Chính sách thuế là một công cụ kinh tế, có vai trò quan trọng tác động tới chi phí và lợi ích của các thể nhân và pháp nhân, có thể điều chỉnh hành vi, hoạt động của họ hướng theo mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển nền kinh tế xanh, hướng tới phát triển bền vững ở mỗi quốc gia. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều quốc gia không áp dụng sắc thuế bảo vệ môi trường nhưng có áp dụng các chính sách thuế liên quan đến mục tiêu bảo vệ môi trường theo đối tượng chịu thuế.

Nghiên cứu xây dựng Luật Thuế bảo vệ môi trường sửa đổi, bổ sung là việc làm cần thiết đối với quá trình thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước; hoàn thiện chính sách tài chính về bảo vệ môi trường. Luật Thuế bảo vệ môi trường sửa đổi sẽ góp phần khắc phục được những tồn tại của Luật Thuế bảo vệ môi trường hiện hành, đồng thời, phù hợp với mục tiêu cải cách thuế bảo vệ môi trường theo Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2020.

Những năm gần đây, vấn đề bảo vệ môi trường trở thành mối quan tâm hàng đầu trên phạm vi toàn cầu. Thuế là công cụ chính sách được nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng nhằm thực hiện mục đích bảo vệ môi trường. Chính sách thuế nhằm bảo vệ môi trường của Việt Nam đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên, hiệu quả thực tế đối với mục tiêu bảo vệ môi trường hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế. Từ góc độ lý luận và thực trạng chính sách thuế nhằm bảo vệ môi trường ở Việt Nam hiện nay, bài viết đề xuất một số giải pháp cụ thể đối với các chính sách này.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế bảo vệ môi trường gồm các sửa đổi, bổ sung 8 nội dung của Luật Thuế bảo vệ môi trường hiện hành. Tại dự án Luật này, các điều chỉnh biểu khung thuế bảo vệ môi trường đối với 3 nhóm hàng hóa, trong đó có xăng, dầu, mỡ nhờn (gọi chung là xăng dầu) đang được dư luận đặc biệt quan tâm. Bài viết phân tích những điều chỉnh khung thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu tại dự thảo Luật nêu trên.

Qua 5 năm triển khai thực hiện, Luật Thuế bảo vệ môi trường đã đạt được những mục tiêu, yêu cầu đặt ra khi ban hành. Bên cạnh những kết quả đạt được, Luật Thuế bảo vệ môi trường còn những tồn tại, vướng mắc cần phải nghiên cứu sửa đổi, bổ sung để tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước về hoàn thiện chính sách tài chính trong bảo vệ môi trường hướng tới phát triển bền vững, thực hiện tái cơ cấu nguồn thu ngân sách nhà nước... Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế bảo vệ môi trường đang được Bộ Tài chính xây dựng, hoàn thiện để trình Chính phủ, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 4, tháng 10/2017.

Chính sách thuế bảo vệ môi trường được thực hiện theo quy định tại Luật Thuế bảo vệ môi trường số 57/2010/QH12 (Quốc hội khóa XII thông qua tại kỳ họp thứ 8 ngày 15/11/2010) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2012. Qua 5 năm triển khai thực hiện, Luật Thuế bảo vệ môi trường đã đạt được những kết quả tích cực. Tuy nhiên, để tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về hoàn thiện chính sách tài chính về bảo vệ môi trường hướng tới phát triển bền vững và hội nhập quốc tế... yêu cầu đặt ra cần phải tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Thuế bảo vệ môi trường.

Chính sách tài chính là một trong những công cụ quan trọng nhất để thực hiện chủ trương của Đảng về bảo vệ môi trường nhằm phát triển kinh tế bền vững. Bài viết đi sâu phân tích chính sách tài chính, bao gồm chính sách thu, chi ngân sách nhằm hiện thực hóa quan điểm của Đảng về bảo vệ môi trường, qua đó, chỉ ra những tồn tại, hạn chế của chính sách tài chính trong việc thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường và đề xuất giải pháp phát huy vai trò của chính sách tài chính trong thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường như: Tăng cường giám sát chi ngân sách cho bảo vệ môi trường, mở rộng cơ sở thuế bảo vệ môi trường…