Phát biểu khai mạc Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, nội dung Phiên họp lần này rất phong phú và quan trọng, do vậy, đề nghị các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tích cực nghiên cứu, thảo luận, cho ý kiến về những vấn đề lớn hoặc những nội dung còn có ý kiến khác nhau để chuẩn bị tốt nhất cho Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV (dự kiến diễn ra vào tháng 5/2023).

Bảo đảm khả thi, minh bạch, bảo vệ những người làm công tác định giá 

Ngay sau bài phát biểu khai mạc của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường báo cáo một số vấn đề lớn và nội dung còn ý kiến khác nhau về Dự án Luật Giá (sửa đổi).

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, tại Kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022), Quốc hội đã thảo luận và cho ý kiến về dự án Luật Giá (sửa đổi). Trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đã kịp thời phối hợp với cơ quan soạn thảo để thống nhất định hướng giải trình, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội; tổ chức Hội thảo lấy ý kiến chuyên gia, doanh nghiệp, hiệp hội, các đối tượng liên quan về dự thảo Luật; chủ trì phối hợp với cơ quan soạn thảo, Ủy ban Pháp luật và các cơ quan liên quan rà soát và chỉnh lý, hoàn thiện từng điều khoản của dự thảo Luật.

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo đã thống nhất: bỏ 02 điều; bổ sung 05 điều; bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung 07 nội dung của các Luật có liên quan; bổ sung thêm Phụ lục số 2 để làm rõ Danh mục các hàng hóa, dịch vụ đưa ra khỏi phạm vi Nhà nước định giá; từng điều khoản đã được hoàn chỉnh về kỹ thuật lập pháp.

Cụ thể, nhằm tránh việc lạm dụng để mở rộng phạm vi các mặt hàng thuộc diện bình ổn giá, hạn chế sự can thiệp từ cơ quan quản lý nhà nước đến quy luật cung cầu; bảo đảm tính pháp lý chắc chắn, ổn định, giúp doanh nghiệp, người dân đang kinh doanh những mặt hàng thuộc diện bình ổn giá có chiến lược kinh doanh phù hợp, cần quy định cụ thể trong Luật về nội dung liên quan đến bình ổn giá. Bên cạnh đó, việc quy định rõ danh mục các mặt hàng bình ổn giá trong Luật cũng khắc phục tình trạng “luật khung, luật ống”.

Đối với nội dung định giá, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đã rà soát, chỉnh lý, bổ sung một số quy định về nguyên tắc, phương pháp, tiêu chí, thẩm quyền, cơ sở pháp lý của văn bản định giá và Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá nhằm bảo đảm khả thi, minh bạch, bảo vệ những người làm công tác định giá. So với Dự thảo Luật đã trình Quốc hội, lần chỉnh lý này đã quy định cụ thể về "Danh mục hàng hóa, dịch vụ Nhà nước định giá". 

Về thẩm định giá, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đã bổ sung quy định về tiêu chuẩn thẩm định giá; chỉnh lý quy định chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức liên quan trong đào tạo, thi, cấp, quản lý, thu hồi chứng chỉ và thẻ thẩm định viên về giá, đăng ký hành nghề thẩm định giá, bảo đảm cơ sở pháp lý, tính bao quát.

Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đã tiếp thu, chỉnh lý quy định về dịch vụ thẩm định giá; chỉnh sửa điều kiện được thi thẩm định viên về giá; quy định về đăng ký hành nghề thẩm định giá; quy định về quyền, nghĩa vụ của thẩm định viên về giá; quy định về quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp thẩm định giá, người chịu trách nhiệm về doanh nghiệp thẩm định giá...

Về Quỹ bình ổn giá, Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, cần giữ quy định về Quỹ bình ổn giá trong Luật giá nhằm tạo cơ sở pháp lý cũng như bảo đảm cho công tác tổ chức thực hiện đối với các trường hợp cần thiết phát sinh; giữ quy định về thành lập quỹ như Dự thảo Luật nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý đối với Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang hoạt động...

Nghiên cứu đổi tên Quỹ bình ổn giá theo hướng rộng hơn 

Phát biểu cho ý kiến về nội dung trên, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định, dự thảo Luật Giá (sửa đổi) đã được tiếp thu các ý kiến đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4, chỉnh lý công phu, giải trình đầy đủ các ý kiến đại biểu nêu.

Đối với thẩm quyền quyết định danh mục hàng hóa bình ổn giá, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, để có sự linh động hơn, đồng thời nhằm chia sẻ trách nhiệm cho Chính phủ, trên cơ sở kế thừa luật hiện hành, nghiên cứu trường hợp trong thời gian Quốc hội không họp, có thể ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thay đổi quyết định danh mục hàng hóa bình ổn giá trên cơ sở đề nghị của Chính phủ. 

Về Quỹ bình ổn giá, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị nghiên cứu đổi tên theo hướng rộng hơn gồm cả các biện pháp bình ổn giá. Bởi trong thực tế việc bình ổn giá phải theo quy luật thị trường và quản lý, định hướng quản lý của Nhà nước để đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân, doanh nghiệp, nhất là bảo vệ lợi ích của những người yếu thế.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, trong thực tế đã có những tình huống rất bất ngờ, rất đặc biệt, ví dụ như thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, tình trạng khẩn cấp, khi đó Nhà nước có thể đưa ra quyết định đặc biệt…

Cơ bản đồng tình với nguyên tắc định giá, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, nguyên tắc định giá nên tách ra thành hai khoản. Đối với hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá phải bảo đảm nguyên tắc bù đắp chi phí, lợi nhuận (nếu có), cung cầu hàng hóa, dịch vụ và chủ trương phát triển từ chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước trong từng thời kỳ.

Đối với những hàng hóa, dịch vụ khác không quy định tại Luật, các tổ chức và cá nhân có thể chủ động định giá tài sản, hàng hóa theo nguyên tắc bù đắp chi phí có lãi, đảm bảo quy luật cung cầu cạnh tranh của thị trường.

Về phương pháp định giá, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, có thể quy định giao Chính phủ hoặc các bộ ban hành nghị định, thông tư quy định chi tiết điều này, hoặc nghiên cứu theo hướng Bộ Tài chính ban hành hướng dẫn phương pháp định giá chung đối với hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá.