Năm 2013 là năm đầu tiên thu ngân sách không đạt dự toán Quốc hội đề ra, khi ước chỉ đạt 790.800 tỷ đồng, trừ các khoản ghi thu ngân sách Nhà nước ngoài dự toán thì tổng thu cân đối ngân sách Nhà nước hụt 63.630 tỷ đồng.

Để bảo đảm nhiệm vụ thu, chi ngân sách, theo chỉ đạo của Chính phủ, các cấp ủy, chính quyền địa phương đã vào cuộc. Đến nay, lãnh đạo 63 địa phương đã có chỉ đạo về công tác quản lý thu và chi theo dự toán.

Phát biểu trước Quốc hội, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, người mới nhận trọng trách đứng đầu Bộ Tài chính cách đây 5 tháng, cho biết thực tế số nợ đọng thuế là do hoạt động sản xuất kinh doanh khó khăn dẫn đến một số doanh nghiệp không chấp hành nghiêm nghĩa vụ nộp thuế, một số doanh nghiệp còn nợ thuế nhưng đã không còn hoạt động, hoặc phá sản nên chưa làm đầy đủ các thủ tục theo quy định. Vì vậy, ngành Tài chính chưa có đủ cơ sở xem xét xóa nợ thuế.

Về cơ chế chính sách và công tác quản lý thu thời gian vừa qua cũng còn có điểm chưa chặt chẽ, dẫn đến tình trạng một số đối tượng cố tình chiếm dụng tiền thuế.

Nhằm xử lý việc nợ đọng thuế do hành vi gian lận, ngành Thuế đã thanh tra, kiểm tra 43.654 doanh nghiệp, tăng 8,8% so với 9 tháng cùng kỳ năm 2012 và đã thu cho ngân sách Nhà nước 8.916 tỷ đồng, tăng 14% so, qua kiểm tra đã giảm lỗ 7.970 tỷ đồng. Qua thanh tra, kiểm tra 1.223 doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá, đã truy thu, phạt, hoàn thuế 481 tỷ đồng và giảm lỗ 1.697 tỷ đồng.

Ngành Thuế cũng đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan công an để điều tra, khởi tố đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm thuế. Từ năm 2007 - 2012 đã phối hợp để tiến hành điều tra, xử lý 14.097 vụ việc, xử lý hình sự 218 vụ.

Đối với vấn đề nợ hoàn thuế giá trị gia tăng (khi tỷ lệ chi hoàn thuế tăng từ 25% lên đến 30% trong vài năm gần đây), Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng đã nêu nguyên nhân có một bộ phận người nộp thuế đã lợi dụng chính sách thông thoáng của Nhà nước về cơ chế tự kê khai từ nộp thuế, tự in hóa đơn để gian lận, chiếm đoạt tiền hoàn thuế.

Để chấn chỉnh tình trạng này, Chính phủ đã trình với Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung Luật Thuế giá trị gia tăng (có hiệu lực từ ngày 1/1/2014), trong đó nâng điều kiện hoàn thuế đối với các trường hợp có số thuế giá trị gia tăng đầu vào chưa được khấu trừ hết trong 3 tháng liên tục như hiện nay lên 12 tháng liên tục. Điều này sẽ khiến tình trạng gian lận và nhu cầu hoàn thuế giá trị gia tăng sẽ giảm mạnh.

Thứ hai, Chính phủ đã có nghị quyết rà soát sửa đổi quy định về điều kiện in ấn, sử dụng hóa đơn theo hướng bổ sung các điều kiện được phép sử dụng hóa đơn tự in, tăng cường công tác quản lý ghi chép hóa đơn.

Thứ ba, tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách cũng như tăng cường quản lý việc hoàn thuế giá trị gia tăng (như rà soát, phân loại các doanh nghiệp rủi ro cao về thuế, doanh nghiệp xuất khẩu nông lâm sản, hải sản, sử dụng hóa đơn ngoại tỉnh) để tập trung kiểm tra, đẩy mạnh việc đối chiếu chéo hóa đơn của các doanh nghiệp. 

Bên cạnh đó, ngành Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với cấp ủy chính quyền các địa phương, các cơ quan trung ương, đặc biệt là cơ quan công an để điều tra, khởi tố các tổ chức, cá nhân có hành vi gian lận hoàn thuế.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng chũng cho biết thực tế, từ kỳ họp thứ 5 đến nay, ngành Tài chính đã đã thực hiện 85 cuộc thanh tra các doanh nghiệp có rủi ro cao về thuế. Tại Tây Nguyên và Tây Nam Bộ đã xử lý, truy thu, truy hoàn được 180 tỷ đồng, chuyển 32 hồ sơ doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm hình sự sang cơ quan công an, đến nay đã khởi tố 17 doanh nghiệp, bắt giữ 22 đối tượng vi phạm.

Trong đó có một số vụ việc lớn nổi cộm như: Công ty TNHH Thiên Lộc ở Đồng Nai liên quan đến buôn bán cà phê, nông sản, Công ty Hà Vũ Phát, Công ty Trường Phát Lộc, Công ty Tân Kim Lợi, v.v... ở An Giang có dấu hiệu hoạt động kinh doanh xuất khẩu hàng hóa qua biên giới Campuchia trái phép…

Góp ý thêm về giải pháp chống thất thu thuế thời gian tới, đại biểu Nguyễn Hữu Đức (Bình Định) nói: “Năm 2014, đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành có liên quan cần ráo riết hơn trong việc rà soát kết quả kinh doanh của doanh nghiệp; gắn công tác chống chuyển giá việc cấp phép đầu tư mở rộng, đồng thời thanh tra, kiểm tra, xử lý sai phạm về chuyển giá đối với cả các lĩnh vực như giữa công ty mẹ, công ty con cũng như từ doanh nghiệp Nhà nước sang công ty cổ phần”.