Tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về xử lý nợ xấu 

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Báo cáo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14, bà Nguyễn Thị Hồng - Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, sau gần 5 năm thực hiện, Nghị quyết và các văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo lập khuôn khổ pháp lý để xử lý các khoản nợ xấu, góp phần tháo gỡ những khó khăn vướng mắc, hỗ trợ các TCTD trong việc xử lý nợ xấu và duy trì tỉ lệ nợ xấu nội bảng dưới mức 2%, có tác động tích cực đến quá trình cơ cấu lại, phát triển của hệ thống các TCTD.

Lũy kế từ ngày 15/8/2017 đến ngày 31/12/2021, các TCTD đã xử lý được 380.200 tỷ đồng nợ xấu theo Nghị quyết số 42/2017/QH14. Trong số 380.200 tỷ đồng nợ xấu đã được xử lý, có 148.000 tỷ đồng là do khách hàng tự trả (chiếm 38,93%), cao hơn so với mức 22,8% trung bình năm từ 2012-2017 do khách hàng tự trả/tổng nợ xấu nội bảng đã xử lý. Đồng thời, kết quả xử lý, bán, phát mại tài sản bảo đảm để thu hồi nợ của TCTD và VAMC đạt 77.200 tỷ đồng, chiếm 20,3%.

Tính trung bình, nợ xấu đã xử lý đạt khoảng 5.670 tỷ đồng/tháng, cao hơn mức trung bình 3.250 tỷ đồng/tháng trong giai đoạn trước khi Nghị quyết số 42/2017/QH14 có hiệu lực (từ năm 2012-2017).

Tờ trình của Chính phủ đề xuất việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định tại Nghị quyết này nêu rõ, đến hết ngày 15/8/2022, toàn bộ cơ chế về xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 sẽ không được áp dụng, việc xử lý nợ xấu của TCTD sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan. Việc này sẽ kéo dài quá trình xử lý nợ xấu; không khuyến khích, huy động được các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia xử lý nợ xấu và cơ cấu lại các TCTD.

Trong khi đó, hiện nhiều doanh nghiệp trong nước đang gặp khó khăn, không trả được nợ ngân hàng, vì vậy nợ xấu có xu hướng tăng trong thời gian tới. Tính đến ngày 31/12/2021, trường hợp đánh giá một cách thận trọng, tỉ lệ nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC và các khoản nợ tiềm ẩn thành nợ xấu ở mức cao (6,31%). Nợ xấu chưa xử lý theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 đến 31/12/2021 vẫn ở mức cao là 412.700 tỷ đồng. Xử lý nợ xấu theo hình thức khách hàng tự trả nợ giảm do dịch COVID-19 tác động đến tình hình tài chính của khách hàng.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng khẳng định, Nghị quyết số 42/2017/QH14 là chính sách đúng đắn, kịp thời của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, giúp xử lý nợ xấu hiệu quả hơn. Do vậy, Chính phủ cho rằng việc duy trì cơ chế, chính sách tại Nghị quyết số 42/2017/QH14 và tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về xử lý nợ xấu là rất cần thiết.

Căn cứ chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Thông báo số 882/TB-TTKQH ngày 16/4/2022 về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 và Nghị quyết số 19/2022/UBTVQH ngày 18/4/2022 về việc điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, Chính phủ đề xuất Quốc hội thông qua việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14 đến ngày 31/12/2023.

Chính phủ cũng đề xuất đưa nội dung trên vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV; giao Chính phủ nghiên cứu, đề xuất nội dung cần luật hóa quy định về xử lý nợ xấu cùng với việc rà soát, hoàn thiện Luật các TCTD và các luật có liên quan đến xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm, trình Quốc hội chậm nhất vào kỳ họp đầu năm 2023.

Kết quả xử lý nợ xấu chưa thực sự vững chắc

Trình bày Báo cáo đánh giá việc tổng kết việc thực hiện Nghị quyết và thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh thống nhất với sự cần thiết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết này.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhất trí cho rằng, kết quả thí điểm xử lý nợ xấu trong thời gian qua đã chứng minh các chính sách, pháp luật về xử lý nợ xấu phát huy hiệu quả tích cực, giúp khơi thông dòng vốn, đưa dòng vốn luân chuyển vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế.

Tuy nhiên, kết quả xử lý nợ xấu chưa thực sự vững chắc, thực trạng nợ xấu cho thấy nền kinh tế vẫn tiềm ẩn rủi ro; một số biện pháp áp dụng theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 chưa phát huy hiệu quả (như áp dụng thủ tục rút gọn tại Tòa án...). Đối với nợ xấu nói chung, xử lý bằng dự phòng rủi ro còn chiếm tỷ lệ cao; một số lĩnh vực có số nợ xấu chiếm tỷ trọng cao so với nợ xấu của toàn hệ thống.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị phân tích rõ hơn nguyên nhân dẫn đến số nợ xấu được xác định theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 đến nay còn ở mức khá cao và có xu hướng gia tăng; các giải pháp đã triển khai thực hiện để nhận diện cũng như kiểm soát rủi ro đối với các khoản cho vay, nhất là các khoản thuộc các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao.

Theo Ủy ban Kinh tế, trường hợp Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội hết hiệu lực, không được kéo dài có thể dẫn tới khó khăn trong xử lý nợ xấu. Việc kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả của các chính sách hiện hành, nâng cao hiệu quả xử lý nợ xấu; hỗ trợ doanh nghiệp và người dân; giảm thiểu những xung đột, tranh chấp do dừng các cơ chế đang áp dụng...

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội thống nhất với đề xuất của Chính phủ về việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14 đến hết ngày 31/12/2023 và đưa nội dung này vào Nghị quyết chung của kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV.

Việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định tại Nghị quyết sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả của các chính sách mà Nghị quyết đã mang lại, tránh gián đoạn, thiếu hụt cơ chế, tiếp tục khuyến khích và hỗ trợ TCTD, VAMC đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu, nhất là nợ xấu được xác định theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 chưa được xử lý còn cao và dự báo có thể gia tăng trong thời gian tới. 

Bên cạnh đó, trước áp lực nợ xấu của các TCTD dự báo sẽ gia tăng trong thời gian tới, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước có các giải pháp để hướng dòng vốn tín dụng vào khu vực sản xuất, kinh doanh, kiểm soát chặt chẽ tăng trưởng “nóng” vào các tài sản tiềm ẩn rủi ro cao, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong hoạt động cho vay, đầu tư vào các tài sản này; Xây dựng các kịch bản ứng phó linh hoạt với những biến động của thị trường tiền tệ thế giới nhằm bảo đảm nguồn vốn được khơi thông...