Phóng viên: Là người có mặt tại cả 2 cuộc đối thoại vào đầu tháng 11, theo ông, các DN nhìn nhận thế nào về đổi mới chính sách, đặc biệt là về thuế, hải quan, trong thời gian qua?

Ông Nguyễn Văn Phụng: Nhìn chung, DN đánh giá rất cao những cố gắng của ngành Tài chính trong việc góp sức cùng Chính phủ, các bộ các ngành để tháo gỡ khó khăn. DN đánh giá cao ngành Tài chính đã đề xuất Chính phủ ban hành nhiều chính sách mới.

Đối với lĩnh vực thuế, việc triển khai chiến lược cải cách thuế 2011- 2020, đặc biệt là có những bước đi rất nhanh, vượt tiến độ so với lộ trình. Ví dụ như: thuế suất thuế Thu nhập DN (TNDN) giảm xuống 20% đối với các DN có quy mô 20 tỷ trở xuống, áp dụng từ 1/7/2013,… (theo lộ trình, phải đến 2020 mới thực hiện).

Nhiều quy định nới lỏng hơn cho DN, ví dụ như: Mở rộng những khoản chi phí được trừ. Chi phí quảng cáo khuyến mại, mặc dù chưa bỏ được ngay, nhưng đã có sự nới lỏng về mức trần tối đa, mở rộng phạm vi được chi tiêu, giới hạn,…; đặc biệt người nộp thuế tự xác định được chi phí, theo đúng quy định của Luật Quản lý thuế.

Các DN cũng đánh giá một số quy định mới có thể tác động tới mình, như việc thanh toán không dùng tiền mặt mới được công nhận là chi phí hợp lý, đối với những trường hợp DN mua hóa đơn.

Lúc đầu cũng có phản ứng, nhưng khi được giải thích cặn kẽ thì các DN đồng tình với phương thức này. Những DN lớn, làm ăn đứng đắn rất ủng hộ. Vì trong kinh doanh, mua thực bán thực, việc thanh toán không dùng tiền mặt là rất bình thường. Chỉ những DN kinh doanh không đứng đắn mới phản ứng,…

Tuy nhiên, những DN ở vùng sâu vùng xa, có những khoản chi bất thường, thì người làm chính sách phải cân nhắc sao cho phù hợp với thực tế.

Nhìn chung các ý kiến đều đánh giá cao việc thực hiện thuế TNDN, nội dung sửa đổi Luật Quản lý thuế, 4 nghị định liên quan. Mặc dù, trong các hội nghị đối thoại, các DN chưa đề cập nhiều về vấn đề này, tuy nhiên bên lề, cũng có nhiều DN có ý kiến, cần có những hướng dẫn cụ thể để bảo vệ DN kinh doanh đúng đắn, tuân thủ pháp luật, ngăn chặn hành vi làm ăn chưa đúng mực, làm xấu đi môi trường kinh doanh, tác động ngược.

Với tư cách là người làm chính sách, điều gì làm ông băn khoăn, qua phản ánh của các DN?

Tôi nhận thấy, nhiều DN chưa tiếp cận được chính sách mới. Qua đây cho thấy công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật của ngành Tài chính nói chung, ngành Thuế nói riêng cần có bước cải tiến, để thông tin tới DN sớm nhất. Đặc biệt, phải đổi mới cách tuyên truyền “thấm” vào người ta một cách tốt nhất, hiệu quả nhất.

Bộ phận một cửa của các cục thuế cần phải thay đổi. Cán bộ ở bộ phận này phải có đầy đủ năng lực, có tinh thần trách nhiệm, thái độ tận tình,… để giúp người nộp thuế hiểu và nắm bắt kỹ được các chính sách mới.

Tôi cho rằng, mật độ, phương pháp tuyên truyền, phổ biến chính sách cần có thay đổi, để người dân, DN tiếp cận tốt hơn, hiểu hơn.

Qua báo chí, cũng thấy có nhiều DN phản ánh khá gay gắt và đổ lỗi cho một số chính sách là không phù hợp. Ông có thể nhận xét gì về những ý kiến này?

Tại hội nghị cũng đã đưa ra một số vụ việc cụ thể. Tuy nhiên, chúng tôi nhận thấy rằng, một số quy định cần phải tuân thủ đúng pháp luật. Đối với DN phải có đầy đủ hồ sơ giấy tờ, thuyết minh rõ ràng.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước cần đẩy nhanh tốc độ giải quyết, đặc biệt giải thích cho doanh nghiệp hiểu rõ. Nhất là trong thời gian qua, các chính sách pháp luật thuế những giai đoạn thay đổi, nên dễ gây ra sai phạm từ phía DN.

Thời gian qua có những luật mới, những quy định mới, như: việc xác định ưu đãi đầu tư không phải theo tiêu chí DN thành lập mới, mà theo tiêu chí dự án đầu tư mới, đầu tư mở rộng thuộc lĩnh vực được khuyến khích, địa bàn được khuyến khích,… Chính sách này được các DN đề nghị hướng dẫn thật rõ, tránh sự hiểu lầm. Đây là cách đặt vấn đề khá chính đáng từ phía DN.

Còn một số vấn đề được doanh nghiệp nêu ra nhưng không thuộc chức năng của ngành Tài chính. Các DN đặc biệt có ý kiến xung quanh Thông tư 128/TT-BTC về quản lý thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.  

