Giải pháp kinh tế để bảo vệ môi trường của Nhật Bản:
Tại sao người Nhật thành công?
Không khó để nhận ra hiệu quả của các công cụ kinh tế trong bảo vệ và gìn giữ môi trường. Tuy nhiên, không phải nước nào cũng có thể áp dụng thành công. Vậy người Nhật có bí quyết gì?
Có thể thấy, thành công của Nhật Bản là đã sử dụng hiệu quả công cụ thuế hay hỗ trợ tài chính để khuyến khích các doanh nghiệp coi bảo vệ môi trường như một phần của lợi nhuận. Doanh nghiệp không còn cảm thấy áp lực hoặc thiệt hại khi phải bỏ ra các khoản chi phí “xanh” mà lợi ích mang lại không thể nhìn thấy ngay trước mắt.
Sử dụng công cụ kinh tế một cách linh hoạt dựa trên tinh thần “tự nguyện” hợp lý là ưu tiên hàng đầu trong chính sách của Nhật Bản. Bên cạnh những quy định chỉ tập trung chi phối các hoạt động nhất định, các nguồn phát sinh ô nhiễm quy mô lớn còn có những quy định linh hoạt phù hợp với đặc điểm của từng vùng, địa phương.
Chẳng hạn, xe buýt hoạt động theo luật phi tập trung được phép xây dựng hệ thống thuế linh hoạt tùy theo từng địa phương, vì thế có một số vùng thuế môi trường áp dụng cho xe buýt được thu thành thuế chất thải rắn. Theo điều tra của Bộ Môi trường (MOE), năm 2009, có 27/47 tỉnh tiến hành thu thuế môi trường đối với xe buýt cùng thuế chất thải rắn bao gồm Mie, Kyoto, Kumamoto…
Bên cạnh đó, để sử dụng hữu hiệu công cụ kinh tế trong quản lý môi trường, Nhật Bản còn thông qua Luật thúc đẩy cơ quan nhà nước và các thực thể tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ thân thiện với môi trường.
Theo Luật này, cơ quan nhà nước và các tổ chức Trung ương phải công bố kế hoạch thu mua hàng hóa thân thiện với môi trường hằng năm và tiến hành thu mua theo đúng cam kết. Năm 2009, có 246 chủng loại hàng hóa thuộc 19 lĩnh vực thân thiện với môi trường.
Để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp và người tiêu dùng quan tâm hơn đến những mặt hàng thân thiện với môi trường, nhà sản xuất, cơ quan quản lý môi trường tổ chức các hội thảo, hoạt động nâng cao nhận thức của người tiêu dùng, thậm chí tặng thưởng cho những sáng kiến về tiêu dùng xanh. Người tiêu dùng sẽ ưu tiên mua các sản phẩm ít phát thải ô nhiễm được ghi trên sản phẩm.
Xây dựng một thị trường có chu kỳ vật liệu bền vững cũng là một trong những thành công mà người Nhật thực hiện được trong vòng 20 năm trở lại đây. Chính phủ Nhật Bản tạo điều kiện để các đơn vị kinh doanh cung cấp máy móc, thiết bị, bộ phận thay thế liên kết chặt chẽ với các đơn vị cung cấp dịch vụ thu hồi, xử lý, tái chế và đối tượng tiêu dùng.
Thậm chí có những công ty xây dựng cho mình chu trình khép kín từ khâu sản xuất đến tiêu dùng và tái chế, chẳng hạn, như Toyota, Sumitomo… Quy mô thị trường đối với các thiết bị thân thiện với môi trường ngày càng được mở rộng và được Chính phủ cũng như các doanh nghiệp rất quan tâm. Đây là một trong những nỗ lực rất thành công của người Nhật nhằm bảo vệ môi trường sinh thái.
