Nhà đầu tư nước ngoài và thị trường chứng khoán Việt Nam

Những năm gần đây, nhiều nhà đầu tư (NĐT) cá nhân và tổ chức nước ngoài đã và đang tham gia giao dịch trên TTCK Việt Nam. Dù chiếm tỷ trọng không lớn về số lượng tài khoảng giao dịch (khoảng 19.000 tài khoản) nhưng quy mô giao dịch khá lớn và có xu hướng tăng. Theo thông tin từ Sàn giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh (HSX), từ năm 2014 đến 2016, NĐT nước ngoài có khối lượng giao dịch bình quân chiếm 15% tổng khối lượng giao dịch, giá trị giao dịch bình quân chiếm 30% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường.

Bên cạnh đó, diễn biến dòng vốn đầu tư nước ngoài trên TTCK Việt Nam tính chung qua các năm phần lớn ở trạng thái mua ròng, đây là tín hiệu tích cực cho thấy sức hút của TTCK ngày càng cao.

Về tỷ lệ sở hữu của NĐT nước ngoài, nhiều DN đã chạm đến mức trần sở hữu được nhà nước cho phép (49%) như FPT, VNM, PNJ, BBC… Ngày 30/12/2016, trên sàn HSX, tổng giá trị vốn hóa toàn thị trường là 1.765.000 tỷ đồng thì NĐT nước ngoài nắm giữ hơn 210.000 tỷ đồng, chiếm 12%. Điều này khẳng định sự quan tâm của NĐT nước ngoài đối với các DN niêm yết ngày càng cao.

Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại các doanh nghiệp bất động sản niêm yết

Theo kết quả phân ngành của sàn HSX, hiện có 36 DN thuộc ngành bất động sản (BĐS) đang được niêm yết, trong đó, 35 công ty có tỷ lệ sở hữu của NĐT nước ngoài.

 

Trong số 35 công ty nói trên, có đến 79% tổng số công ty niêm yết có sự tham gia của NĐT nước ngoài với tỷ lệ sở hữu còn hạn chế (<20%). Đặc biệt, tỷ lệ sở hữu <10% chiếm đến 59% cho thấy, đây là ngành BĐS còn nhiều khó khăn trong việc huy động vốn, vẫn chủ yếu là sử dụng vốn huy động trong nước, chưa khai thác và thu hút được vốn từ NĐT nước ngoài.

Nghiên cứu của Trần Quang Dũng và các cộng sự (2015) đã chỉ ra những điểm yếu của ngành BĐS Việt Nam, đó là: (i) Thiếu kinh nghiệm trong các dự án lớn; (ii) Thiếu năng lực quản lý dự án; (iii) Khả năng tài chính yếu.

 

Hạn chế của các DN về vốn, kỹ thuật và trình độ quản lý là nguyên nhân khiến NĐT nước ngoài chưa muốn đầu tư vào các DN ngành BĐS. Bên cạnh đó, hoạt động kinh doanh của các công ty trong ngành này trong những năm qua cũng chưa thực sự có hiệu quả.

Một nguyên nhân khác làm cho NĐT nước ngoài chưa an tâm khi đầu tư vào các DN BĐS đó là hiệu quả kinh doanh chưa cao. Trong năm 2016, 72% DN có tỷ lệ thu nhập trên vốn chủ sở hữu (ROE) <5% chứng tỏ các DN hoạt động trong Ngành này gặp nhiều khó khăn, việc sử dụng vốn chủ sở hữu chưa hiệu quả, nhiều công ty có số âm chứng tỏ kết quả hoạt động kinh doanh không tốt. Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều DN bị đưa vào danh sách cảnh cáo của cơ quan quản lý nhà nước… Tình trạng này càng khiến NĐT nước ngoài e ngại và cân nhắc kỹ hơn khi muốn đầu tư vào các DN ngành BĐS.

Nâng cao tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong các doanh nghiệp bất động sản niêm yết

TTCK trong nước phát triển sẽ tạo ra sức hút với các NĐT nước ngoài. Để tăng tỷ lệ sở hữu nước ngoài trong công ty niêm yết, trước hết cần mở rộng quy mô, nâng cao năng lực hoạt động cũng như tăng cường tính hiệu quả và cạnh tranh của TTCK. Các cơ quan quản lý cần tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật, chính sách về hoạt động của NĐT nước ngoài tham gia trên TTCK. Bên cạnh đó, cần tiếp tục duy trì các hoạt động hợp tác và hội nhập trong khu vực và quốc tế để TTCK Việt Nam phát triển.

Để gia tăng tỷ lệ NĐT nước ngoài tham gia đầu tư vào các DN BĐS cũng cần có những điều chỉnh hợp lý về tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa trong các DN ngành BĐS. Nghị định 60/2015/NĐ-CP về cho phép nới room đầu tư nước ngoài lên 100% và được đối xử bình đẳng như các DN trong nước nhưng đầu tư của NĐT nước ngoài vẫn bị hạn chế bởi một số quy định còn chồng chéo của các luật hiện nay như: Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp...

Các cơ quan chức năng cần nghiên cứu và tạo hành lang thông thoáng cho dòng vốn từ NĐT nước ngoài, mục đích chính của việc thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài thông qua việc mua cổ phần là nhằm nâng cao năng lực tài chính, năng lực quản trị, trình độ khoa học và kỹ thuật, đa dạng nguồn vốn chủ sở hữu chứ không phải để NĐT nước ngoài chiếm lĩnh thị trường nội địa.

Tựu trung, sở hữu nước ngoài có tác động tích cực đến hiệu quả kinh doanh của các DN nhưng sở hữu nước ngoài tại các DN ngành BĐS vẫn đang ở mức rất hạn chế. Do đó, Chính phủ cần có những chính sách phù hợp để thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài vào các DN BĐS. Đồng thời, các DN cũng cần xây dựng chiến lược kinh doanh với đội ngũ cán bộ có trình độ, phát huy các thế mạnh để phát triển bền vững.  

Tài liệu tham khảo:

1. Lê Đức Hoàng, Tạ Thu Phương, Thái Thu Thủy, Nguyễn Chí Dũng (2014), “Tác động của cấu trúc sở hữu tới kết quả hoạt động của các DN ngành Xây dựng niêm yết tại HOSE”, Tạp chí Kinh tế Phát triển;

2. http://ezsearch.fpts.com.vn/Services/EzData/Home.aspx;

3. https://www.hsx.vn/.