọt là “định hướng, chiến lược cũng như tầm nhìn của doanh nghiệp”. Ngoài ra cần có sự kiên trì, từ tuyên bố cho đến hành động phải theo đúng chiến lược và cả tiến độ. Ông tiết lộ thêm doanh nghiệp mình cũng luôn có ngân sách để chi thưởng, động viên tinh thần cán bộ nhân viên khi hoàn thành mục tiêu.