Theo Cục Đăng kiểm Việt Nam, hết năm 2017, cả nước có 24.264 xe hết niên hạn sử dụng, trong đó hơn 21.000 xe chở hàng, còn lại chở người; Hết năm 2018, số lượng xe hết niên hạn là 19.316 xe, gồm 17.540 xe tải và 1.776 xe chở người. Số lượng thống kê chỉ tính riêng 2 năm lớn như vậy nhưng không ít địa phương, trong đó có TP. Hồ Chí Minh, lại khẳng định địa phương mình rất ít xe "hết đát" (?).

Ô tô nát nhan nhản trên đường

Ghi nhận nhiều ngày vào cuối tháng 10 và đầu tháng 11 này ở một số khu vực ngoại thành TP. Hồ Chí Minh như quận 9, 12, Thủ Đức, huyện Hóc Môn, huyện Củ Chi…, không khó bắt gặp những chiếc ô tô cũ nát chạy bạt mạng trên đường, nhất là những tuyến giáp ranh giữa TP. Hồ Chí Minh với Bình Dương, Tây Ninh và khu vực tập trung nhiều cơ sở sản xuất - kinh doanh nhỏ lẻ, chợ đầu mối…

Trên các tuyến đường Nguyễn Duy Trinh (quận 9), Đặng Thúc Vịnh (huyện Hóc Môn), Lê Văn Khương, Phan Văn Hớn (quận 12)..., mỗi ngày không ít xe tải, xe ben nhìn không còn rõ biển số nhưng vẫn chạy bạt mạng. Nhiều xe thùng hàng đã gỉ sét, chắp vá, mà vẫn chở đầy ắp các loại vật liệu xây dựng, đất đá phía trên. Chưa kể, trên các tuyến đường trên, ngoài những xe tải, xe ben cũ nát, còn có tình trạng xe công nông, xe tự chế chở các loại vật liệu xây dựng, phân bón hữu cơ…, chạy ầm ầm nhưng không hề thấy lực lượng chức năng chốt chặn để kiểm tra. "Xe cũ, hàng nặng nên nhiều chiếc như "bò" trên đường, nhả khói mù mịt. Không cần kiểm tra, chỉ cần nhìn bằng mắt thường thì tôi cũng biết dạng xe trên là xe mù, chủ xe chạy liều chứ chắc chắn không còn hạn sử dụng" - ông Trần Thế Tài, tài xế xe tải lâu năm chuyên chở hàng nông sản, nhận định.

Trước đó, đuổi theo một xe khách loại 54 chỗ từ TP. Hồ Chí Minh qua Đồng Nai, chúng tôi không khỏi thót tim khi chiếc xe cũ nát, đầy vết chắp vá này phóng vun vút, vượt mặt các loại xe khác. Thực tế, nhiều xe khách đã tồi tàn mà vẫn chở khách đi các chặng đường dài từ TP. Hồ Chí Minh về các tỉnh miền Trung, miền Bắc. Trong khi đó, qua tra cứu số lượng ôtô hết niên hạn sử dụng đăng ký tại TP. Hồ Chí Minh, đến hết năm 2017 có gần 5.500 xe chở hàng và 541 xe khách phải thu hồi.

Gần 3 năm tóm được... 1 xe

Theo tài xế Trần Thế Tài, là dân chuyên nghề xe thì ai cũng biết điều 5 (tức điều 5 Nghị định số 95/2009/NĐ-CP) quy định niên hạn sử dụng không quá 25 năm đối với ôtô chở hàng, không quá 20 năm đối với ô tô chở người hay Quyết định số 16/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về thu hồi xử lý sản phẩm thải bỏ, trong đó quy định nhóm phương tiện giao thông khi hết hạn sử dụng, thải bỏ sẽ bị thu hồi từ tháng 1/2018. "Thế thì các xe 16 chỗ có từ đầu những năm 90 của thế kỷ trước chắc chắn là xe "hết đát" rồi" - ông Tài khẳng định.

Theo một cán bộ Đội Tham mưu Tổng hợp, Thanh tra Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP. Hồ Chí Minh, trong việc kiểm tra, xử lý xe hết niên hạn sử dụng, quy trình thường xuyên là đơn vị này sẽ phối hợp với CSGT cùng các trung tâm đăng kiểm thống kê liên tục, xử lý bằng hình thức đối chiếu với thông tin đăng kiểm và danh sách xe hết niên hạn do Cục Đăng kiểm Việt Nam công bố. Trong đó, những khu vực được đặc biệt tập trung kiểm tra là nơi thi công công trình, dự án thuộc khu vực ngoại thành. "Tuy nhiên, theo thống kê, lượng xe "hết đát" trên địa bàn thành phố rất ít khi từ năm 2016 tới nay, qua những đợt phối hợp kiểm tra liên ngành và độc lập, Thanh tra Sở GTVT phát hiện và xử lý 47 vụ vi phạm nhưng chỉ 1 trường hợp là xe hết niên hạn sử dụng, còn lại không có giấy chứng nhận kiểm định hoặc quá hạn đăng kiểm" - vị cán bộ trên thông tin.

Trước thông tin các xe cũ nát vẫn xuất hiện nhiều ở TP. Hồ Chí Minh, Thanh tra Sở GTVT thừa nhận có tồn tại ở vùng ven do việc xử lý gặp khó khăn. Đơn vị này chỉ xử lý khi phối hợp triển khai với các đơn vị khác hoặc kết hợp xử lý khi phương tiện đó vi phạm một hành vi khác như chở quá tải, đi vào đường cấm, dừng đỗ trái quy định… Đặc biệt, việc nhận biết xe hết niên hạn sử dụng không dễ bởi hầu hết được cải tạo, tân trang…, vì vậy đa số các trường hợp phát hiện và thu hồi thông qua việc xử lý một hành vi vi phạm khác rồi mới phát hiện. (?!)

Trung tá Huỳnh Trung Phong, Trưởng Phòng Cảnh sát giao thông Đường bộ - Đường sắt Công an TP. Hồ Chí Minh, cũng cho biết dù từ đầu năm 2018 tới nay, đơn vị đã tịch thu gần 10.000 phương tiện với nhiều lỗi vi phạm khác nhau nhưng với xe hết niên hạn sử dụng bị tịch thu thì rất ít. Nguyên nhân là do phần lớn xe hết niên hạn sử dụng đã được chuyển về địa phương khác hoặc chủ xe tháo rời phụ tùng để buôn bán, lắp ghép...

"Tuy nhiên, trong quá trình tuần tra kiểm soát nếu phát hiện chúng tôi sẽ tịch thu để xử lý theo quy định" - trung tá Phong khẳng định khi nghe phóng viên phản ánh xe nát vẫn xuất hiện nhiều trên đường.