Vai trò đại lý hải quan chưa nổi bật

Trên địa bàn quản lý của Cục Hải quan Đồng Nai, có 26 doanh nghiệp đại lý hải quan, ngoài ra còn có các đại lý hải quan ngoài tỉnh thực hiện thủ tục cho các doanh nghiệp trong tỉnh Đồng Nai. Những doanh nghiệp này đa số là đại lý hải quan nhỏ thực hiện khai báo hải quan, làm thủ tục cho những doanh nghiệp xuất nhập khẩu mới thành lập hoặc doanh nghiệp nhỏ cả trong tỉnh, ngoài tỉnh và không thực hiện bảo lãnh các khoản thuế, phí liên quan đến lô hàng xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.

Hiện nay, các đại lý làm thủ tục hải quan chỉ khai báo, truyền chứng từ lên hệ thống điện tử hải quan, xuất trình hàng hóa để kiểm tra trong trường hợp hệ thống phân luồng đỏ tờ khai, vận chuyển hàng hóa…. Các đại lý này không thực hiện nộp các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật có liên quan đến hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

Giám đốc đại lý hoặc người được giám đốc ủy quyền theo quy định của pháp luật không thực hiện việc ký tên, đóng dấu trên tờ khai hải quan và các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan khi khai báo thủ tục hải quan cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Điều này nhằm làm giảm trách nhiệm của đại lý hải quan, dễ dẫn đến các vi phạm nhưng để doanh nghiệp xuất nhập khẩu tự chịu trách nhiệm, đồng thời gây nên sự cạnh tranh giữa các đơn vị dịch vụ khai thuê hải quan nhằm tăng thu, giảm chi phí.

Theo Cục Hải quan Đồng Nai, tại một số địa bàn, hiện nay ngoài các trường hợp hoạt động xuất nhập khẩu thông qua ký kết hợp đồng đại lý hải quan, thì vẫn có các đại lý làm thủ tục hải quan không ký kết hợp đồng với chủ hàng, mà chỉ thực hiện hoạt động khai thuê, nhập các chỉ tiêu thông tin khai báo, làm thuê các thủ tục bến bãi, điều xe, bốc xếp hàng hóa... Việc đứng tên trên tờ khai hải quan, thực hiện các nghĩa vụ thuế, phí, lệ phí và các khoản phải thu khác vẫn do chủ hàng đứng ra tự thực hiện. Do đó, hoạt động của các đại lý làm thủ tục hải quan chưa thực sự đi vào chiều sâu, chưa đạt hiệu quả cao như mục tiêu đề ra, nhiều đại lý chưa hoạt động đúng với vai trò, tư cách của đại lý làm thủ tục hải quan.

Thực tế hiện nay mặc dù có nhiều quy định thuận lợi và được đơn giản hóa trong quá trình triển khai thực hiện, tuy nhiên về bản chất, vai trò của đại lý làm thủ tục hải quan chưa được nổi bật, chưa được đánh giá đúng về vị trí, sự tham gia trong các khâu, quy trình làm thủ tục hải quan.

Tại một số nơi làm thủ tục hải quan, còn có các cá nhân làm dịch vụ xuất nhập khẩu một cách tự phát, chưa qua đào tạo, không đăng ký kinh doanh, không nộp thuế, chỉ nhận khoán theo từng lô hàng, không có trách nhiệm ràng buộc với chủ hàng, thiếu ý thức tuân thủ pháp luật, khi có sai sót thì tìm cách đổ trách nhiệm cho chủ hàng, lợi dụng danh nghĩa hải quan để gây khó cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu… Điều này làm giảm tính cạnh tranh của hoạt động đại lý hải quan, làm ảnh hưởng đến chất lượng của hoạt động cầu nối giữa cơ quan hải quan và chủ hàng, đồng thời dẫn đến hiểu lầm về vai trò của đại lý hải quan, làm giảm uy tín của các đại lý hải quan trong hoạt động xuất nhập khẩu.

