Ngày 24/6, tại Hà Nội, Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) đã phối hợp với Chương trình Liên minh Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP) thuộc Văn phòng Dịch vụ Dự án Liên Hợp Quốc (UNOPS) tổ chức Hội thảo tổng kết “Chương trình truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về chuyển dịch năng lượng”.

Chương trình được khởi động từ tháng 4/2024 và triển khai trong vòng 15 tháng, hướng tới mục tiêu cung cấp cho công chứng những kiến thức và kỹ năng thiết yếu để có thể chủ động tham gia và đóng góp vào quá trình hiện thực hóa chính sách chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Đến nay, chương trình đã hoàn tất với một hệ thống các sản phẩm truyền thông đa dạng để có thể tiếp cận nhiều nhóm đối tượng công chúng khác nhau, được đăng tải và phát sóng trên các nền tảng báo điện tử, truyền hình quốc gia và địa phương, cũng như các mạng xã hội phổ biến.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Lê Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) nhấn mạnh, Việt Nam đang đối mặt nhiệm vụ cấp bách trong việc đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như cam kết tại COP26.

Để hiện thực hoá mục tiêu đó, ngoài các chính sách về công nghệ, tài chính, còn cần đặc biệt chú trọng nâng cao nhận thức cộng đồng, thu hút sự tham gia tích cực của người dân, doanh nghiệp trong quá trình chuyển dịch năng lượng.

Ông Lê Tuấn Anh đánh giá cao nỗ lực của UNOPS cùng nhóm thực hiện chương trình trong việc phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính và các đối tác tổ chức nhiều hoạt động truyền thông sáng tạo, đối thoại, chia sẻ thông tin nhằm lan toả nhận thức về chuyển dịch năng lượng, nhất là tại các địa phương.

“Chương trình không chỉ phản ánh hiệu quả cách tiếp cận truyền thông lấy con người làm trung tâm, mà còn tạo nền tảng quan trọng để hoạch định chính sách công bằng, minh bạch, hiệu quả trong lĩnh vực năng lượng, khí hậu. Hội thảo là dịp để cùng nhìn lại kết quả đạt được, chia sẻ bài học kinh nghiệm, nhân rộng mô hình thành công, góp phần thúc đẩy sự phối hợp giữa cơ quan nhà nước, tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân cùng toàn xã hội trong hành trình phát triển xanh, bền vững của Việt Nam”, ông Lê Tuấn Anh nhấn mạnh.

Cũng tại Hội thảo, TS. Lê Xuân Nghĩa - thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ của Chính phủ cho biết, với nhu cầu điện dự báo tăng trưởng mạnh mẽ do sự phát triển kinh tế và công nghiệp hóa, quy hoạch này đặt trọng tâm vào việc mở rộng các nguồn năng lượng tái tạo để đáp ứng nhu cầu năng lượng sạch và bền vững.

Các mục tiêu cụ thể giai đoạn 2026 - 2030 bao gồm: điện mặt trời; điện gió và các nguồn điện khác… Những mục tiêu này không chỉ thể hiện quyết tâm chuyển dịch năng lượng xanh mà còn phản ánh tầm nhìn dài hạn của Việt Nam trong việc giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, hướng tới một hệ thống năng lượng linh hoạt và hiện đại.

Cũng theo ông Nghĩa, việc điều chỉnh Quy hoạch điện VIII mang lại nhiều cơ hội chiến lược cho ngành năng lượng Việt Nam. Về quy mô đầu tư mở rộng với tổng công suất điện mặt trời và điện gió dự kiến tăng gấp 3 - 5 lần trong 5 năm tới, Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Bên cạnh những cơ hội, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc thực hiện Quy hoạch điện VIII. Theo đó, với quy mô công suất lớn, ước tính sẽ có khoảng 600 - 1.100 dự án điện mặt trời và 400 - 640 dự án điện gió được triển khai trong 5 năm tới, dựa trên quy mô trung bình 50 MW/dự án.

Do đó, để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, Chính phủ cần sớm ban hành kế hoạch thực hiện quy hoạch, xác định rõ tiến độ từng dự án theo từng năm và theo địa phương. Điều này giúp tránh nguy cơ thiếu điện ngắn hạn, đặc biệt khi nhiều dự án điện trong quá khứ bị chậm tiến độ. Kế hoạch thực hiện cần tập trung vào các giải pháp đột phá trong 2 - 3 năm tới, như hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế khuyến khích đầu tư tư nhân.

Cùng với đó, đầu tư lưới điện đồng bộ và chia sẻ trách nhiệm. Các nhà đầu tư năng lượng tái tạo cần tham gia xây dựng lưới điện đấu nối từ điểm dự án đến hệ thống, giảm gánh nặng cho các công ty điện lực nhà nước; đồng thời, Chính phủ cần hỗ trợ các đơn vị đầu tư lưới bằng các chính sách ưu đãi vốn hoặc cơ chế chia sẻ chi phí. Việc đồng bộ hóa lưới điện là yếu tố sống còn để tích hợp hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo.

Tiếp đó, Việt Nam cần tận dụng các cam kết quốc tế như: Hiệp định Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP), để thu hút vốn, công nghệ, và kinh nghiệm từ các đối tác phát triển. Hợp tác với các tổ chức tài chính quốc tế cũng sẽ giúp giảm áp lực tài chính trong nước.