Thời gian qua, một số ngân hàng (NH) đã ứng dụng công nghệ, số hóa dần dịch vụ nhưng khâu cuối cùng để mở tài khoản, khách hàng vẫn phải tới quầy để ký, hoàn tất thủ tục xác minh giấy tờ. NH Nhà nước (NN) đang lấy ý kiến dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 23/2014/TT-NHNN về hướng dẫn việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Theo đó, việc định danh, xác thực được thực hiện qua phương thức điện tử trực tuyến (eKYC), khách hàng mở tài khoản không cần đến NH.

Xây dựng cơ sở dữ liệu định danh cá nhân quốc gia

Ông Claude Spiese, cố vấn cấp cao của Công ty Grant Thorntorn, cho biết theo quy định hiện nay, để làm thủ tục mở tài khoản mới, khách hàng phải định danh bằng cách tới trực tiếp, chụp ảnh CMND/thẻ căn cước, ký các loại giấy tờ... Nhưng định danh khách hàng trên nền tảng NH số đang được thúc đẩy sớm hơn từ khi dịch Covid-19 lan rộng. "Một công ty fintech trong lĩnh vực tài chính NH mỗi năm thu hút khoảng 50.000 khách hàng mới, trong khi tại các nước áp dụng eKYC có thể thu hút khoảng nửa triệu người trong vòng 6 tháng với dịch vụ tốt hơn nhiều" - ông Claude Spiese dẫn chứng.

Theo ban soạn thảo, dự thảo thông tư của NHNN cho phép NH thương mại được quyết định gặp hoặc không gặp trực tiếp khách hàng khi lần đầu thiết lập mối quan hệ. Trường hợp không gặp mặt trực tiếp, NH phải bảo đảm có các biện pháp, hình thức và công nghệ để nhận biết và xác minh khách hàng; bảo đảm hạn mức tổng giá trị giao dịch không vượt quá 100 triệu đồng/tháng/khách hàng (trừ một số trường hợp có quy định riêng).

Theo đại diện NH Bản Việt, nếu dự thảo thông tư này được thông qua sẽ là bước đột phá lớn trong thúc đẩy phát triển dịch vụ NH đến các khách hàng chưa có giao dịch NH hoặc giao dịch ở mức độ thấp. Quá trình để khách hàng mở được tài khoản từ xa, thực hiện giao dịch tài chính khác trong cả hệ sinh thái cũng được rút ngắn kỷ lục.

Theo số liệu mới nhất của NHNN, Việt Nam có 88,5 triệu tài khoản NH; 63,7% người trưởng thành có tài khoản ở NH. Ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN, nhìn nhận phải làm sao để đưa người dân trở thành khách hàng và sử dụng dịch vụ của NH nhanh nhất bằng cách tạo điều kiện cho khách hàng mở tài khoản thanh toán từ xa. Vì vậy, để xác thực khách hàng cần đẩy nhanh việc xây dựng cơ sở dữ liệu định danh cá nhân quốc gia để hỗ trợ cho việc xác thực chính xác và nhanh chóng hơn, cho phép chia sẻ, kết nối mở với các ngành dịch vụ từ tài chính NH, bảo hiểm, viễn thông...

Theo các NH thương mại, các quy định về biện pháp, hình thức và công nghệ để xác thực định danh khách hàng cần được hướng dẫn chi tiết hơn để thống nhất trong thị trường tài chính, làm cơ sở cho việc chia sẻ dữ liệu khách hàng giúp tiết kiệm chi phí.

Kiểm soát tốt hành vi gian lận, giả mạo

Đại diện NH TMCP Phương Đông (OCB) đánh giá đây là bước tiến lớn trong hành lang pháp lý để giải quyết bài toán định danh khách hàng trong khâu đầu tiên xác lập mối quan hệ qua eKYC. Hiện nhiều NH thương mại đã có những bước chuẩn bị để triển khai cho khách hàng khi NHNN có quy định chính thức.

Ông Nguyễn Minh Tâm, Phó Tổng Giám đốc NH TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank), nhận xét eKYC giúp thêm một bước trong số hóa hoạt động NH giúp mở tài khoản cho khách hàng vẫn minh bạch, có thông tin xác thực đầy đủ qua các kênh online, ứng dụng và không giới hạn bởi không gian, thời gian. "Hiện các NH đều đáp ứng đủ về cơ sở hạ tầng, pháp lý về công nghệ và sau này có thể áp dụng cả eKYC tại quầy (thay vì chỉ nhìn bằng mắt của nhân viên NH, tránh rủi ro về giả mạo giấy tờ).

Thực tế, các khách hàng vẫn có thể đăng ký mở tài khoản online, dùng video call... nhưng chỉ là bước tư vấn, còn nguyên tắc vẫn phải tới quầy hoàn tất thủ tục. Nay với quy định mới sẽ đi thẳng tới việc cấp tài khoản online" - ông Tâm nói. "Thúc đẩy dịch vụ NH trên nền tảng số là xu hướng tất yếu, sau quá trình nghiên cứu và thử nghiệm lâu dài, đến nay, NH đã sẵn sàng để triển khai chính thức. Các yêu cầu về mức độ tin cậy, bảo mật và trải nghiệm khách hàng đều được NH ưu tiên áp dụng kết hợp công nghệ sinh trắc học, phát hiện giả mạo với hoạt động hậu kiểm và quản lý hạn mức, loại hình giao dịch" - đại diện NH Bản Việt nhận định.

Đại diện NH OCB cũng cho biết OCB đã tiếp cận đến các giải pháp eKYC và đang trong giai đoạn hoàn thiện hệ thống công nghệ, quy trình nội bộ để triển khai dự án mở tài khoản mới cho khách hàng online. "eKYC ngoài việc giảm thiểu chi phí vận hành như chi phí nhân sự, cơ sở vật chất còn giúp NH kiểm soát tốt hơn vấn đề gian lận, hành vi giả mạo, thậm chí các công nghệ fintech có thể hỗ trợ nhận biết giấy tờ giả mạo tinh vi mà bằng mắt thường khó phát hiện" - đại diện OCB cho hay. Hiện dự án eKYC của OCB được xây dựng trên một nền tảng công nghệ xác thực an toàn, hiện đại và có thể cập nhật và phát triển theo xu hướng công nghệ tài chính, đáp ứng các quy định, hướng dẫn khi NHNN ban hành.