Trung Quốc là nước tiêu thụ hàng hóa lớn nhất trên thế giới nhờ dân số và tốc độ tăng trưởng kinh tế. Do đó, sức khỏe kinh tế của Trung Quốc có ảnh hưởng lớn đến giá cả hàng hóa, đặc biệt là kim loại và khoáng sản.

Trong vài năm trở lại đây, chi tiêu cho cơ sở hạ tầng của Trung Quốc đã thúc đẩy nhu cầu ngày càng tăng đối với các mặt hàng như thép, đồng và nhôm. Tuy nhiên, khi tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc chậm lại, tác động từ các đối tác thương mại trong khu vực và thế giới vẫn còn được xem xét thì mọi thứ có thể thay đổi.

Năm 2022, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã dự báo nền kinh tế Trung Quốc sẽ chỉ tăng trưởng khoảng 3,3%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu chính thức của chính phủ là khoảng 5,5%. Mặc dù Bắc Kinh nhận thấy sự thay đổi đang diễn ra, nhưng tại cuộc họp kinh tế hàng quý vào ngày 28/7 vừa qua, Bộ Chính trị nước này cho biết, tăng trưởng vẫn cần được duy trì trong "một phạm vi hợp lý" .

Có thể thấy, từ đầu năm đến nay, xung đột ở Ukraine, lạm phát gia tăng và sự suy thoái trong lĩnh vực xây dựng của Trung Quốc đều góp phần làm cho giá hàng hóa đầy biến động. Trung Quốc tiếp tục vật lộn với chiến dịch zero-COVID, phong toả toàn bộ hoặc một phần ở các thành phố lớn, bao gồm cả trung tâm tài chính và sản xuất của Thượng Hải dẫn đến trì hoãn sự phục hồi kinh tế. Trên thị trường bất động sản bùng nổ một thời, doanh số bán nhà đã giảm so với cùng kỳ năm ngoái trong 11 tháng liên tiếp.

Bất chấp sự kích thích của chính phủ và sự thay đổi chính sách mang tính hỗ trợ hơn, tăng trưởng của Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức lớn. Các chuyên gia cho rằng, điều này có thể “gây rắc rối” cho phần còn lại của thế giới, vốn dựa vào kinh tế của Trung Quốc để cung cấp nhu cầu về năng lượng, thực phẩm và nguyên liệu.

Ví dụ về dầu thô, nhập khẩu của Trung Quốc chủ yếu cho du lịch và vận tải. Do chính sách zero-COVID, việc đóng cửa và ngừng hoạt động đồng nghĩa với việc nhiều nhà máy lọc dầu sẽ cắt giảm lượng mua. Với các kho dự trữ vẫn ở mức cao, giá quốc tế tăng cao sẽ khiến những người mua tiềm năng bị ảnh hưởng, làm chậm quá trình phục hồi nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc.

Tương tự, với khí đốt và than đá, có những dấu hiệu về sự sụt giảm nhập khẩu chưa từng có, bao gồm cả nhu cầu về khí đốt tự nhiên hóa lỏng có thể giảm 15%. Song, trong bối cảnh xu hướng chuyển dịch sang than sạch và tăng trưởng sử dụng năng lượng tái tạo, thì sự sụt giảm này không phải là một bất ngờ lớn.

Việc giảm nhập khẩu than được thúc đẩy bởi việc ngừng mua than của Úc kể từ cuối năm 2020 khi căng thẳng leo thang giữa Bắc Kinh và Canberra. Kết quả là, Trung Quốc tăng cường khai thác trong nước lên mức kỷ lục và đưa ra giới hạn giá khiến hàng nhập khẩu không có lãi. Trên thực tế, theo Hiệp hội Vận tải và Phân phối Than Trung Quốc, nhập khẩu than sẽ giảm 22% xuống còn 250 triệu tấn trong năm nay.

Ngoài ra, sau sắc lệnh của Bắc Kinh về giảm sản lượng từ các nhà máy thép do phát thải carbon, nhập khẩu quặng sắt của Trung Quốc cũng đang chậm lại so với năm ngoái. Với việc cắt giảm sản lượng thép trong năm nay, nhập khẩu quặng sắt dự kiến sẽ giảm.

Theo Mysteel, nhà cung cấp dữ liệu ngành công nghiệp Trung Quốc, động thái sản xuất thép sạch hơn từ phế liệu đã có tác động đến các nhà sản xuất thép Trung Quốc. Trong đó, gần 90% đã bị lỗ do doanh số bán hàng yếu và giá thấp. Nhất là ở lĩnh vực bất động sản, thị trường quặng sắt có thể gặp nhiều khó khăn hơn, khi gắn liền với hoạt động bất động sản đầu chu kỳ ở Trung Quốc, vì khu vực này cần một phần ba nhu cầu thép và quặng sắt.

Gần đây, Trung Quốc có kế hoạch tung ra một quỹ bất động sản để trợ giúp các nhà phát triển, chính sách hỗ trợ có thể sẽ tập trung vào việc hoàn thiện các căn hộ đã mua trước. Nhưng có những ý kiến lo ngại rằng, điều này sẽ có lợi cho các nguyên liệu thô chu kỳ sau như đồng và nhôm thay vì quặng sắt.

Một số công ty khai thác khoáng sản lớn nhất trên thế giới bao gồm Rio Tinto và BHP gần đây đã báo hiệu rằng, sẽ có nhiều tin xấu cho nền kinh tế sắp xảy ra, trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị, lạm phát và thắt chặt chính sách. Đối với các nhà sản xuất hàng hóa, sự thiếu hụt nhu cầu sẽ khiến giá nguyên vật liệu giảm xuống, ảnh hưởng nặng nề đến các nền kinh tế phụ thuộc vào hàng hóa vì nó khiến việc khai thác và xuất khẩu những nguyên liệu đó trở nên khó khăn. Một số nhà sản xuất thậm chí có thể phải đối mặt với cuộc khủng hoảng khi họ cố gắng cắt giảm chi phí để chống lại doanh thu giảm trong bối cảnh nhu cầu giảm.

Ngay cả những nhà sản xuất lớn cũng gặp khó khăn. Chi phí gia tăng, giá quặng sắt và đồng giảm gây áp lực lên dự báo tăng trưởng thu nhập của BHP và Rio Tinto sau 2 năm đạt được những con số kỷ lục và mức chi trả lớn cho các nhà đầu tư.

Ông Boris Ivanov, người sáng lập Emiral Resources Ltd, tập đoàn khai thác và sản xuất tài nguyên khoáng sản cho rằng, đã đến lúc các chính phủ và các công ty lớn trên thế giới cần phải xem xét các chiến lược mới để đảm bảo khả năng phục hồi và an ninh tài chính bền vững hơn, khi việc nhập khẩu các mặt hàng quan trọng của Trung Quốc đang phải đối mặt với những cơn gió mạnh. Nền kinh tế toàn cầu đang giảm phát trong khi vai trò của Trung Quốc trong việc định hình sự phục hồi kinh tế thế giới ngày càng lớn.