Định hướng của Chính phủ và những vấn đề đặt ra

Tại phiên họp tổng kết của Ủy ban quốc gia về Chuyển đổi số năm 2023 và tại Thông báo kết luận số 04/TB-VPCP ngày 08/01/2024, Thủ tướng Chính phủ đã giao các bộ, ngành, địa phương một trong những nhiệm vụ quan trọng là “Khẩn trương ban hành Kế hoạch chuyển đổi số năm 2024 của Ủy ban, các bộ, ngành, địa phương và tổ chức triển khai thực hiện với chủ đề “Phát triển kinh tế số với 04 trụ cột công nghiệp công nghệ thông tin, số hóa các ngành kinh tế, quản trị số, dữ liệu số - Động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững”.

Đồng thời, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu, việc xây dựng Kế hoạch chuyển đổi số phải rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ lộ trình gắn với bố trí nguồn lực phù hợp; các mục tiêu, chỉ tiêu phải định lượng được, dễ triển khai, dễ đánh giá, dễ kiểm tra, giám sát...

Từ các chỉ đạo trên của Chính phủ, nếu giai đoạn 2022-2023 là giai đoạn Bộ Tài chính “thận trọng từng bước tiếp cận chuyển đổi số”; đến giai đoạn 2024-2025 là giai đoạn “then chốt, bản lề” để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã ban hành Kế hoạch chuyển đổi số năm 2024 của Bộ Tài chính, trong đó: (1) Đánh giá kết quả triển khai các nhiệm vụ chuyển đổi số năm 2023 nhằm mục tiêu xác định các tồn tại, khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai; (2) Xây dựng Kế hoạch chuyển đổi số năm 2024 trong đó xác định rõ mục tiêu, các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm và giao nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị trong ngành Tài chính.

Kế hoạch chuyển đổi số năm 2024 của Bộ Tài chính

Tại Kế hoạch chuyển đổi số năm 2024, Bộ Tài chính xác định sẽ phấn đấu hoàn thành các mục tiêu Chính phủ giao Bộ Tài chính tại các chương trình, kế hoạch chuyển đổi số quốc gia, phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số dựa trên 03 nhóm chính:

Một là, cung cấp các dịch vụ tài chính số chất lượng phục vụ xã hội: Bộ Tài chính phấn đấu đạt một số mục tiêu trọng tâm như đưa 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện lên mức toàn trình, các dịch vụ công sẽ được thiết kế lại nhằm tối ưu hóa trải nghiệm người dùng, người dân chỉ phải cung cấp thông tin một lần, đẩm bảo người dân và doanh nghiệp hài lòng khi tham gia giải quyết và xử lý thủ tục hành chính.

Hai là, vận hành tối ưu các hoạt động của Bộ Tài chính: Bộ Tài chính phấn đấu tập trung xây dựng các hệ thống, ứng dụng nhằm đẩy mạnh công tác quản lý, chỉ đạo và điều hành nội bộ, đưa mọi hoạt động, xử lý công việc tại cơ quan Bộ Tài chính lên mội trường số, trong đó phấn đấu đạt một số mục tiêu quan trọng như: 100% văn bản của Bộ Tài chính được xử lý hoàn toàn trên môi trường số và được ký số (trừ văn bản mật); 100% hồ sơ cán bộ công chức viên chức được quản lý trên môi trường điện tử; 90% hồ sơ công việc được xử lý trên môi trường mạng… một số lĩnh vực cơ bản chuyên ngành được ứng dụng trí tuệ nhân tạo và các sản phẩm công nghệ số để phục vụ phân tích, đánh giá và hỗ trợ công tác chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo Bộ Tài chính một cách tự động, thông minh.

Ba là, huy động rộng rãi sự tham gia của xã hội: Bộ Tài chính phấn đấu đạt được các mục tiêu nhằm giúp người dân, doanh nghiệp dễ dàng tham gia ý kiến đóng góp cho hoạt động của Bộ Tài chính, phản ánh những vấn đề của xã hội xung quanh mình tới cơ quan nhà nước và nhận được ý kiến phản hồi về sự tham gia. Khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, tham gia cung cấp dịch vụ công hoặc phát triển các dịch vụ số giúp toàn xã hội dễ dàng tiếp cận và sử dụng dịch vụ của Bộ Tài chính.

Giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm năm 2024

Để thực hiện mục tiêu trên, Bộ Tài chính đã xây dựng và hình thành 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong năm 2024 gồm: Nâng cao nhận thức số, Hoàn thiện thể chế số, Hoàn thiện hạ tầng số, Hoàn thiện dữ liệu số, Xây dựng các nền tảng số, Bồi dưỡng, nâng cao nhân lực số, Đảm bảo an toàn an ninh mạng, Phát triển chính phủ số, Phát triển kinh tế số, Phát triển xã hội số. Với từng nhóm nhiệm vụ trên, Bộ Tài chính đã phân công các nội dung công việc cụ thể và giao nhiệm vụ cho các đơn vị có liên quan chủ trì triển khai. Các nội dung công việc của Bộ Tài chính được phân kỳ tiến độ triển khai hàng tháng nhằm đảm bảo các đơn vị dễ dàng theo dõi, bám sát tiến độ và triển khai công việc có hiệu quả, kịp thời báo cáo Lãnh đạo Bộ khi phát sinh các khó khăn vướng mắc và đề xuất kiến nghị phương hương giải quyết trong quá trình triển khai.

Theo đó, kế hoạch chuyển đổi số năm 2024 đã đảm bảo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ “việc xây dựng Kế hoạch chuyển đổi số phải rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ lộ trình”. Cụ thể các nhiệm vụ, giải pháp như sau:

Thứ nhất, Bộ Tài chính dự kiến sẽ tổ chức các chương trình hội nghị, hội thảo với sự tham gia của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ số với mục tiêu trao đổi, chia sẻ cách làm để nâng cao nhận thức số, triển khai chuyển đổi số của Bộ Tài chính, đẩy mạnh các hoạt động quảng bá, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế, trao đổi chia sẻ kinh nghiệm về triển khai chuyển đổi số với Bộ Tài chính của một số quốc gia đã có kinh nghiệm trên thế giới. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính tăng cường đẩy mạnh tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tài chính.

Thứ hai, hoàn thiện thể chế chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp khi sử dụng dịch vụ số, cắt giảm thủ tục hành chính, hướng đến cải cách hành chính toàn diện, xây dựng các chương trình chiến lược cho từng lĩnh vực cụ thể thuộc phạm vi quản lý của Bộ Tài chính, cập nhật sửa đổi, bổ sung các quy định, quy chế, kiến trúc tổng thể đảm bảo phù hợp với yêu cầu và lộ trình chung trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Thứ ba, hoàn thiện hạ tầng số theo hướng sử dụng điện toán đám mây với mục tiêu quy hoạch, sử dụng hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin Bộ Tài chính khoa học, hiệu quả phục vụ cho hoạt động của các ứng dụng của Bộ Tài chính có phạm vi sử dụng trong toàn ngành Tài chính, góp phần quan trọng vào việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số của Bộ Tài chính theo chủ trương chung của Chính phủ.

Thứ tư, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tài chính với mục tiêu cung cấp đầu ra là các dạng báo cáo, Dashboard, KPIs dự báo về quản lý tài chính nhà nước phục vụ cho công tác chỉ đạo, điều hành của Bộ Tài chính, hình thành cơ sở dữ liệu quốc gia về Tài chính hướng tới một chỉnh thể thống nhất. Đảm bảo tính liên kết, tích hợp, khả năng kết nối, chia sẻ thông tin, dữ liệu giữa các đơn vị trong ngành Tài chính, giữa Bộ Tài chính với các cơ quan, tổ chức, cá nhân ngoài ngành Tài chính, đảm bảo tính kế thừa, sử dụng lại hệ thống thông tin, dữ liệu, hạ tầng công nghệ đã được đầu tư; tăng cường khả năng giám sát, đánh giá hiệu quả đầu tư.

Thứ năm, nghiên cứu, xây dựng các nền tảng số nghiệp vụ cốt lõi và các nền tảng phục vụ công tác quản lý điều hành và xử lý công việc của Bộ Tài chính, trong đó gồm:

Nền tảng cửa khẩu số với mục tiêu giúp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian, công sức, chi phí cho các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu; giúp minh bạch hóa, hạn chế các tiêu cực, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong hoạt động xuất nhập khẩu.

Nền tảng cảng biển số với mục tiêu huyển đổi toàn bộ hoạt động của một cảng biển lên môi trường số, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của cảng biển.

Nền tảng thuế điện tử với mục tiêu cung cấp công cụ quản lý thuế thống nhất, minh bạch, chuyên sâu, chuyên nghiệp theo phương pháp quản lý rủi ro, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ của người dân và doanh nghiệp.

Nền tảng kết nối, chia sẻ dữ liệu ngành Tài chính với mục tiêu đóng vai trò là cầu nối “huyết mạch” trao đổi dữ liệu giữa các đơn vị trong ngành Tài chính, giữa các đơn vị trong ngành Tài chính với các đơn vị ngoài ngành Tài chính, nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý và sử dụng dữ liệu, các giao dịch trên nền tảng tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp...

