Về tổng thể, thị trường ngoại hối vẫn được nhìn nhận theo chiều hướng ổn định bởi các yếu tố dài hạn. Đó là sự điều hành nhất quán của NHNN và cán cân thanh toán tổng thể thặng dư - ước đạt khoảng 2 - 3 tỷ USD trong 6 tháng đầu năm. Hơn nữa, lạm phát hiện đang được duy trì ở mức thấp, CPI tháng 6.2015 chỉ tăng 0,6% so với cuối năm 2014. Tuy nhiên, các yếu tố tác động trong ngắn hạn đã tạo ra sự khác biệt của thị trường. Các yếu tố này tuy chưa hình thành một xu hướng ổn định trong giai đoạn mới phục hồi của nền kinh tế - chuyển từ thời kỳ khó khăn, phục hồi chậm chạp sang thời kỳ tăng trưởng, phục hồi tích cực và rõ nét hơn - nhưng đã cho thấy sự dịch chuyển đáng kể so với giai đoạn 2012 - 2014.

Thị trường ngoại hối 6 tháng đầu năm diễn biến phức tạp, với các bước tăng/giảm khó dự báo, nhưng xu hướng chung vẫn là tích cực, bởi cán cân thương mại tuy có đổi chiều từ xuất siêu sang nhập siêu, rồi trở lại xuất siêu, thì tỷ trọng vẫn tương đối cân bằng và đi lên. Chính sách điều hành tỷ giá của NHNN tương đối linh hoạt, hiệu quả được dư luận chú ý và đánh giá là một trong những nhân tố quan trọng trong các yếu tố tác động đến thị trường ngoại hối, góp phần lập lại sự ổn định của thị trường.

Việc NHNN đưa ra những thông điệp mạnh mẽ về tỷ giá ngay từ đầu năm và khá sớm vào dịp cuối tháng 5 vừa qua cho thấy sự nghiêm túc của cơ quan điều hành trong việc thực hiện cam kết điều chỉnh không quá 2% đối với tỷ giá cũng như sẵn sàng can thiệp để giữ ổn định thị trường. