Giải thích cho lần sửa đổi này, NHNN cho biết, sau khi ban hành được 5 năm, Thông tư số 39/2013/TT-NHNN đã được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 37/2018/TT-NHNN cho phù hợp với thực tế vận hành.

Về cơ bản, Thông tư số 39/2013/TT-NHNN và Thông tư số 37/2018/TT-NHNN đã tạo lập được một cơ chế đầy đủ, cụ thể trong việc trích lập, quản lý và sử dụng khoản dự phòng rủi ro của NHNN; là cơ sở để xử lý các khoản tổn thất phát sinh trong quá trình hoạt động của NHNN (rủi ro phát sinh từ hoạt động tín dụng, rủi ro phát sinh từ nghiệp vụ thanh toán, ngân quỹ và các khoản tổn thất từ hoạt động khác…) tuân thủ theo cơ chế tài chính của NHNN được quy định tại Quyết định số 07/2013/QĐ-TTg.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Thông tư số 39 cũng còn một số hạn chế, bất cập như: Chưa quy định cụ thể nội dung “Các khoản phải thu khác”; chưa có quy định về trình tự xử lý các khoản tổn thất đang theo dõi ngoại bảng; … dẫn đến tình trạng thiếu căn cứ pháp lý cụ thể khi thực hiện. Vì vậy, NHNN cho rằng, việc nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Thông tư 39 là cần thiết.

Trên tinh thần đó, bố cục dự thảo Thông tư gồm 3 điều: Điều 1: Sửa đổi bổ sung một số nội dung trong Thông tư 39; Điều 2: Quy định về trách nhiệm tổ chức thực hiện; Điều 3: Quy định về hiệu lực thi hành.

NHNN cũng cho biết, tiếp thu ý kiến của Bộ Tài chính tại Công văn số 16956/BTC-TCNH ngày 06/12/2013, dự thảo thông tư được NHNN công bố lấy ý kiến đã rút ngắn thời gian cho vay quá hạn và tăng tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro để phản ánh đúng nghiệp vụ cho vay tái cấp vốn và mức độ rủi ro của nghiệp vụ này.

Theo đó, dự thảo Thông tư bổ sung các khoản tái cấp vốn được phân loại theo mức độ rủi ro tăng dần với 4 nhóm chính. Cụ thể, tại khoản 1, Điều 1 của dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 39 có điều chỉnh: Thay vì quy định dưới 1 năm như tại Thông tư 39, thì tại dự thảo Thông tư sửa đổi lần này các khoản tái cấp vốn không quy định thời hạn thanh toán phát sinh dưới 06 tháng (Nhóm 1); dự thảo Thông tư cũng quy định các khoản tái cấp vốn đã quá hạn dưới 6 tháng, thay vì 1 năm như trước đây (Nhóm 2); hay dự thảo Thông tư quy định các khoản tái cấp vốn đã quá hạn từ 6 tháng đến dưới  1 năm, thay vì 1 năm đến 2 năm như tại Thông tư 39 (Nhóm 3)...

Đồng thời, để đảm bảo việc thực hiện Quy chế trích lập, quản lý và sử dụng khoản dự phòng rủi ro tại NHNN rõ ràng và có căn cứ, NHNN đã rà soát, tham khảo các quy định của pháp luật có liên quan (Ví dụ: Thông tư 48/2019/TT-BTC). Theo đó, NHNN đã sửa đổi Thông tư theo hướng quy định cụ thể các nội dung “khác” về tài sản có rủi ro và các khoản tổn thất được sử dụng dự phòng rủi ro để xử lý theo yêu cẩu của cơ quan có thẩm quyền. Theo đó, NHNN cũng sửa đổi, bổ sung các khoản phải thu khách hàng, các khoản phải thu nhà cung cấp, các khoản phải thu cá nhân, tổ chức bên ngoài có chứng từ gốc chứng minh số tiền đối tượng nợ chưa trả.

Bên cạnh đó, dự thảo Thông tư cũng sửa đổi, bổ sung việc xử lý các khoản thanh toán với Nhà nước và Ngân sách Nhà nước được thực hiện theo phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể, tại dự thảo Thông tư, NHNN đã bỏ quy định liên quan đến các khoản thanh toán với Nhà nước và Ngân sách Nhà nước khác tại khoản 4, Điều 9 của Thông tư 39.

