Tập trung quản trị

Thực hiện các giải pháp tổng thể tái cơ cấu DNNN, Chính phủ Việt Nam đã đề nghị ADB hỗ trợ cải cách và chuyển đổi các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước và củng cố các thể chế liên quan đến việc cải cách các DN này. Chương trình "Cải cách DNNN và hỗ trợ quản trị DN" mà ADB đưa ra không chỉ giúp các DN tham gia thực hiện lộ trình tái cấu trúc tài chính và DN mà còn giúp nâng cao hiệu quả quản lý và quản trị DN một cách hiệu quả, toàn diện.

 

Theo báo cáo ban đầu về kết quả thực hiện Dự án 1 của Chương trình này tại Công ty mẹ của 2 DNNN tham gia thí điểm là Tổng Công ty Đường sông miền Nam và Tổng Công ty Sông Đà cho thấy những kết quả bước đầu đáng ghi nhận. Theo mô hình này, Công ty được chia thành 3 cấp: Công ty mẹ, công ty cấp 2 và các công ty con bên dưới. Công ty mẹ được xác định trọng tâm chiến lược cho từng phân khúc kinh doanh, sau đó thành lập một công ty cấp 2 cho từng phân khúc. Công ty mẹ sẽ thực hiện sắp xếp tất cả các công ty con hoạt động trong cùng ngành nằm dưới sự quản lý của công ty cấp 2.

Trong trường hợp công ty con bên dưới chưa cổ phần hóa do công ty mẹ nắm giữ 100% vốn, việc quản lý và thực hiện quyền sở hữu 100% vốn đầu tư vào công ty con này do công ty cấp 2 đảm nhận. Trường hợp công ty con đã được cổ phần hóa, công ty cấp 2 thay công ty mẹ thực hiện quyền của cổ đông theo tỷ lệ góp vốn. Theo đó, công ty cấp 2 có thể cử nhân sự tham gia trực tiếp bộ máy điều hành tại các công ty cổ phần có vốn góp chi phối trên 51%.

Với cách sắp xếp trên, các công ty con không thuộc các chuyên ngành được lựa chọn (ngành nghề kinh doanh chính) không được đưa về công ty cấp 2 mà được đưa vào diện công ty mẹ thoái vốn. Theo cách này, công ty mẹ chỉ nắm giữ các khoản đầu tư vào các công ty cấp 2. Bên cạnh đó, đối với một số công ty liên kết có vốn góp dưới 51%, nếu công ty mẹ thấy đây là những DN quan trọng, có vai trò nòng cốt trong việc phát triển ngành nghề kinh doanh chính, công ty mẹ có thể tăng vốn đầu tư tại các công ty này thông qua việc mua lại cổ phần tại các công ty liên kết, sau đó chuyển giao cho công ty cấp 2.

Với phương án này, công ty cấp 2 hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con hay dưới dạng một tổng công ty chuyên ngành, sẽ tập trung được toàn bộ nguồn lực sẵn có để gia tăng nguồn lực cạnh tranh trong chuyên ngành.

Thuận lợi hơn khi DN niêm yết trên sàn

Với lộ trình mà mô hình này đưa ra, về lâu dài, khi thực hiện việc cổ phần hóa từng công ty cấp hai chuyên ngành hoặc cổ phần hóa toàn bộ, công ty mẹ dễ dàng tìm được cổ đông chiến lược cũng như gia tăng được giá trị IPO và niêm yết. Đây được cho là giải pháp để những tập đoàn, tổng công ty nhà nước có thể tìm được nguồn tài trợ vốn hợp lý, giá rẻ thông qua thị trường chứng khoán.

Theo mô hình mới này, công ty mẹ sẽ xác định trọng tâm chiến lược cho từng phân khúc kinh doanh và sau đó thành lập một công ty cấp 2 cho từng phân khúc. Hiện, Bộ Tài chính đang tiến hành tổ chức lựa chọn DNNN tham gia Dự án 3 của Chương trình nhằm giúp các DN có thể tiếp cận khoản vay ưu đãi của ADB, có bảo lãnh của Chính phủ để tăng cường năng lực tài chính, hiệu quả sử dụng vốn, cải thiện khả năng trả nợ, đồng thời đổi mới cơ cấu DN hoạt động tập trung theo các ngành nghề chính và nâng cao năng lực quản lý, quản trị DNNN.