Các nhà nghiên cứu của Trung Quốc cho biết, việc thành lập một loại tiền tệ kỹ thuật số toàn châu Á, có thể giúp tăng cường hợp tác tiền tệ trong khu vực và nới lỏng sự phụ thuộc vào đô la Mỹ.

Ý tưởng về một mã thông báo kỹ thuật số trên toàn châu Á được đưa ra, khi Bắc Kinh cố gắng củng cố ảnh hưởng kinh tế của mình trong khu vực và vị thế là nhà lãnh đạo toàn cầu về phát triển tiền kỹ thuật số. Trung Quốc cũng đang nỗ lực hết sức để giảm bớt sự phụ thuộc vào hệ thống đô la Mỹ trong bối cảnh các mối đe dọa cô lập tài chính từ Washington.

Theo SCMP, nhóm chuyên gia tại Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới cho biết, hơn 20 năm hội nhập kinh tế sâu rộng ở Đông Á đã đặt nền tảng tốt cho hợp tác tiền tệ trong khu vực và các điều kiện để thiết lập đồng tiền chung châu Á đã dần dần hình thành.

Đặc biệt, mã thông báo kỹ thuật số sẽ được gắn với một rổ 13 loại tiền tệ, bao gồm NDT, yên Nhật, đồng won của Hàn Quốc và của 10 quốc gia thành viên trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Trọng số cho mỗi loại có thể tương tự như quyền rút vốn đặc biệt của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, một tài sản dự trữ quốc tế. Trong đó, công nghệ sổ cái phân tán sẽ củng cố tiền tệ, ngăn chặn sự thống trị của bất kỳ quốc gia nào và loại bỏ các trở ngại cho hợp tác tiền tệ trong khu vực.

Tiền tệ kỹ thuật số và các đổi mới trong hệ thống thanh toán có thể tăng tốc độ giao dịch trong nước và xuyên biên giới, giảm chi phí giao dịch và cuối cùng mở rộng khả năng tiếp cận hệ thống tài chính cho các hộ gia đình nghèo và khu vực nông thôn.   

Các nhà nghiên cứu tin rằng, một loại tiền kỹ thuật số phổ biến ở châu Á sẽ làm giảm sự phụ thuộc của khu vực vào đồng đô la Mỹ và giúp bảo vệ sự ổn định tài chính. Họ cũng chỉ ra những biến động của thị trường tài chính hiện nay được kích hoạt bởi các đợt tăng lãi suất mạnh mẽ của Mỹ, điều này làm ảnh hưởng tiêu cực đến dự trữ ngoại hối của các nước châu Á.

“Các nước Đông Á từ lâu đã giải quyết giao dịch bằng đồng đô la Mỹ, làm trầm trọng thêm sự lệch pha tiền tệ và rủi ro tỷ giá hối đoái. Đó là tác nhân gây ra cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997. Đây không phải là lần đầu tiên một đồng tiền siêu chủ quyền được thả nổi ở châu Á”, nhóm chuyên gia bình luận.

Từ năm 1997, Cựu thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad đã đề xuất một đồng tiền chung ở Đông Á để thay thế đồng đô la Mỹ, trong cuộc khủng hoảng tài chính châu Á thời kỳ đó và một lần nữa nhấn mạnh sự cần thiết của đồng tiền này vào năm 2019. Hay năm 2006, Ngân hàng Phát triển Châu Á do Nhật Bản lãnh đạo cũng đề xuất Đơn vị tiền tệ Châu Á, mặc dù cuối cùng nó đã bị bỏ qua.

Trong 3 năm qua, Trung Quốc đã tiên phong trong việc phát triển Nhân dân tệ kỹ thuật số nhưng chủ yếu để sử dụng trong nước, ngân hàng trung ương nước này cũng đang khám phá việc sử dụng xuyên biên giới với Thái Lan, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Hồng Kông.

Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu Trung Quốc còn đề xuất thành lập một bộ phận thuộc Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô ASEAN + 3, tổ chức giám sát kinh tế vĩ mô có trụ sở tại Singapore để điều phối việc tạo ra đồng tiền kỹ thuật số chung,  sau đó sẽ được nâng cấp thành Quỹ Tiền tệ Châu Á. “Thanh toán xuyên biên giới nên bắt đầu giữa các tổ chức lớn, chẳng hạn như ngân hàng trung ương, ngân hàng thương mại và doanh nghiệp Nhà nước cho các lĩnh vực như thương mại hàng hóa, đầu tư ra nước ngoài, viện trợ Chính phủ hoặc phát hành trái phiếu...”

Vào tháng 8, cựu Thứ trưởng Bộ Tài chính Trung Quốc Zhu Guangyao cũng đề xuất vai trò thể chế chính thức hơn cho nhóm ASEAN+3, cũng như Đa phương hóa Sáng kiến Chiang Mai - một tổ hợp hoán đổi tiền tệ trị giá 240 tỷ USD do ASEAN, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc thành lập, như một cách để thúc đẩy việc sử dụng tiền tệ trong khu vực, thay vì đô la Mỹ.

Tuy nhiên, việc duy trì một đồng tiền chung trên thực tế có thể khó hơn rất nhiều so với việc chấp nhận nó. Theo báo cáo của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), ngay trong khu vực ASEAN, các yếu tố cản trở việc áp dụng một đồng tiền chung bao gồm trình độ phát triển kinh tế không đồng đều giữa các nước thành viên, sự yếu kém trong lĩnh vực tài chính của một số quốc gia quốc gia và sự bất cập của "cơ chế tổng hợp nguồn lực" cùng các thể chế cần thiết cho một liên minh tiền tệ. ADB cho biết quan trọng nhất là khu vực này thiếu các điều kiện tiên quyết về chính trị để có thể đi đến hợp tác tiền tệ.

Một đồng tiền chung cần hệ thống tài chính và thị trường mạnh mẽ, cũng như sự hỗ trợ mạnh mẽ từ thể chế nhưng không phải tất cả các nước ASEAN đều có thể chế như vậy, để đối phó với các mối đe dọa trong lĩnh vực tài chính, vốn đã gia tăng trong những năm gần đây.             

Song về mặt kinh tế, một đồng tiền chung có thể mang lại lợi ích cho các quốc gia đã cân nhắc đến những thiệt hại trong việc có khả năng mất quyền tự chủ về tiền tệ so với lợi ích của một liên minh tiền tệ.