Lý do dân số châu Âu sẽ “vơi” một nửa 

Tờ Telegraph của Anh số cuối tháng 8/2022 cập nhật thông tin cho biết, dân số châu Âu trong thế kỷ 21 này có thể giảm khoảng một nửa. Lý do đa dạng nhưng nặng ký nhất phải kể đến giá nhà tăng vọt và những ảnh hưởng kéo dài từ các đợt phong tỏa COVID-19 khiến tâm lý ngại sinh con trở nên thịnh hành.

Dự báo nói trên là của ngân hàng đa quốc gia và Công ty cổ phần Dịch vụ tài chính Anh HSBC Holdings plc (HSBC). Theo chuyên gia kinh tế James Pomeroy tại HSBC thì lục địa già châu Âu sẽ giảm khoảng một nửa dân số, chỉ còn lại khoảng 350 triệu người vào cuối thế kỷ 21 so với hơn 700 triệu như hiện nay. Theo nhận định của Cơ quan thống kê châu Âu (Eurostat), chỉ tính riêng khu vực Liên minh châu Âu (EU), nơi chiếm hơn một nửa dân số châu Âu thì cơ cấu dân số năm 2020 và 2021 đã giảm liên tục. Từ tháng Giêng 2021 đến tháng Giêng 2022, dân số EU đã giảm từ 447 triệu xuống còn 446,8 triệu.

“Một trong những nguyên nhân suy giảm dân số của châu Âu là do kết hôn muộn, giới trẻ ngại sinh con, trong khi đó chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ, nhất là giá nhà đất. Đây là bằng chứng cho thấy tỷ lệ sinh giảm ngược với quy luật khi kinh tế phát triển”, chuyên gia James Pomeroy nhận định.

Theo HSBC, xu hướng này không chỉ diễn ra tại châu Âu, mà còn ở nhiều quốc gia phát triển và đang phát triển trên khác trên thế giới. Theo đó, kể từ khi đại dịch COVID -19 bùng phát, rồi đến lạm phát khiến chi phí sinh hoạt tăng vọt, nhu cầu bất động sản lớn nên giá nhà đất đắt đỏ hơn, trong khi đó thu nhập lại không tăng. “ Tại Đức, Hà Lan, Canada và New Zealand, giá nhà so với thu nhập đã tăng 30% kể từ năm 2015. Nhiều hộ trẻ có mức thu nhập thấp, nên mục tiêu mua nhà ngày càng xa vời vợi’. Dự báo của HSBC nhấn mạnh.

HSBC cho biết thêm, việc mua nhà nằm ngoài khả năng của các cặp vợ chồng trung bình ở độ tuổi 20 tại Anh do giá quá cao, riêng khoản thế chấp mua nhà hiện cao gấp 4,5 lần thu nhập của giới trẻ.

Bên ngoài EU, tại châu Á, dân số Trung Quốc dự báo có thể giảm từ 1,42 tỷ người xuống chỉ còn 1,17 tỷ người vào năm 2050, trong khi Hong Kong thu hẹp từ 7,5 triệu xuống 6,7 triệu người. Riêng Ấn Độ sẽ vượt Trung Quốc để trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới, tăng từ 1,42 tỷ trong năm nay lên 1,55 tỷ vào giữa thế kỷ 21. Riêng Mỹ, nơi có tỷ lệ sinh cao hơn Trung Quốc và là quốc gia có truyền thống “thoáng” với người di cư, sẽ đạt ngưỡng dân số 345 triệu người vào năm 2050, tăng một chút so với 338 triệu như hiện nay.

Đề cập giá cả, HSBC trích dẫn số liệu từ Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh cho biết, giá nhà trung bình tại Anh hồi tháng 6/2022 đã tăng lên 286.000 bảng/căn hộ, tăng 7,8%, tương đương 20.000 bảng trong vòng một năm. Gần đây có xu hướng giảm chậm nhưng giá nhà của tháng 6 so với tháng 5 vẫn chênh tới gần 3.000 bảng. HSBC dự báo nếu xu hướng dân số tăng, thì dân số toàn cầu sẽ đạt đỉnh vào năm 2043, nhanh 4 thập kỷ so với dự báo của Liên Hợp Quốc cho dù tỷ lệ sinh giảm .