Thứ sáu, xây dựng và tổ chức triển khai có hiệu quả các ứng dụng, dịch vụ số, trong đó đẩy mạnh các dịch vụ công trực tuyến một phần đủ điều kiện lên toàn trình, tích hợp các dịch vụ công của Bộ Tài chính với cổng dịch vụ công quốc gia; đồng thời xây dựng, phát triển và mở rộng các hệ thống nghiệp vụ cốt lõi, trọng tâm và các hệ thống phục vụ công tác quản lý điều hành của Bộ Tài chính như: (1) Hệ thống thông tin Ngân sách và Kế toán nhà nước số (VDBAS) – thay thế cho hệ thống quản lý Ngân sách và Kho bạc (TABMIS); (2) Hệ thống công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số - Thay thế cho hệ thống Thông quan hàng hóa tự động (VNACCS/VCIS); (3) Xây dựng và triển khai hệ thống ứng dụng phân tích dữ liệu và quản lý rủi ro; (4) Thay thế hệ thống quản lý Thuế tập trung đáp ứng thái thiết kế quy trình nghiệp vụ; (5) Xây dựng hệ thống thông tin báo cáo của Bộ Tài chính đáp ứng yêu cầu của Nghị định 09/2019/NĐ-CP ngày 24/01/2019 quy định về chế độ báo cáo của cơ quan hành chính Nhà nước; (6) Triển khai số hóa quy trình: Xuất hàng Dự trữ quốc gia theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ để cứu trợ, hỗ trợ… Nghiên cứu các sản phẩm công nghệ số của Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 như ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), máy học (Machine Learning), Ứng dụng mã QR Code, trợ lý ảo Chatbot, công nghệ chuỗi khối (Blockchain), Internet vạn vật (IOT), BigData (Dữ liệu lớn), áp dụng thử nghiệm các sản phẩm công nghệ số vào các hệ thống ứng dụng chuyên ngành Tài chính trong các lĩnh vực như: Thu chi ngân sách, Thuế, Kho bạc, Hải quan, Chứng khoán, Dự trữ Nhà nước để thu thập, phân tích, xử lý dữ liệu, đưa ra các dự báo, cảnh báo thông minh.

Thứ bảy, đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn kỹ năng số cho công chức, viên chức ngành Tài chính. Tăng cường trao đổi, làm việc khảo sát và học tập kinh nghiệm trong nước và quốc tế về chuyển đổi số.

Thứ tám, đảm bảo an toàn an ninh mạng, an toàn bảo mật với các hệ thống công nghệ thông tin của Bộ Tài chính. Hoàn thành phân loại, xác định, phê duyệt đề xuất cấp độ an toàn hệ thống thông tin và phương án bảo đảm an toàn hệ thống thông tin theo cấp độ phù hợp với quy định của pháp luật và tiêu chuẩn quốc gia về an toàn hệ thống thông tin theo cấp độ; triển khai đầy đủ phương án bảo đảm an toàn hệ thống thông tin theo cấp độ các hệ thống thông tin; triển khai các hoạt động nâng cao năng lực bảo đảm an toàn thông tin.

Thứ chín, tiếp tục triển khai có hiệu quả nền tảng hóa đơn điện tử, xây dựng và triển khai nền tảng cửa khẩu số, cảng biển số, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp khi tham gia tương tác, sử dụng các dịch vụ của Bộ Tài chính, phù hợp với lộ trình phát triển kinh tế số của Chính phủ.

Thứ mười, nghiên cứu và xây dựng nền tảng/ứng dụng mobile app tập trung với mục tiêu tạo thuận lợi cho cán bộ công chức, viên chức người lao động tại Bộ Tài chính cũng như người dân, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ của Bộ Tài chính, nâng cao trải nghiệm và đơn giản hóa thao tác cho người sử dụng, phù hợp với lộ trình phát triển xã hội số của Chính phủ.

Với việc tăng tốc triển khai 10 nhóm nhiệm vụ như trên kể từ đầu năm 2024, Bộ Tài chính phấn đấu đến hết năm 2025 sẽ hoàn thành đầy đủ các mục tiêu chuyển đổi số Bộ Chính trị, Chính phủ đề ra, hướng tới hệ sinh thái Tài chính số và hình thành Bộ Tài chính thông minh đến năm 2030.

Tài liệu tham khảo:

1. Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư;
2. Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 17/4/2020 của Chính phủ về việc ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư;
3. Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030;
4. Quyết định số 24/QĐ-UBQGCĐS ngày 03/3/2022 của Ủy ban quốc gia về chuyển đổi số về việc ban hành Quy chế hoạt động của Ủy ban Quốc gia về Chuyển đổi số;
5. Thông báo kết luận số 04/TB-VPCP ngày 08/01/2024 của Văn phòng Chính phủ về Kết luận phiên họp tổng kết hoạt động năm 2023 và phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2024 của Ủy ban Quốc gia về Chuyển đổi số.