Tại Diễn đàn Kinh tế Tư nhân 2019 do Chính phủ và Ban Kinh tế Trung ương tổ chức ngày 2 - 3/5/2019 tại Hà Nội, đã có những quan điểm trái chiều giữa Bộ Ngoại giao, Bộ Công an và các doanh nghiệp du lịch về vấn đề miễn thị thực cho du khách quốc tế.

Phía cơ quan quản lý nhà nước, đại diện là Cục Lãnh sự - Bộ Ngoại giao và Cục Xuất nhập cảnh - Bộ Công An, lập luận rằng, miễn thị thực không phải là tiêu chí để người nước ngoài chọn du lịch Việt Nam, không phải yếu tố quyết định để thu hút khách quốc tế. Miễn thị thực phải dựa trên nguyên tắc có đi, có lại.

Các doanh nghiệp du lịch lại cho rằng, thị thực là rào cản lớn nhất để phát triển du lịch Việt Nam và du khách đến Việt Nam chưa nhiều vì không được miễn thị thực.

Tiến sĩ Lương Hoài Nam, Phó tổng giám đốc Công ty Hàng không Ngôi Sao Việt chia sẻ, bản thân ông “muốn được miễn thị thực tại nhiều nước để được đi du lịch nhiều nơi. Đây cũng là mong muốn chung của nhiều người dân Việt Nam. Số người Việt sang Thái Lan năm 2018 là một triệu lượt. Nếu Thái Lan không miễn thị thực thì liệu số lượng người Việt sang Thái Lan có nhiều như vậy".

Tuy nhiên, thực tế cả chín nước ASEAN (trừ Timor Leste) đều miễn thị thực cho du khách Việt chứ không chỉ Thái Lan. Du khách Việt đến Thái Lan vì nhiều lý do chứ không chỉ vì miễn thị thực.

Có năm quốc gia và hai vùng lãnh thổ miễn thị thực cho du khách Việt nhưng ít người đã đặt chân đến. Đó là Panama, Ecuador, Dominica (Nam Mỹ), Haiti (Bắc Mỹ), Kyrgyzstan (Trung Á) và Saint Vincent and The Grenadines, Turks and Caicor (vùng Caribbean, Bắc Mỹ).

Có 51 nước và vùng lãnh thổ miễn thị thực cho hộ chiếu ngoại giao và công vụ của Việt Nam nhưnng chỉ có 18 quốc gia và vùng lãnh thổ miễn thị thực cho hộ chiếu phổ thông.

Việt Nam cũng đang miễn thị thực cho hộ chiếu ngoại giao và công vụ cho 81 quốc gia, nhưng hộ chiếu phổ thông chỉ miễn cho 22 nước, gồm chín nước ASean và 13 nước khác (có điền kiện).

Haiti ở Bắc Mỹ miễn thị thực cho cả thế giới (trừ Colombia, Panama, Dominica) nhưng du lịch cũng chưa phát triển. Thử xem có bao nhiêu khách Việt đến đó. Indonesia miễn thị thực cho 169 quốc gia nhưng lượng khách đến chỉ hơn được Việt Nam, trong khi diện tích gần gấp 6 lần và dân số 2,5 lần Việt Nam. Trong khi Thái Lan chỉ miễn thị thực cho 61 nước nhưng đón 38 triệu khách năm ngoái.

Việt Nam đứng 28 thế giới các điều kiện thuận lợi về tài nguyên thiên nhiên, văn hóa... phát triển du lịch; nhưng xếp 113 toàn cầu về chính sách và 111 về hệ thống dịch vụ du lịch. Chính sách du lịch không chỉ mỗi việc thị thực. Do vậy, thị thực không phải là “Rào cản lớn nhất để phát triển du lịch”.

Để tăng tốc phát triển, du lịch Việt Nam cần rất nhiều yếu tố. Từ cơ sở hạ tầng, môi trường sống, an toàn thực phẩm, an ninh xã hội, giao thông, chất lượng dịch vụ, thái độ phục vụ, giá cả, quảng bá, sự khác biệt, khuyến mãi, thủ tục hành chính…Quan trọng nhất là con người.

Thị thực đi châu Âu, nhất là Mỹ, rất nhiêu khê và đắt đỏ nhưng người Việt vẫn rồng rắn xếp hàng kiên nhẫn chờ đợi tháng này qua năm khác. Thậm chí bị từ chối năm lần bảy lượt, mất cả tiền bạc lẫn thời gian, vẫn không bỏ cuộc.

Miễn thị thực đại trà cho du khách vào Việt Nam là rất khó trong hoàn cảnh Việt Nam, khi mà chưa xoá bỏ chế độ hộ khẩu, giữ chứng minh thư và hộ chiếu làm tin lúc vào khách sạn, khai báo tạm trú tạm vắng. Vấn đề thị thực cửa khẩu đường bộ và đường thủy thuộc Bộ đội Biên phòng, Bộ Quốc phòng; còn đường hàng không thuộc Cục Xuất Nhập cảnh, Bộ Công an. Tại sao không thống nhất một bộ quản lý?

Mở rộng các nước miễn thị thực vào Việt Nam, là việc rất cần thiết, nhất là những thị trường tiềm năng và trọng điểm. Do cơ chế, việc này phải có chủ trương từ cấp cao nhất. Miễn thị thực cũng giống như các hình thức khuyến mãi, không thể thiếu trong kinh doanh và dưới nhiều hình thức khác nhau. Đó là một trong nhiều yếu tố để khách rộng đường lựa chọn và so sánh chứ không phải quyết định.

Trong khi chờ mở rộng miễn thị thực cho các nước thì việc có thể làm ngay là đơn giản hóa các thủ tục thị thực và hành chính, nhất là tại các cửa khẩu quốc tế đường bộ và đường thủy. Không qua trung gian, phải xin trước công văn của đơn vị được chọn như hiện nay. Từng đơn vị có thể làm ngay, không cần xin, đề hay kiến nghị là thay đổi tinh thần và thái độ phục vụ; minh bạch trong quản lý, giá cả, chất lượng; hợp lực cùng nhà nước giải quyết căn cơ các vấn nạn xã hội.

Rất nhiều thứ phải làm nên cần có lộ trình, nội dung cụ thể và người chỉ huy với trách nhiệm rõ ràng.

Mở rộng miễn thị thực cho du khách là rất cần thiết để phát triển du lịch Việt Nam nhưng không phải yếu tố quyết định. Miễn thị thực không phải là đũa thần.