Tổng thể, theo HSBC, tỷ lệ sinh giảm sẽ dẫn đến hệ lụy kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm hơn, đồng thời tạo ra những thách thức đối với tài chính công do có ít lao động trẻ hơn để trả thuế cho những dịch vụ mà người cao tuổi cần như lương hưu hay bảo hiểm. "Nợ chính phủ sẽ trở nên rủi ro hơn vì ngày càng ít người làm việc để đóng thuế, khiến chính phủ khó trang trải nợ nần hơn. Giải pháp tình tế là giảm chi phí chăm sóc trẻ em, thúc đẩy nhập cư để thu hút nhiều lao động hơn, tuy nhiên giải pháp này có vẻ ít khả thi về mặt chính trị, nhất là trong bối cảnh lạm phát, bất ổn chính trị tại nhiều nơi như hiện nay”, HSBC nhấn mạnh thêm.

1.000 trẻ sơ sinh tiếp theo trên thế giới sẽ được sinh ra ở đâu?

Đề cập tới chủ đề dân số, trang tin trực tuyến Canada Visualcapitalist (VCC) cho biết, cứ sau 4 phút, có khoảng 1.000 trẻ sơ sinh được sinh ra trên toàn thế giới nhưng những đứa trẻ này đến từ quốc gia nào? Sử dụng dữ liệu từ CIA World Factbook, VCC đã đưa ra bức tranh về nhân khẩu học về những quốc gia có nhiều khả năng chào đón 1.000 trẻ sơ sinh tiếp theo dựa trên dân số và tỷ lệ sinh tính đến năm 2022.

Sơ đồ quốc gia nơi 1.000 trẻ sơ sinh tiếp theo trên thế giới được ra đời (Nguồn: CIA World Factbook).

Theo VCC, Ấn Độ, nơi có dân số gần 1,4 tỷ người và không có gì đáng ngạc nhiên khi nước này đứng đầu danh sách. Trong số 1.000 trẻ sinh ra, quốc gia Nam Á này chiếm khoảng 172 trẻ , tiếp đến là Trung Quốc (102,84 trẻ), Nigeria (56,50), Pakistan (47,23), CHDC Congo (31,90), Indonesia (31,20), Mỹ (30,42), Ethiopia (25,44), Brazil (22,27) và Bangladesh (21,52 trẻ). Điều đáng chú ý, trong khi Ấn Độ đứng đầu, nhưng tỷ lệ sinh của quốc gia này (tổng số ca sinh trong một năm trên 1.000 trẻ) thực tế lại thấp hơn một chút so với mức trung bình toàn cầu, chỉ có 16,8 ca so với 17,7.

Trung Quốc, đứng thứ hai và cũng tương tự như Ấn Độ, với dân số cao nhưng tỷ lệ sinh lại tương đối thấp. Nigeria, đứng thứ ba trong danh sách, có tỷ lệ sinh cao gần gấp đôi mức trung bình toàn cầu, ở mức 34,2. Lý do mức sinh của Nigeria lại là vì nền kinh tế Nigeria đang phát triển, đứng thứ 131 trên toàn cầu về GDP bình quân đầu người. Hơn nữa, khả năng tiếp cận giáo dục của phụ nữ vẫn chưa được phổ biến rộng rãi, nên nghiên cứu cho thấy có mối tương quan chặt chẽ với tỷ lệ sinh cao hiện nay.

Nhìn toàn cảnh, tỷ lệ tăng trưởng dân số của thế giới đang giảm. Mặc dù có hàng trăm nghìn trẻ sơ sinh được sinh ra trên khắp thế giới mỗi 4 phút, nhưng điều đáng nói là tỷ lệ tăng dân số chung đã thực sự giảm kể từ những năm 1960. Lý do, sự giàu có gia tăng trên khắp thế giới liên quan đến việc sinh ít hơn. Các chính sách khác nhau của chính phủ không khuyến khích các gia đình đông con. Sự thay đổi toàn cầu từ cuộc sống nông thôn về thành thị... Dự báo đến năm 2100, tăng trưởng dân số toàn cầu ​​sẽ giảm xuống 0,1%, có nghĩa, về cơ bản sẽ đạt mức tăng trưởng dân số thuần bằng 0. Điều này sẽ làm tăng độ tuổi trung bình toàn cầu và gây ra một số rủi ro kinh tế nếu các quốc gia không chuẩn bị đúng cách cho sự thay đổi nhân khẩu học nói trên.