Lợi thế sẵn có và những mô hình điểm

Thông tin tại Hội thảo Ứng dụng khoa học - công nghệ trong phát triển nông nghiệp hàng hóa theo hướng hữu cơ gắn với phát triển du lịch bền vững, diễn ra ngày 10/8, ông Tô Ngọc Liễn - Chủ tịch UBND phường Sa Pa, tỉnh Lào Cai cho biết, với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đặc biệt, Sa Pa thuận lợi để sản xuất rau ôn đới, hoa, dược liệu và nuôi trồng thủy sản nước lạnh. Nhiều mô hình đã được hình thành và tạo sức hút lớn với du khách như: vườn dâu tây Thắng Lợi, vườn cà chua Tân Minh Phát, trang trại cá nước lạnh, dịch vụ tắm lá thuốc người Dao đỏ.

Đặc biệt, 2 mô hình vườn hồng cổ Sâu Chua và vườn hồng Mộng Mơ đã được công nhận là điểm du lịch chính thức, hoạt động hiệu quả. Bên cạnh đó, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cây ôn đới cùng Trung tâm Nghiên cứu cá nước lạnh vừa đóng vai trò nghiên cứu giống, vừa là điểm tham quan - trải nghiệm, góp phần quảng bá thương hiệu nông sản Sa Pa.

Theo ông Tô Ngọc Liễn, dù có tiềm năng lớn, sản xuất nông nghiệp hàng hóa của Sa Pa vẫn gặp nhiều rào cản. Địa hình chia cắt mạnh khiến cơ giới hóa khó áp dụng, giao thông đến vùng sản xuất còn hạn chế, làm tăng chi phí. Quy mô sản xuất nhỏ lẻ, liên kết chuỗi giá trị lỏng lẻo, chất lượng nông sản chưa đồng đều.

Đặc biệt, ứng dụng khoa học - công nghệ trong sản xuất hữu cơ còn rất hạn chế, diện tích đạt chuẩn hữu cơ mới khoảng 1,5ha. Một số thương hiệu như “Cá hồi Sa Pa” hay “Rau ôn đới Sa Pa” bị trà trộn hàng kém chất lượng, ảnh hưởng uy tín. Trong du lịch, các sản phẩm gắn với nông nghiệp chủ yếu dừng ở tham quan, chụp ảnh, ăn uống, thiếu trải nghiệm sâu và tương tác trực tiếp giữa du khách với sản xuất, văn hóa bản địa…

Vai trò của khoa học - công nghệ và tầm nhìn dài hạn

Nêu nhận định tại Hội thảo, nhiều chuyên gia cũng cho rằng Sa Pa sở hữu khí hậu ôn đới, cảnh quan hùng vĩ và bản sắc văn hóa đặc sắc, tạo lợi thế vàng cho phát triển nông nghiệp đặc thù. Trong bối cảnh nhu cầu du lịch trải nghiệm gia tăng, việc gắn sản xuất nông nghiệp hữu cơ với dịch vụ du lịch không chỉ mở rộng không gian kinh tế mà còn giúp nâng tầm thương hiệu địa phương, tạo chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ.

Tuy nhiên, hiện nay, các mô hình du lịch nông nghiệp tại Sa Pa chủ yếu do cá nhân hoặc hợp tác xã tự đầu tư, thiếu định hướng tổng thể. Nhiều dự án gặp vướng mắc hạ tầng hoặc pháp lý, chưa có chính sách đồng bộ để bảo tồn, khai thác giá trị nông nghiệp và văn hóa truyền thống một cách chuyên nghiệp. Chính vì vậy, Sa Pa cần một chiến lược tổng hợp, dựa trên ứng dụng khoa học - công nghệ, để biến tiềm năng thành lợi thế cạnh tranh bền vững.

Giải pháp đặt ra gồm: quy hoạch vùng sản xuất gắn với du lịch, xác định sản phẩm chủ lực; đầu tư hạ tầng giao thông, điện, nước tới vùng sản xuất; hoàn thiện cơ chế bảo vệ thương hiệu nông sản; đào tạo nhân lực về kỹ thuật sản xuất hữu cơ, vận hành mô hình trải nghiệm; thúc đẩy liên kết chuỗi giữa nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp du lịch - kênh phân phối.

Công nghệ không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để giải quyết những tồn tại cố hữu. Ứng dụng công nghệ giúp kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc, tối ưu sản xuất; đồng thời tạo ra sản phẩm du lịch độc bản thông qua số hóa trải nghiệm và truyền thông đa kênh. Khi “nông nghiệp sạch” và “du lịch bền vững” trở thành 2 mắt xích trong cùng một hệ sinh thái, Sa Pa có thể gia tăng giá trị nông sản, tạo việc làm ổn định, nâng cao thu nhập cho người dân; đồng thời củng cố thương hiệu Khu du lịch Quốc gia Sa Pa trên bản đồ du lịch quốc tế.

Nếu xây dựng thành công hệ sinh thái du lịch nông nghiệp hữu cơ thông minh, Sa Pa sẽ không chỉ là điểm tham quan nổi tiếng mà còn là nơi du khách có thể trải nghiệm từ thu hoạch rau, câu cá hồi, học chế biến món ăn dân tộc, đến tìm hiểu văn hóa bản địa. Đây là lợi thế khó sao chép, giúp Sa Pa định vị là điểm đến kiểu mẫu về du lịch nông nghiệp của Việt Nam, xứng đáng với thương hiệu “Sa Pa xanh - Nông nghiệp sạch - Du lịch bền vững”.