Theo Tổng cục Thống kê, trong quý III/2021 cả nước có đến 4,7 triệu người mất việc, trong đó có 1,7 triệu người thất nghiệp, tăng 523.200 người so với quý trước. Thực trạng đó đã đặt các tỉnh thành ở vùng ÐBSCL, trong đó có TP. Cần Thơ, nếu như trước đây phải giải bài toán nguồn nhân lực thì thời gian tới lại là bài toán phục hồi và phát triển kinh tế.

Vùng ÐBSCL nói chung, TP. Cần Thơ nói riêng, phát triển kinh tế dựa trên nền nông nghiệp còn nhiều lạc hậu, nền kinh tế thương mại, dịch vụ chưa đa dạng, hệ thống giao thông vận tải còn nhiều hạn chế. Do đó, TP. Cần Thơ cần có những nghiên cứu bài bản để định hướng chiến lược các mũi nhọn đầu tư phát triển sau đại dịch.

Tái cơ cấu nguồn nhân lực

Nguồn nhân lực vẫn là yếu tố quan trọng nhất để có thể khôi phục nền kinh tế sau dịch. Cần Thơ cần xác định tái cơ cấu nguồn nhân lực là tiền đề cho định hướng phát triển nền kinh tế, đảm bảo phát triển cân bằng giữa ÐBSCL và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam là TP Hồ Chí Minh, Ðồng Nai, Bình Dương cũng như giữa các địa phương trong vùng ÐBSCL.

Trước hết, Cần Thơ cần nhanh chóng hỗ trợ ban đầu nhằm ổn định đời sống của lực lượng lao động tại địa phương. Trên tinh thần đảm bảo yêu cầu phòng, chống dịch và giảm thiểu chi phí có liên quan, chính quyền cần cân đối sử dụng nguồn lao động cư trú địa phương, giảm thiểu thấp nhất việc người lao động phải “ly hương” như trước đây.

Ðối với nguồn lao động có kinh nghiệm và tay nghề đã được tiêm ngừa đủ hai mũi vaccine hoặc đã khỏi bệnh có thể đăng ký tại các trung tâm giới thiệu việc làm để được giới thiệu làm việc ngay tại nhà máy, công ty ở địa phương đang hoạt động hoặc có kế hoạch tái sản xuất trong thời gian tới.

Nhóm lao động có ngành nghề không còn phù hợp hoặc chưa qua đào tạo cần được địa phương thống kê, lập danh sách tiến hành đào tạo tại các trung tâm dạy nghề tại các quận huyện. Chú ý gắn với nhu cầu của các công ty có dự kiến mở rộng sản xuất sau dịch với các ngành nghề mới. Nhóm lao động trẻ có nhu cầu có thể định hướng đào tạo phục vụ nhu cầu xuất khẩu lao động hợp pháp ở các thị trường quen thuộc như Hàn Quốc, Nhật Bản hay Ðài Loan.

Nhóm lao động lớn tuổi nên tính toán đưa vào các tổ nhóm, hợp tác xã kiểu mới để hoạt động sản xuất tiểu thủ công nghiệp, các ngành nghề truyền thống tại địa phương với sự hỗ trợ, kết nối với hoạt động du lịch cũng như hướng tới xuất khẩu để gia tăng giá trị sản phẩm.

Ðặc biệt, cần định hướng một nhóm lao động trẻ có kiến thức, đam mê nông nghiệp để xây dựng một nền nông nghiệp theo hướng hiện đại. Họ cần được tập huấn, chuyển giao các nghiên cứu khoa học mới, an toàn và bền vững trong nông nghiệp, thủy sản của các trung tâm viện nghiên cứu và trường đại học lớn tại khu vực.

Ðược đào tạo sử dụng các trang thiết bị, máy móc vào nông nghiệp, cơ giới hóa nền sản xuất. Chính quyền cần hỗ trợ họ kết nối xây dựng các mô hình sản xuất an toàn, đạt chất lượng xuất khẩu với các hợp tác xã kiểu mới. Giúp người nông dân kiểu mới có thể thật sự gắn bó, sống được và sống tốt với ruộng đồng của mình.

Nâng cấp hệ thống giao thông, hình thành trung tâm vận tải của vùng

Hệ thống giao thông của khu vực đã được lên kế hoạch xây dựng đường cao tốc cũng như hệ thống đường sắt cao tốc, nhưng cũng cần được quan tâm bố trí nguồn vốn trung hạn để tập trung hoàn thiện hệ thống giao thông vận tải để phục vụ phát triển kinh tế của vùng. Bên cạnh hệ thống đường bộ hiện hữu được nâng cấp, kết nối với trục chính, TP. Cần Thơ cần chú ý củng cố và nâng cấp hệ thống cảng biển cũng như ngành vận tải hàng không.