Dự thảo Thông tư cũng sửa đổi, bổ sung khoản 5, Điều 9 tại Thông tư 39 theo hướng: Đối với các khoản phải thu quy định tại Khoản 5 Điều 6 Thông tư này được quy định: Các khoản phải thu có khả năng tổn thất, không thu hồi được trong quá trình hoạt động mà NHNN có đủ bằng chứng tin cậy xác định đối tượng phải thu là tổ chức đã phá sản, giải thể, đối tượng phải thu là cá nhân đang mắc bệnh hiểm nghèo (có xác nhận của bệnh viện) hoặc đã chết, hoặc khoản nợ đã yêu cầu thi hành án nhưng không thể thực hiện được do đối tượng nợ bỏ trốn khỏi nơi cư trú (có văn bản của cơ quan thi hành án hoặc xác nhận của chính quyền địa phương nơi đối tượng thu nợ có hộ khẩu thường trú).

Trong quá trình rà soát, NHNN chưa phát sinh các trường hợp tổn thất khác, do đó hiện nay không có cơ sở để cụ thể hóa quy định này nên NHNN đề xuất bỏ nội dung quy định này tại Dự thảo Thông tư. "Nếu tương lai NHNN phát sinh trường hợp tổn thất khác phù hợp với quy định về chế độ tài chính, NHNN tiếp tục nghiên cứu, tổng hợp đề xuất sửa đổi, bổ sung vào quy định vào văn bản quy phạm pháp luật", NHNN cho biết.

Dự thảo Thông tư bổ sung thêm bước xin ý kiến Bộ Tài chính trước khi Thống đốc quyết định sử dụng khoản dự phòng rủi ro để tăng cường tính khách quan, minh bạch khi sử dụng khoản dự phòng rủi ro để xử lý tổn thất. Dự thảo Thông tư quy định bổ sung Đại diện Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp và các đơn vị có liên quan theo đề nghị của NHNN vào thành viên Hội đồng xử lý tổn thất để đảm bảo tính khách quan, minh bạch khi sử dụng khoản dự phòng rủi ro để xử lý tổn thất (khoản 6, Điều 1 dự thảo Thông tư).

Dự thảo Thông tư nêu rõ, sau thời gian tối thiểu 05 năm, kể từ ngày sử dụng khoản dự phòng rủi ro để xử lý tổn thất và sau khi đã thực hiện các biện pháp để thu hồi các khoản tổn thất nhưng không thể thu hồi được, Thống đốc NHNN xem xét, quyết định cho xuất toán khoản tổn thất đã xử lý bằng khoản dự phòng rủi ro ra khỏi tài khoản ngoài bảng cân đối kế toán (khoản 7, Điều 1 dự thảo Thông tư).

Dự thảo Thông tư bổ sung quy định về trình tự xử lý khoản tổn thất đang theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán, hội đồng xử lý khoản tổn thất đang theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán để đảm bảo tính khách quan, minh bạch khi xử lý khoản tổn thất đang theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán (khoản 8, Điều 1 dự thảo Thông tư).

Theo quy định tại dự thảo Thông tư, hồ sơ đối với các khoản tổn thất đã được xuất toán ra khỏi tài khoản ngoài bảng cân đối kế toán phải được lưu trữ theo quy định của pháp luật, trong đó bao gồm cả hồ sơ xử lý tổn thất và toàn bộ tài liệu chứng minh Thủ trưởng đơn vị đã thực hiện tất cả các biện pháp để thu hồi nhưng không thu hồi được.

Vụ Tài chính – Kế toán thực hiện chức năng giúp việc cho Hội đồng xử lý khoản tổn thất đang theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán trong trường hợp cần thiết. Chủ tịch Hội đồng xử lý khoản tổn thất đang theo dõi ngoài bảng cân đối kế toán quyết định trưng tập một số cán bộ từ các Vụ, Cục, đơn vị thuộc NHNN có liên quan giúp việc cho Hội đồng xử lý tổn thất theo đề nghị của Vụ Tài chính – Kế toán.