Cơ quan hải quan tự nhiên phải “gánh vác”, bị chỉ trích nặng nề về những việc mà xã hội không hiểu. Có nhiều các quy định về điều kiện hàng hóa, hàng nào phải kiểm tra, do các bộ chuyên ngành khác quy định. Hải quan chỉ là cơ quan thực thi, nếu hàng hóa bắt buộc phải kiểm tra mà thả cho đi là vi phạm pháp luật. Qua đó cho thấy, những gì thuộc chức năng của ngành khác thì phải phân định rõ ràng.

Hải quan có chức năng an ninh kinh tế, không để hàng hóa ô nhiễm môi trường vào được. Vậy thì Bộ Tài nguyên môi trường phải quy định về tiêu chuẩn về môi trường. Hàng đủ tiêu chuẩn thì Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công thương cũng phải quy định tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa. Bộ Y tế cũng phải quy định rõ mặt hàng nào cần kiểm tra hay không kiểm tra…

Ngành Hải quan đã rất cố gắng, tạo mọi cơ hội cho DN, nhưng vướng ở những khâu trên nên không thể làm khác được.

Qua các ý kiến của DN thấy rằng, ngành Hải quan đã rất cố gắng, tạo mọi cơ hội cho DN, nhưng không thể làm thế nào khác được.

Thưa ông, vẫn có những ý kiến yêu cầu giảm thuế Giá trị gia tăng (GTGT) xuống. Thậm chí có hiệp hội kinh doanh còn kiến nghị giảm xuống 0% cho một số loại nông sản và coi đó như cách để triệt tiêu hiện tượng DN “ma” chiếm đoạt tiền hoàn thuế. Ý kiến của ông trong vấn đề này thế nào?

Thuế GTGT có những thay đổi, như đưa ra những quy định về ngưỡng chịu thuế, ngưỡng miễn thuế, ngưỡng áp dụng thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ…

Cả hai Luật thuế GTGT, TNDN (sửa đổi) đang trong quá trình hướng dẫn các quy định mới. Điều gì cộng đồng DN đòi hỏi phải áp dụng sớm đã được chúng ta thực hiện rồi, như thuế TNDN 20% đối với DN có doanh thu 20 tỷ đồng trở xuống; hạ thuế suất thuế GTGT từ 10% xuống 5% đối với mua, bán, kinh doanh nhà ở xã hội, tạo cơ hội cho những người có thu nhập thấp sớm có điều kiện cải thiện nhà ở; giảm thuế có thời hạn 1 năm đối với nhà ở thương mại có diện tích dưới 70m2, giá bán dưới 15 triệu đồng,…

Điều này tác động tới cả thị trường bất động sản, người mua nhà. Những DN kinh doanh bất động sản có điều kiện tái cơ cấu thị trường, bất động sản; người có nhu cầu thực về nhà ở có cơ hội lựa chọn diện tích vừa phải, tổng mức đầu tư vừa phải.

Qua đó tôi cho rằng, những gì chúng ta tạo điều kiện về thuế thì cần phải làm tối đa, nhưng không thể làm quá lên được. Nhất là trong điều kiện hiện nay, thu ngân sách đang rất khó khăn. Ngoài ra, mặt hàng này giảm thì mặt hàng khác cũng đòi giảm.

Nhiều phản ánh cho rằng, những người mua nhà có chứng từ nhưng không được áp dụng thuế thu nhập cá nhân 25% mà bị buộc phải nộp theo tỷ lệ 2% trên tổng doanh thu bán ra. Giải thích vấn đề này thế nào, thưa ông?

 Vấn đề này khá rõ ràng. Thông tư 111/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định rất rõ. Chúng ta phải có đầy đủ chứng từ, xác định giá mua, giá bán, xác định được thu nhập chịu thuế thì mới được nộp 25% trên doanh thu chênh lệch. Người nộp thuế phải chứng minh thu nhập. Nếu không xác định, chứng minh được thì phải nộp 2% trên tổng doanh thu bán ra.

Phải nói rằng, trong chuyển nhượng bất động sản thì thủ tục rất quan trọng. Cơ quan thuế không giải quyết thủ tục mua bán bất động sản. Đây là việc của bộ phận “một cửa” của từng quận, từng huyện (không phải bộ phận “một cửa” của cơ quan thuế).

Nhiều khi bộ phận này thông tin tới người dân không chuẩn, nên người dân tưởng quy định về thuế khắt khe.

Cần phải khẳng định rằng: Cơ quan thuế chỉ tính được tiền thuế khi bộ phận tài nguyên môi trường chuyển đầy đủ hồ sơ về đất đai từ phía họ sang cơ quan thuế. Nhiệm vụ của họ là xác định vị trí đất, giá đất, căn cứ xác định giá mua đúng,… Nếu họ không chuyển đầy đủ hồ sơ về cơ quan thuế thì cơ quan thuế có muốn cũng không làm được.

Ngoài ra, có tình trạng chung, tại các bộ phận “một cửa” hiện nay có một đội quân “cò mồi”. Hoạt động, đôi khi thái quá của đội quân này khiến thông tin đến với người đi làm thủ tục bị “nhiễu loạn”, tưởng cơ quan nhà nước quy định gây khó dễ, trong khi thực tế không hẳn như vậy.

Tất nhiên cũng có một bộ phận cán bộ, công chức thuế, hải quan nhũng nhiễu, gây khó dễ và tiêu cực. Tuy nhiên, các đơn vị thuế, hải quan đều đã cam kết kiên quyết loại bỏ những hành vi tiêu cực và những người này sẽ bị xử lý nghiêm. Đề nghị các DN cùng phát hiện và thông tin cho cơ quan thuế, hải quan.

Xin cảm ơn ông!