Kỳ vọng của sự liên kết

Quy chế liên kết vùng đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2013-2020 đang được Bộ Kế hoạch và Đầu tư lấy ý kiến các bộ, ngành trước khi trình Thủ tướng Chính phủ thông qua. Theo đó, những dự án liên kết vùng được xem xét quyết định đầu tư sẽ được ưu tiên bố trí hỗ trợ vốn từ ngân sách Trung ương đến 80% tổng vốn đầu tư. Nhưng, lần đầu tiên, hai hình thức liên kết bắt buộc và liên kết tự nguyện được đề xuất với những nội dung khá chi tiết.

Ông Nguyễn Minh Sang - Phó vụ trưởng Vụ Kinh tế địa phương và lãnh thổ (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, nội dung liên kết bắt buộc đang được đề xuất tập trung vào các lĩnh vực quy hoạch, đầu tư xây dựng cơ bản, liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ lúa gạo, trái cây, tôm, cá; liên kết đào tạo nguồn nhân lực và phát triển hạ tầng y tế, giáo dục; liên kết bảo vệ môi trường, gìn giữ tài nguyên, hợp tác trong việc ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu…

“Mục tiêu của việc đưa ra hình thức liên kết bắt buộc là nhằm tạo nên cơ chế để các địa phương có thể ngồi với nhau trên nguyên tắc và lợi ích chung của vùng khi thực hiện các dự án, đề án có tác động đến lợi ích chung của toàn vùng, tiểu vùng hoặc liên tỉnh. Đây là mô hình mới, lần đầu được đề cập, song được kỳ vọng sẽ tạo được sự thay đổi tích cực trong việc phát huy tính lợi thế của vùng trong từng dự án, đề án cụ thể”, ông Sang phân tích.

Cũng phải nói thêm, lâu nay, liên kết vùng vẫn được coi là chìa khóa để khai thác thế mạnh của vùng, không chỉ trong lĩnh vực kinh tế. Tuy nhiên, ông Phạm Phi Hổ - Phó ban chỉ đạo Tây Nam bộ thừa nhận, trên thực tế hiệu quả liên kết trong vùng đang rất yếu.

“Trong nội bộ tỉnh, việc liên kết nhiều khi còn chưa thuận, chứ chưa nói đến giữa các tỉnh với nhau, nhất là các tỉnh trong vùng vốn có nhiều đặc điểm tương đồng”, ông Hổ thừa nhận. Cũng vị này cho rằng, trong cơ chế liên kết, khó nhất là xử lý vấn đề tài chính. “Các địa phương phải có trách nhiệm đề xuất cơ chế chứ không thể trông tất cả vào ngân sách Trung ương, nhất là với các liên kết bắt buộc”, ông nói.

Đâu là lợi ích?

Đơn cử như trong đầu tư xây dựng cơ bản, nội dung liên kết bắt buộc được đề xuất gồm phát triển hạ tầng giao thông, phát triển hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp… nhận được sự ủng hộ của tất cả các địa phương, song về cơ chế tài chính, đề xuất từ địa phương hầu hết là Trung ương đầu tư trọn gói.

“Với các dự án mang tính liên vùng, nếu sử dụng ngân sách địa phương thì rất khó do nguồn lực không đầy đủ, phân bổ không kịp thời sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của toàn bộ dự án”, ông Phạm Văn Rạnh - Phó chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Long An lưu ý. Đó là chưa kể tới kế hoạch đầu tư phát triển của mỗi địa phương không giống nhau, nếu thiếu “nhạc trưởng” sẽ không đảm bảo tiến độ các dự án có tính liên vùng.

Trong khi đó, cơ chế tài chính đối với các dự án liên kết vùng được đề xuất hàng năm. Theo Quy chế, ngân sách Trung ương dành tối thiểu 30% tổng mức vốn hỗ trợ có mục tiêu cho vùng đồng bằng sông Cửu Long làm nguồn vốn hỗ trợ các dự án liên kết vùng quan trọng. Ba tiêu chí đang được đề xuất để nhận nguồn hỗ trợ này là các dự án nằm trong quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cho phép đầu tư trong cùng giai đoạn kế hoạch bố trí vốn; các dự án quan trọng phục vụ cho cả vùng hoặc liên tỉnh; các dự án do Thủ tướng Chính phủ quyết định có tính chất thí điểm cho toàn vùng.

Trên cơ sở những tiêu chí này, các địa phương trong vùng sẽ đề xuất các dự án, đề án ưu tiên phát triển tại địa phương trong từng giai đoạn để trình Ban chỉ đạo liên kết vùng hoặc trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định trước khi triển khai. “Ở Trung ương, dựa trên lợi ích toàn vùng, các bộ, ngành sẽ chủ động đề xuất các dự án, đề án hoặc nội dung cần liên kết để gửi tới các địa phương liên quan, lấy ý kiến thỏa thuận cả về địa điểm, cách thức hỗ trợ, phối hợp…”, ông Sang nói và cho biết, những dự án không tìm được sự thống nhất về lợi ích của các địa phương hoặc các chủ thể tham gia liên kết thì tiêu chí xem xét quan trọng nhất sẽ là lợi ích của vùng.

Với những dự án đầu tư theo hình thức PPP, ngân sách Trung ương sẽ hỗ trợ vốn đầu tư tối thiểu bằng 25% tổng mức vốn của dự án được phê duyệt. Đặc biệt, ngoài 13 tỉnh đang được đề xuất, nhiều ý kiến đề nghị bổ sung thêm TP. Hồ Chí Minh để tạo động lực đầu tàu cho cả vùng.