Thanh toán không dùng tiền mặt phát triển mạnh sau 2 năm
(Tài chính) Hai năm qua, cơ sở hạ tầng và công nghệ phục vụ thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tiếp tục được chú trọng đầu tư, nâng cao chất lượng và phát huy hiệu quả, tạo sự phát triển đồng bộ và bảo đảm an ninh, an toàn hoạt động TTKDTM, phục vụ tốt cho việc cung ứng các dịch vụ, phương tiện TTKDTM mới, hiện đại.
Bước đầu thay đổi thói quen thanh toán bằng tiền mặt
Trong năm 2013, NHNN chỉ đạo triển khai hoàn thành kết nối liên thông mạng lưới POS trên toàn quốc; xây dựng Kế hoạch tổng thể phát triển mạng lưới thanh toán thẻ qua POS giai đoạn 2014-2015. Trong năm 2013, trên 28 triệu giao dịch và trên 120.700 tỷ đồng (tăng tương ứng 34% và 26% so với năm 2012, tăng 77% và 56% so với năm 2011), riêng giao dịch thanh toán hàng hóa và dịch vụ chiếm trên 91%.
Hầu hết các tổ chức tín dụng (TCTD) đã thiết lập được hệ thống ngân hàng lõi (core banking), hệ thống thanh toán nội bộ với kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, cho phép cung ứng các dịch vụ thanh toán hiện đại. Một số TCTD đã nỗ lực đầu tư, nâng cấp hệ thống thanh toán nội bộ, đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển thanh toán trong nền kinh tế.
Các loại hình dịch vụ và phương thức thanh toán phát triển mạnh và đa dạng. Bên cạnh việc phát triển và mở rộng các phương thức truyền thống như ủy nhiệm chi (lệnh chi), ủy nhiệm thu (nhờ thu), nhiều dịch vụ, phương thức mới, hiện đại, tiện lợi và tiện ích dựa trên nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin đã xuất hiện và đang đi dần vào cuộc sống, phù hợp với xu thế thanh toán của các nước trong khu vực và trên thế giới như thẻ ngân hàng, Mobile Banking, Internet Banking, SMS Banking, ví điện tử.
Trong số này, ủy nhiệm chi là phương tiện thanh toán được ưa chuộng sử dụng nhiều nhất trong nhiều năm qua, chiếm tỷ lệ cao so với các phương tiện TTKDTM khác. Việc triển khai các dịch vụ thanh toán điện tử, đặc biệt là thanh toán qua Internet, đã đạt được kết quả ấn tượng, số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ khá lớn, số lượng và giá trị giao dịch tăng cao (tăng tương ứng 83% và 42% so với năm 2012), tạo thêm kênh thanh toán mới, thuận tiện và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, nhà cung cấp hàng hóa và cả ngân hàng.
Đáng chú ý, thẻ ngân hàng tiếp tục là phương tiện thanh toán đa dụng, tiện ích, được các TCTD chú trọng phát triển. Đến cuối năm 2013, số lượng thẻ phát hành đạt trên 66 triệu thẻ (tăng 22% so với cuối năm 2012 và tăng 60% so với cuối năm 2011); số lượng và giá trị giao dịch thẻ tăng lần lượt 25% và 43 % so với năm 2012.
Đến nay, NHNN đã cho phép 9 tổ chức không phải là ngân hàng thực hiện thí điểm dịch vụ ví điện tử thông qua 33 TCTD. Đến 31/12/2013, tổng số ví điện tử phát hành đạt trên 1,84 triệu; lượng giao dịch đạt 45,3 triệu với giá trị 23.350 tỷ đồng.
Sau một thời gian triển khai thí điểm, các dịch vụ do các tổ chức trên cung cấp đạt được những kết quả nhất định, khẳng định những ưu thế về tính năng, sự tiện lợi, nhanh chóng, an toàn, ngày càng nhận được sự quan tâm từ phía các TCTD, đơn vị cung ứng hàng hóa, dịch vụ và người sử dụng; dịch vụ trung gian thanh toán đã tạo thêm các kênh thanh toán mới, tiện ích, tiện lợi, bước đầu góp phần làm thay đổi thói quen thanh bằng toán tiền mặt trong dân cư.
