Phát triển vững chắc hệ thống y tế cơ sở

Theo BHXH Việt Nam, việc chuyển tuyến, cấp chuyên môn kỹ thuật về khám chữa bệnh đã được quy định cụ thể tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh và các văn bản hướng dẫn của Bộ Y tế nhằm thực hiện việc chăm sóc sức khoẻ cho người dân một cách toàn diện và liên thông.

Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 quy định, hệ thống y tế của gồm 4 tuyến: xã, huyện, tỉnh, trung ương. Luật Khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi, bổ sung (có hiệu lực từ 01/01/2024) cũng quy định sự phân cấp chuyên môn trong khám chữa bệnh, theo đó gồm 3 cấp: Cấp khám chữa bệnh ban đầu, cấp khám chữa bệnh cơ bản và cấp khám chữa bệnh chuyên sâu.

Cụ thể, tuyến đầu tiên, gần người dân nhất là trạm y tế tuyến xã với hơn 10.000 trạm y tế trên cả nước. Đây là tuyến y tế cơ sở thực hiện quản lý và chăm sóc sức khoẻ ban đầu của người dân.

Tại tuyến này, người dân không chỉ được khám chữa bệnh các bệnh thông thường, mà còn được phổ biến, giáo dục liên quan đến các vấn đề sức khỏe, ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tật, tiêm chủng phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 25/10/2023 cũng nêu rõ: Y tế cơ sở có vai trò quan trọng, là nền tảng, phát triển vững chắc hệ thống y tế cơ sở, xây dựng mạng lưới y tế rộng khắp, gần dân.

Tuyến huyện và một phần tuyến tỉnh có chức năng khám và điều trị hầu hết các bệnh trừ các trường hợp bệnh nặng, cần trình độ chyên môn sâu và trang thiết bị hiện đại. Hiện tại, cả nước có hơn 2.500 cơ sở khám chữa bệnh tuyến huyện và tuyến tỉnh.

Các bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh, các khoa đầu ngành của bệnh viện đa khoa tỉnh, các bệnh viện trung ương (hơn 200 cơ sở) tập trung khám chữa bệnh đối với các trường hợp bệnh nặng, thực hiện các kỹ thuật đòi hỏi chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại mà tuyến dưới không thực hiện được. 

Về vấn đề này, ông Lê Văn Phúc - Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHYT (BHXH Việt Nam) cho biết, mô hình hệ thống y tế hình tháp được hầu hết các nước áp dụng và chỉ có mô hình này mới đảm bảo được việc quản lý và chăm sóc sức khoẻ một cách toàn diện, hiệu quả. 

Theo ông Phúc, việc quản lý khám chưa bệnh tại các tuyến bằng giấy chuyển tuyến là công cụ phù hợp, cần thiết. Do đó, nếu bệnh nhân không được quản lý theo tuyến, nhu cầu khám chữa bệnh tập trung ở các bệnh viện tuyến trên, tuyến cuối để điều trị, kể cả với các trường hợp không phù hợp và không cần thiết với tình trạng bệnh. Điều này không chỉ gây quá tải cho cơ sở y tế tuyến trên, gây phiền hà cho chính người bệnh, mà còn gây lãng phí cơ sở vật chất, nhân lực ở tuyến dưới do không tận dụng hết công suất sử dụng.

Trong khi đó, thời gian qua, các cơ sở y tế tuyến dưới đã được đầu tư nguồn lực và ngày càng nâng cao chất lượng khám chữa bệnh.

Tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia BHYT khi đi khám chữa bệnh

Theo quy định, người tham gia BHYT khi tự đi khám chữa bệnh BHYT tại các bệnh viện tuyến huyện, điều trị nội trú tuyến tỉnh trên toàn quốc đều được Quỹ BHYT thanh toán như đi khám chữa bệnh tại nơi đăng ký khám chữa bệnh ban đầu. Các quy định này đã từng bước tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia BHYT khi đi khám chữa bệnh.

Theo ông Lê Văn Phúc, việc tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia phải gắn liền với sự bền vững của hệ thống y tế; tránh tình trạng bệnh nhẹ cũng điều trị tại tuyến trung ương, gây quá tải, lãng phí nguồn lực tài, không phát huy được hiệu quả của y tế tuyến cơ sở.

Nhằm tạo thuận lợi cho người bệnh trong việc "chuyển tuyến" và đảm bảo đúng quy định, cần quy định cơ sở y tế thuộc cấp ban đầu, cấp cơ là các đơn vị chịu trách nhiệm quản lý khám chữa bệnh ban đầu cho tất cả các đối tượng tham gia BHYT; cơ sở khám chữa bệnh thuộc cấp cơ bản và cơ sở khám chữa bệnh cấp chuyên sâu không điều trị các bệnh và không thực hiện các thủ thuật, phẫu thuật mà cấp ban đầu có thể thực hiện được.

Quy định này nhằm đảm bảo công bằng trong tiếp cận dịch vụ khám chữa bệnh ban đầu của người tham gia BHYT; phù hợp với nhiệm vụ phân cấp cho cơ sở khám chữa bệnh các cấp theo quy định của Luật Khám chữa bệnh sửa đổi.

Cùng với đó, nghiên cứu quy định chỉ áp dụng "thông tuyến khám chữa bệnh BHYT" giữa cơ sở khám chữa bệnh các cấp đối với các trường hợp đã được chẩn đoán bệnh và cần điều trị chuyên khoa sâu (như ung thư, tâm thần, bệnh máu, các bệnh cần sử dụng kỹ thuật can thiệp điều trị hoặc phẫu thuật, Lao kháng thuốc, HIV) mà cơ sở thuộc cấp cơ bản không thực hiện được.

Đồng thời, giao Sở Y tế quy định và khả năng cung ứng dịch vụ khám chữa bệnh của địa phương để quy định các bệnh, tình trạng bệnh được thông tuyến khám chữa bệnh BHYT. Điều này tạo thuận lợi trong khám chữa bệnh cho những người bệnh thực sự cần được thăm khám, theo dõi, điều trị chuyên khoa sâu.

Ngoài các nội dung trên, cần có quy định cơ sở khám chữa bệnh thuộc cấp chuyên sâu chuyển người bệnh về cấp cơ bản điều trị sau khi đã hết giai đoạn cấp tính đối với các trường hợp cần tiếp tục theo dõi, quản lý và điều trị nội trú; chuyển về cơ sở khám chữa bệnh thuộc cấp khám chữa bệnh ban đầu quản lý, theo dõi đối với các trường hợp bệnh mạn tính.

Để giảm thủ tục hành chính về giấy chuyển tuyến, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khoá XV, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, Bộ Y tế đang tập trung sử dụng việc chuyển tuyến điện tử, giải tỏa khó khăn cho người dân.