Ưu đãi thực hiện thủ tục hải quan thông qua đại lý

Hoạt động xuất nhập khẩu thông qua kênh đại lý làm thủ tục hải quan đang là một xu hướng tất yếu trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Thời gian qua, hoạt động đại lý hải quan đã có những đóng góp quan trọng, đặt nền móng cho sự phát triển các dịch vụ liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nói riêng và toàn quốc nói chung.

Việc quan tâm phát triển đại lý làm thủ tục hải quan sẽ tạo thuận lợi hơn nữa cho hoạt động dịch vụ logistics phát triển, giúp việc thực hiện thủ tục hải quan của các doanh nghiệp trở nên chuyên nghiệp hóa, rút ngắn thời gian thông quan, giảm phát sinh các trường hợp vi phạm do không có điều kiện nghiên cứu đầy đủ pháp luật về hải quan và chính sách quản lý hàng hóa.

Để phát triển loại hình dịch vụ này, Cục Hải quan Đồng Nai kiến nghị tiếp tục có giải pháp tuyên truyền, phổ biến, khuyến khích chủ hàng, người dân, doanh nghiệp sử dụng đại lý hải quan khi phát sinh hoạt động xuất nhập khẩu, nâng cao vai trò của đại lý trên phương diện là cầu nối giữa cơ quan hải quan và người xuất khẩu, nhập khẩu.

Để giải quyết vấn đề cạnh tranh không lành mạnh giữa các cá nhân hoạt động tự do, tự phát với đại lý hải quan, Cục Hải quan Đồng Nai kiến nghị Tổng cục Hải quan phối hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp Logictics Việt Nam xây dựng Bộ chỉ số đánh giá năng lực đại lý hải quan. Đồng thời, hỗ trợ tối đa hoạt động của các đại lý khi thực hiện thủ tục hải quan thông qua các tổ giải quyết vướng mắc, tuyên truyền, hỗ trợ, cung cấp thông tin qua lại giữa cơ quan hải quan và đại lý hải quan…

Cùng với các nội dung trên, cần rà soát lại các quy định của pháp luật quốc gia, tham khảo các quy định của pháp luật quốc tế, các nước có nền kinh tế tương đồng với Việt Nam để trình Bộ Tài chính, Chính phủ áp dụng những chính sách ưu tiên, ưu đãi đối với việc thực hiện thủ tục hải quan thông qua đại lý làm thủ tục hải quan.

Khi doanh nghiệp đáp ứng đủ các điều kiện về tuân thủ pháp luật về hải quan, pháp luật về thuế, kim ngạch, số lượng lô hàng đã khai báo tuân thủ pháp luật hải quan, thời gian không vi phạm... thì được công nhận là đại lý làm thủ tục hải quan ưu tiên, đồng nghĩa với việc được hưởng các chế độ ưu tiên như đối với doanh nghiệp ưu tiên quy định tại Điều 43, Luật Hải quan.

Theo đó, doanh nghiệp sẽ được miễn kiểm tra chứng từ thuộc hồ sơ hải quan, miễn kiểm tra thực tế hàng hóa, được làm thủ tục hải quan bằng tờ khai chưa hoàn chỉnh hoặc chứng từ thay thế, được ưu tiên thực hiện thủ tục hải quan trước... Chủ hàng hóa, chủ phương tiện cũng được hưởng chế độ ưu tiên khi ủy quyền cho đại lý ưu tiên.

Các giải pháp trên nhằm nâng cao năng lực đại lý làm thủ tục hải quan, tạo môi trường cạnh tranh công bằng, bền vững cho đại lý hải quan. Đồng thời, nâng cao ý thức tự nguyện tuân thủ pháp luật của đại lý, giúp đại lý hải quan nhận được sự công nhận của các bên có liên quan, cũng như nâng cao hiệu quả quản lý đại lý hải quan.