Theo báo cáo của Bộ Xây dựng gửi Văn phòng Chính phủ mới đây, tình hình giá bất động sản tại một số đô thị lớn đang có xu hướng tăng cao, đặc biệt trong các cuộc đấu giá đất. Nhiều lô đất được đấu giá với mức giá trúng cao gấp nhiều lần so với giá khởi điểm. Chẳng hạn như tại huyện Hoài Đức (Hà Nội), một lô đất đã được đấu giá lên tới 133,3 triệu đồng/m², gấp 18 lần so với giá khởi điểm. Đây mức giá được nhiều nhà đầu tư đánh giá là "cao không tưởng" và hết sức phi lí.

Hiện tượng nhà đầu tư bỏ giá cao cho một số lô đất trong các phiên đấu giá, rồi bỏ cọc, tạo ra mặt bằng giá ảo đang diễn ra khá phổ biến. Điều này không chỉ thao túng thị trường bất động sản mà còn gây ra nhiều hệ lụy cho kinh tế - xã hội. Theo Bộ Xây dựng, kết quả trúng đấu giá cao gấp nhiều lần giá khởi điểm sẽ gây ra những tác động tiêu cực đến thị trường bất động sản.

Giá cao trong các phiên đấu giá sẽ trở thành giá tham chiếu, tạo ra mặt bằng giá mới cho các dự án, ảnh hưởng đến cả giá đất và nhà ở trong khu vực. Người dân, đặc biệt là những người có thu nhập thấp, sẽ gặp khó khăn trong việc tạo lập nhà ở. Trong khi đó, tình trạng này cũng sẽ làm tăng chi phí đầu vào cho các doanh nghiệp, buộc họ phải đầu tư vào các sản phẩm bất động sản cao cấp thay vì những dự án bình dân phục vụ người có thu nhập thấp và trung bình.

Đồng thời, việc thu hồi đất và bồi thường cho các dự án công cộng cũng trở nên phức tạp hơn khi giá đất tăng cao. Tình trạng này có thể dẫn đến sự phản kháng từ người dân bị thu hồi đất, gây mất ổn định xã hội.

Phát biểu tại họp báo Chính phủ chiều 7/10, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Việt Hùng cho biết, có ba nguyên nhân chính dẫn đến việc tăng giá bất động sản cao, đột biến thời gian qua, bao gồm: Nguồn cầu lớn hơn nguồn cung quá nhiều; Thị trường có tình trạng đẩy giá, thổi giá; Chi phí đầu tư, đầu vào của bất động sản bị tăng cao.

"Thị trường bất động sản có tình trạng đẩy giá, thổi giá. Điển hình, thời gần đây báo chí cũng đã phản ánh tình trạng một số địa phương ở Hà Nội tổ chức đấu giá đất, bị người mua đẩy giá đất cao lên rồi bỏ cọc", Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Việt Hùng khẳng định.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Việt Hùng, để giải quyết 3 nguyên nhân trên, về xử lý hành vi thao túng thị trường, thổi giá, Bộ Luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), Luật Cạnh tranh, Luật Đất đai, và đặc biệt Luật Kinh doanh bất động sản 2023… đã có quy định rất rõ ràng.

Cụ thể, theo Luật Kinh doanh bất động sản năm 2023, cấm hành vi thao túng thị trường, đẩy giá, thổi giá trong kinh doanh bất động sản, như tại Điều 8, trong đó bao gồm việc giả mạo tài liệu, có ý làm sai lệch thông tin (nhằm tăng giá trị của bất động sản không minh bạch); không công khai thông tin về bất động sản; gian lận, lừa dối, lừa đảo trong kinh doanh BĐS (làm nhiễu loạn thị trường)... Như vậy, Luật này đã đề ra những điều khoản rõ ràng, mạnh mẽ hơn trong việc kiểm soát các hành vi thổi giá và lũng đoạn thị trường bất động sản.

Vừa qua, để kịp thời chấn chỉnh hiện trạng đấu giá quyền sử dụng đất, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 82/CĐ-TTg ngày 21/8/2024 với các yêu cầu và nhiệm vụ cụ thể đối với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Xây dựng, UBND các tỉnh và các cơ quan, đơn vị có liên quan.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đã có Văn bản số 5333/BXD-QLN ngày 18/9/2024 về việc "phân tích cơ cấu giá thành, giá bán, nguyên nhân tăng giá bất động sản và đề xuất một số giải pháp nhằm giảm giá nhà ở, đất ở và ổn định thị trường bất động sản" gửi Văn phòng Chính phủ để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Đồng thời, Bộ Xây dựng cũng đã ban hành Văn bản số 5155/BXD-QLN ngày 06/9/2024 về việc tăng cường công tác quản lý, kiểm soát tình hình biến động giá bất động sản gửi UBND các tỉnh, thành phố. Trong đó, Bộ Xây dựng đã đề xuất các giải pháp, cũng như kiến nghị các bộ, ngành, các tỉnh, thành phố thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các nhiệm vụ tại Công điện số 82/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; Tăng cường kiểm tra, thanh tra việc thực thi các quy định của pháp luật liên quan đến các dự án, chủ đầu tư, đơn vị môi giới có hiện tượng thổi giá, trục lợi; có biện pháp ngăn ngừa, xử lý các hành vi vi phạm (nếu có).

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cũng đề nghị các tỉnh, thành phố tiếp tục đẩy mạnh tiến độ giải quyết các thủ tục hành chính về đầu tư, giải phóng mặt bằng, xác định tiền sử dụng đất… nhằm bảo đảm nguồn cung cho thị trường. Các tỉnh, thành phố thường xuyên tổ chức công bố, công khai thông tin về thị trường bất động sản, các chương trình, kế hoạch phát triển khu đô thị, nhà ở, các dự án bất động sản được phê duyệt, các dự án đầu tư đáp ứng điều kiện huy động vốn theo quy định pháp luật, nhằm bảo đảm minh bạch thông tin thị trường, ngăn chặn các hiện tượng gian lận, lừa đảo trong kinh doanh bất động sản.

Ngoài ra, Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ giao cho Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, thí điểm mô hình "Trung tâm giao dịch bất động sản và giao dịch quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý" nhằm hạn chế rủi ro về giá và pháp lý cho người mua. Đồng thời, kiến nghị Chính phủ giao Bộ Tài chính nghiên cứu, tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành chính sách thu thuế phù hợp nhằm hạn chế tình trạng nhà, đất đã được mua, bán, nhưng bỏ hoang, không sử dụng gây lãng phí nguồn lực xã hội.