Tiếp tục đẩy mạnh các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt
NHNN chi nhánh tại các tỉnh, thành phố tiếp tục mở rộng dịch vụ trả lương qua tài khoản theo Chỉ thị số 20/2007/CT-TTg tới các địa bàn. Đến nay, đã có trên 56.850 đơn vị hưởng lương từ ngân sách nhà nước (chiếm trên 65%) thực hiện trả lương qua tài khoản với 1,9 triệu cán bộ công chức nhận lương qua tài khoản, chưa kể những đối tượng nằm ngoài phạm vi của Chỉ thị này (như công nhân, học sinh, sinh viên) trên cơ sở hợp đồng, tự nguyện của người lao động, người nhận lương và có cam kết của đơn vị sử dụng lao động. Việc triển khai thực hiện trả lương qua tài khoản đã nhận được sự đồng thuận nhất trí cao của cộng đồng, từng bước giảm dần mức độ sử dụng tiền mặt trong các giao dịch thanh toán.
Các TCTD cũng quan tâm phát triển các dịch vụ ngân hàng bán lẻ, khách hàng cá nhân, đến cuối năm 2013 đã đạt trên 46,7 triệu tài khoản với số dư trên 115.000 tỷ đồng (so với mức 5 triệu tài khoản và số dư 20.000 tỷ đồng của năm 2005). Việc phát triển dịch vụ tài khoản cá nhân đã góp phần nâng cao khả năng thu hút vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế và tạo điều kiện mở rộng dịch vụ TTKDTM. Một số TCTD bước đầu triển khai dịch vụ thanh toán tiền điện, tiền nước, cước phí điện thoại, viễn thông, phí bảo hiểm thông qua tài khoản tại ngân hàng.
Đối với dịch vụ ATM, NHNN đã chỉ đạo thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt, thường xuyên đôn đốc, nhắc nhở các đơn vị liên quan tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động, rà soát, bổ sung các quy trình, quy định cần thiết trong lắp đặt, sử dụng ATM; phát hiện, xử lý kịp thời những sự cố phát sinh. Nhìn chung, chất lượng dịch vụ, an ninh, an toàn cho người sử dụng đã được cải thiện rõ rệt; hệ thống được vận hành thông suốt và hiệu quả, giảm bớt tình trạng phàn nàn từ phía khách hàng.
Phương thức phối hợp thu ngân sách nhà nước qua TCTD tiếp tục được chú trọng và tăng cường; đến nay có gần 700 đơn vị Kho bạc Nhà nước cấp huyện tham gia. Loại hình giao dịch ngày càng đa dạng như thu nộp tiền mặt tại các quầy giao dịch của TCTD, qua chuyển khoản, Internet Banking, ATM.
Các TCTD đã quan tâm đến việc giải ngân vốn vay bằng chuyển khoản trực tiếp cho người bán hàng hóa, vật tư, dịch vụ cho khách hàng vay vốn thụ hưởng. Đây là biện pháp quan trọng hỗ trợ kiểm tra, giám sát được mục đích sử dụng vốn vay và tiến độ giải ngân, giảm dần mức độ sử dụng tiền mặt trong giải ngân tín dụng ngân hàng.
Hoạt động thanh toán qua ngân hàng của các doanh nghiệp được tiếp tục phát triển. Các TCTD đã chủ động, tích cực tiếp cận các doanh nghiệp để cung cấp thông tin về đặc điểm và tiện ích của từng loại phương tiện, dịch vụ TTKDTM, tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở tài khoản và tiếp cận các dịch vụ thanh toán. Đến nay, đối với các khách hàng lớn là doanh nghiệp, tổ chức, trên 98% giao dịch thanh toán dưới hình thức chuyển khoản đã được thực hiện qua ngân hàng.
Hoạt động TTKDTM tiếp tục có những chuyển biến tích cực, tạo sự chuyển biến mới trong nhận thức và thói quen của doanh nghiệp và cá nhân. Tỉ lệ tiền mặt/tổng phương tiện thanh toán tiếp tục xu hướng giảm (cuối năm 2013 chỉ còn ở mức 12,6% giảm từ 13% trong năm 2012 và 14,2% của năm 2010, giảm mạnh từ 19,27% vào năm 2006).
