Theo dự thảo thông tư được đưa ra tại buổi lấy ý kiến tại TP. Hồ Chí Minh hôm 23/10 do Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tổ chức, trong thủ tục hành chính đối với lĩnh vực hải quan, sẽ bãi bỏ quy định nộp 5 loại chứng từ như hợp đồng mua bán hàng hóa, hóa đơn xuất khẩu, bảng kê chi tiết hàng hóa, các chứng từ khác theo quy định của các bộ, ngành có liên quan và văn bản xác định trước mã số, trị giá hải quan (nếu có).

Ngoài ra, đối với hàng hóa nhập khẩu, hồ sơ hải quan nhìn chung chỉ có ba loại giấy là tờ khai hải quan, hóa đơn thương mại và vận đơn.

Đây được xem là một trong những điểm tiến bộ trong dự thảo thông tư quy định về thủ tục hải quan, kiểm tra, kiểm soát hải quan, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và quản lý thuế sẽ thay thế cho 9 thông tư được ban hành từ năm 2007 đến 2014.

Đây là một trong ba dự thảo thông tư được đưa ra lấy ý kiến của doanh nghiệp và dự kiến được ban hành vào giữa tháng 11/2014.

Ngoài thông tư trên, thông tư thứ hai là ban hành quy định về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu vào khu phi thuế quan. Thông tư này có bổ sung các quy định về quản lý dựa trên rủi ro, thể hiện cam kết cao hơn của Hải quan Việt Nam để chuyển đổi từ hình thức quản lý quá chặt chẽ, sang kiểm tra giám sát hải quan trong những lĩnh vực và tại những doanh nghiệp rủi ro cao.

Thông tư thứ ba hướng dẫn về thủ tục hải quan, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và quản lý thuế đối với hàng hóa gia công với thương nhân nước ngoài, nhập khẩu nguyên liệu, vật tư để sản xuất hàng hóa xuất khẩu. Thông tư này được kỳ vọng giúp đơn giản hóa nhiều thủ tục, qua đó tăng khối lượng hàng hóa xuất khẩu cho các doanh nghiệp chế xuất.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Thanh Long, Phó trưởng Phòng Giám sát và quản lý về hải quan (Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh) cho rằng bên cạnh việc đơn giản hóa nhiều thủ tục, có những thủ tục, dự thảo thông tư mới đã tối giản đến mức cơ quan thực thi không biết thực hiện ra sao.

Chẳng hạn, đối với các quy định liên quan đến hàng tạm nhập tái xuất, hàng xuất nhưng sau đó bị trả lại, hàng nhập sau đó xuất trả, dự thảo thông tư mới đã bỏ hết. Do đó nếu có phát sinh các vấn đề liên quan đến các trường hợp này, cơ quan thực thi sẽ không biết giải quyết ra sao.

Ngoài ra, luật mới cũng không cho doanh nghiệp đưa hàng về tự bảo quản chờ thông quan, trong khi đây là việc phổ biến. Do đó, ông Long cho rằng từ ngày 1/1/2015, nếu không có hướng dẫn về việc này thì chắc chắn hàng hóa sẽ ách tắc tại các cảng vì khi ấy theo quy định mới, cơ quan hải quan không thể cho doanh nghiệp mang hàng về kho tự bảo quản.

Dự kiến có 12 thông tư để hướng dẫn thi hành Luật Hải quan mới, thay thế toàn bộ các thông tư có liên quan đến hải quan, thuế xuất nhập khẩu.