Với diễn biến tỷ giá như trên, có thể xem xét một số trường hợp cụ thể như sau: Ngày 31/12/2023, tỷ giá 24.690VND/USD, Tổng công ty dầu Việt Nam (PV Oil) nhập khẩu dầu DO, với giá CIF (Cost, Insurance và Freight): Tiền hàng, bảo hiểm và cước phí) tại cảng Sài Gòn, 60USD/tấn, trả chậm 120 ngày, tổng số tiền phải thanh toán 01 triệu USD. Nếu không phòng ngừa rủi ro tỷ giá PV Oil sẽ bị lỗ do chênh lệch tỷ giá (25.458-24.690)*1 triệu đồng =760 triệu đồng. Vì vậy, Tổng công ty PV OIL tiến hành lựa chọn các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá VND/USD sẽ có kết quả tính toán như sau:

Thứ nhất, phòng ngừa bằng hợp đồng kỳ hạn.

Ngay khi hợp đồng nhập khẩu trả chậm, DN ký ngày hợp đồng mua USD kỳ hạn 120 ngày với tỷ giá kỳ hạn 25.100 VND/USD, tổng số tiền PVOIL phải trả 120 sau là 25,1 tỷ đồng (25.100 VND *1 triệu đồng).

Thứ hai, phòng ngừa bằng quyền chọn mua USD, phí quyền chọn mua một USD là 150 VND với tỷ giá thực hiện 25.050 VND/USD, tổng số tiền PVOIL phải trả 120 ngày sau là 25,20 tỷ đồng (25.050 +150) *1 triệu đồng).

Thứ ba, phòng ngừa trên thị trường tiền tệ.

Ngày 01/01/2024, ngay khi ký nhập khẩu dầu DO, Tổng công PV OIL vay ngân hàng 24,69 tỷ đồng (24,690*1 triệu đồng) với lãi suất 8%/ năm để mua 1 triệu USD và gửi Ngân hàng với lãi suất 0%/năm. Tổng số tiền PV OIL sẽ trả sau 120 ngày.

25.348.000=24.690.000*( 8%)/12*4

Với 03 công cụ phòng ngừa trên, có thể thấy, Tổng công ty PV OIL nên ký hợp đồng kỳ hạn để mua USD với tỷ giá 25.100 VND/USD, ngày thực hiện hợp đồng 01/4/2024 thì có số tiền phải trả nhỏ nhất là 25,1 tỷ đồng.

Đối với doanh nghiệp xuất khẩu

Ngày 02/01/2024, Công ty SB Food ký hợp đồng xuất khẩu lô tôm trị giá 4.500.000 yên Nhật, tỷ giá 172VND/¥, giao hàng và thanh toán 02/5/2024. Nhà nhập khẩu mở thư tín dụng L/C (Letters of credit) không hủy ngang ngay trong ngày ký hợp đồng. Công ty SB Food lo ngại đồng yên Nhật có khả năng giảm giá, nên tiến hành tính toán các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá VND/¥, với kết quả như sau:

Thứ nhất, phòng ngừa bằng hợp đồng kỳ hạn

Ngay khi hợp đồng xuất khẩu lô tôm, DN ký ngay hợp đồng bán ¥ kỳ hạn 120 ngày với tỷ giá kỳ hạn 170 VND/¥, tổng số thu tiền được 765.000.000 (170 VND *4..500.000)

Thứ hai, phòng ngừa bằng quyền chọn mua quyền chọn bán ¥ với phí quyền chọn bán một ¥ là 5 VND, tỷ giá thực hiện 170VND/¥, tổng số tiền công ty SB Food thu được sau 120 ngày là 747 triệu đồng (171-5) *4,5 triệu đồng)

Thứ ba, phòng ngừa trên thị trường tiền tệ

Công SB Food vay ngân hàng 4.455.446¥ (4.455.446=4.500.000/((1+(3%)/12*4)),với lãi suất 3%/ năm để bán ra thu về 766.336.634 VND (172VND*4.455.446 ¥) và gửi Ngân hàng với lãi suất 5%/năm. Tổng số tiền công ty SB Food sẽ có được là 779.108.911 VND (779.108.911= 766.336.634 *[1+ ((5%)/(12%)*4)])

Với 03 giải pháp phòng ngừa trên, Công ty SB Food nên phòng ngừa trên thị trường tiền tệ, vì có tổng số tiền thu về do xuất khẩu lô tôm là lớn nhất 779.108.911 VND.

Với kết quả tính toán này, các DN xuất nhập khẩu có nhiều lựa chọn các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá, nhằm giảm thiểu chi phí, giảm thiểu rủi ro tỷ giá… cũng như để tối đa hóa lợi nhuận của đơn vị.

Giải pháp

Từ thực tiễn và kết quả phân tích trên cho thấy, các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá: Hợp đồng kỳ hạn; Hợp đồng tương lai; Hợp đồng quyền chọn; Phòng ngừa trên thị trường tiền tệ… rất hữu ích trong việc giảm thiểu rủi ro tỷ giá, tăng hiệu quả hoạt động cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Vì vậy, trong thời gian tới, cần hoàn thiện các luật về các công cụ phái sinh theo thông lệ quốc tế để các DN, các NHTM… có cơ sở pháp lý áp dụng vào thực tiễn, nhằm đẩy mạnh xuất nhập khẩu, góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP, hội nhập kinh tế quốc của Đất nước.

Mặt khác, đề nghị các trường đại học, cao đẳng ở Việt Nam cập nhật và đưa các nội dung phòng ngừa rủi ro nói chung, phòng ngừa rủi ro tỷ giá nói riêng vào chương trình đào tạo để các ngân hàng thương mai, DN, tổ chức... trong nước có đội ngũ nhân lực thành thạo nghiệp vụ mới, hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, nâng cao hiệu quả hoạt động của DN.

Tài liệu tham khảo:

1. Ngân hàng Nhà nước, Thông tư số 02/2012/TT-NHNN ngày 27/02/2012 về hướng dẫn giao dịch hối đoái giữa Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài;
2. Ngân hàng Nhà nước, Thông tư số 45/2014/TT-NHNN sửa đổi Thông tư số 02/2012/TT-NHNN ngày 29/12/2014 về hướng dẫn giao dịch hối đoái giữa Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài;
3. Nguyễn Trung Trực (2018), Giáo trình Tài chính doanh nghiệp 1, Nhà xuất bản Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh;
4. Bodie, Kane, Marcus (2021), Investments, 12th edition. Published by McGraw-Hill;
5. Berk, DeMarzo and HarFord (2024), Fundamentals of Corporate Finance, 6th edition. Published by McGraw-Hill;
6. Denzil Watson and Antony Head (2023), Corporate Finance Principles and Practice, 9th edition, Published by Pearson.
7. Eugene F.Brigham and Joel F.Houston (2020). Fundermentals of Financial Management, 10E. Pulished by Cengage Learning;
8. Frederic S.Mishkin. Stanley G Eakins (2019), The Economics of Money Banking and Finacial Markets, Global edition, twelfth edition. Published by Pearson;
9. Jeff Madura, Ariful Hoque, Chandrasekhar Krishnamurt (2022), International Financial Management, 02nd edition. Published by by Pearson;
10. Jeff Madura, Roland Fox (2023). International Financial Management, 6th edition. Published by by Pearson;
11. Jonathan Berk, Peter DeMarzo (2024), Corporate Financial, 6th. Published by Pearson.