Điện hạt nhân và những ưu thế

Điện hạt nhân có thể cạnh tranh về chi phí sản xuất với một số các dạng sản xuất điện năng khác là nhận định chung của nhiều chuyên gia. Chi phí đầu tư nhà máy điện hạt nhân lớn hơn so với nhà máy điện than và lớn hơn nhiều so với nhà máy điện khí nhưng chi phí vận hành lại rẻ hơn.

Một khi xây dựng xong và đưa vào vận hành, nguyên liệu chủ yếu để nhà máy điện hạt nhân hoạt động là các bó thanh nhiên liệu (thông thường là uranium) kể từ lúc nạp liệu sẽ trải qua quãng thời gian vài năm trong lò phản ứng, với giá thành tương đối ổn định. Nhà máy điện hạt nhân có ưu điểm là hoạt động hầu như liên tục, thậm chí 2 năm mới phải dừng để thay nhiên liệu, trong khi nhà máy thuỷ điện có thể phải dừng hoặc giảm công suất hoạt động vào mùa khô.

Năm 2013, Viện Thông tin năng lượng Mỹ (NEI) đã công bố số liệu về các chi phí đồng mức trung bình đối với các công nghệ sản xuất điện được đưa vào vận hành năm 2018. Theo đó: Điện hạt nhân tiên tiến, khí đốt tự nhiên (tuabin khí tiên tiến) và than thông thường trong khoảng 10-11 UScent/kWh; Điện khí tự nhiên chu trình hỗn hợp 6,6 UScent/kWh; Điện than tiên tiến với công nghệ thu và nén carbon (CCS) 13,6 UScent/kWh; Điện gió trên đất liền 8,7 UScent/kWh; Điện gió xa bờ 22,2 UScent/kWh; Năng lượng mặt trời PV 14,4 UScent/kWh; Năng lượng nhiệt mặt trời 26,2 UScent/kWh. Tuy nhiên, chi phí chấm dứt hoạt động và chi phí xử lý chất thải đã được hoàn toàn tính đến khi đánh giá tính kinh tế của ĐHN trong khi đó các dạng sản xuất điện năng khác không tính các chi phí này vào chi phí sản xuất.

Thêm vào đó, nếu tính thêm chi phí ngoài (là chi phí do hoạt động của nhà máy điện gây ra những tác động đối với xã hội; là những chi phí thực tế phát sinh liên quan đến sức khỏe và môi trường) thì điện hạt nhân sẽ có một lợi thế đáng kể về tính kinh tế so với sản xuất điện từ nhiên liệu hóa thạch. Một nghiên cứu lớn của châu Âu về chi phí ngoài của các chu trình nhiên liệu khác nhau được công bố năm 2001 có tên là Extern E. đã chỉ ra rằng nếu xét thuần túy về tiền thì chi phí ngoài của điện hạt nhân bằng khoảng 1/10 chi phí ngoài của điện than. Như vậy, nếu những chi phí này thực sự được tính thì giá điện than, điện khí sẽ cao hơn rất nhiều.

Không những thế, việc xây dựng một nhà máy điện hạt nhân đơn giản hơn nhà máy thuỷ điện rất nhiều. Nó không đòi hỏi diện tích mặt bằng lớn, không làm biến đổi chất lượng nước hay làm mất cân bằng sinh thái.

Về lĩnh vực môi trường, chất thải hạt nhân thực sự không đáng sợ bằng chất thải của nhiên liệu hoá thạch hay các dạng phát điện khác vì chúng có số lượng nhỏ và có thể quản lý được. Chẳng hạn như xỉ than của nhà máy nhiệt điện chạy than còn phát tán thẳng vào môi trường với khối lượng lớn tro bụi có hàm lượng kim loại cao, gây hại cho sức khoẻ con người.

Điện hạt nhân: Yêu cầu từ thực tế

Việt Nam là một nước đang phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đi theo với nó là việc phát triển mạnh mẽ các ngành nghề sản xuất trong nước và gia công cho nước ngoài. Năng lượng chi phí cho công cuộc này là vô cùng lớn. Việt Nam không phải là quốc gia có nguồn năng lượng dồi dào. Nguồn năng lượng không tái tạo như dầu thô chỉ có thể khai thác 20 năm nữa, than đá mặc dù còn khá dồi dào (nếu tính cả việc khai thác bể than Đồng bằng Sông Hồng), nhưng theo các nghiên cứu gần đây, trong cân bằng năng lượng của Việt Nam, việc phát triển nhiệt điện chạy than với tổng công suất vào năm 2025 lên tới 35.750MW (phương án cơ sở) đến 48.350 MW (phương án cao) tương đương với tổng sản lượng nhiệt điện từ 198,3-256,5 tỷ kWh là không khả thi về khả năng cung cấp than (do việc nhập khẩu than sẽ không có thị trường).

Theo các chuyên gia nếu chúng ta không sản xuất điện theo hướng sử dụng năng lượng sạch mà cứ dùng năng lượng truyền thống (than đá, thủy điện, dầu mỏ) thì mối nguy không chỉ từ việc cạn kiệt nguồn năng lượng này mà còn là lượng ô nhiễm thải ra môi trường vô cùng lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người và sinh thái, hậu họa khó lường và con cháu chúng ta là người phải hứng chịu.Như vậy, việc phát triển các dự án điện hạt nhân lại càng là yêu cầu khách quan và rất cấp thiết.