Với vị trí địa lý và nền kinh tế trung tâm của cả vùng ÐBSCL, Cần Thơ cần định hướng xây dựng phát triển thành trung tâm vận tải của cả vùng với hệ thống trạm trung chuyển vệ tinh phục vụ cho toàn vùng. Hiện Cần Thơ đã sẵn có cơ sở hạ tầng hệ thống giao thông cảng biển và hàng không. Ðây là hai phương thức vận tải phổ biến để tiến hành xuất khẩu các hàng hóa có giá trị kinh tế cao cũng như các hàng hóa nông thổ sản phổ thông.

Vùng ÐBSCL có lợi thế nguồn hàng hóa nông sản lớn nhất nước nhưng trước nay chi phí vận chuyển quá cao đã tác động lớn đến giá thành sản phẩm và lợi nhuận của người nông dân. Trung tâm vận tải của vùng nếu được hình TP. Cần Thơ sẽ giảm dần sự phụ thuộc của nông sản vùng ÐBSCL vào trung tâm vận tải quốc tế ở TP Hồ Chí Minh như hiện nay và kéo theo đó là gia tăng giá trị nông sản.

Xây dựng công nghiệp phục vụ nông nghiệp hiện đại

Một định hướng lâu dài đối với vùng ÐBSCL là xây dựng một nền công nghiệp phục vụ nông nghiệp hiện đại, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Cần xác định hạt nhân mới cho sự phát triển chính là nền kinh tế hợp tác.

Sự hợp tác giữa các hạt nhân: từng hộ nông dân, tổ hợp tác, hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ hoạt động trong các chuỗi giá trị dưới sự hỗ trợ của Nhà nước và các chủ thể khác nhau trong xã hội. Phải xây dựng được quy trình sản xuất, chất lượng sản phẩm gắn với hệ thống logistics và thông tin người sản xuất đều tích hợp trên hệ thống số hóa. Nông sản được công khai, minh bạch, kết nối thông suốt từ người nông dân đến người tiêu dùng chính là xu thế chung của nền nông nghiệp hiện đại.

Cần mạnh dạn tiến hành việc tập trung đất đai, mô hình “cánh đồng mẫu lớn” để tăng năng suất, lợi nhuận, đặc biệt là áp dụng đồng bộ tiến bộ kỹ thuật trên quy mô lớn như quy trình GAP, thúc đẩy cơ giới hóa và bảo vệ môi trường đặt trong xu hướng thích ứng biến đổi khí hậu. Từ đó, có hoạch định chiến lược kinh tế nông nghiệp để thu hút vốn đầu tư từ các tập đoàn lớn đầu tư đảm bảo nguồn tiêu thụ nông sản ngay tại khu vực, tạo một chuỗi giá trị sản xuất mang lại giá trị cao hơn từ các sản phẩm nông nghiệp.

Chính quyền cần hỗ trợ các doanh nghiệp đang tìm hiểu và thâm nhập các thị trường khó tính, tạo mối liên kết với các đối tác nước ngoài tại các thị trường đã có chuyến bay thẳng từ Cần Thơ đảm bảo vận chuyển thuận tiện, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu nông sản. Cụ thể, cần bố trí các gói vay vốn hỗ trợ tái sản xuất, phục hồi sản xuất sau dịch, các gói kích thích nền kinh tế đã và đang được Quốc hội và Chính phủ ban hành.

Cần Thơ cần định hướng hỗ trợ các doanh nghiệp tập trung đầu tư phát triển nông nghiệp công nghệ cao theo hướng hiện đại và bền vững, các doanh nghiệp mạnh đang có thị trường xuất khẩu để sớm ổn định phát triển sản xuất, vươn lên thành các doanh nghiệp mạnh, hình thành những cánh chim đầu đàn của vùng ÐBSCL.

Với lợi thế là trung tâm của ÐBSCL - vùng đất rộng lớn chiếm 12% diện tích, 19% dân số cả nước - có tiềm năng lớn về phát triển nông nghiệp, công nghiệp thực phẩm, du lịch, TP. Cần Thơ đang đứng trước một thách thức và cũng là cơ hội lớn để có thể phát triển công nghiệp phục vụ nông nghiệp hiện đại, từng bước cơ giới hóa nền nông nghiệp của vùng phù hợp với yêu cầu phát triển của thế giới đảm bảo tinh thần của Nghị quyết 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững ÐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu.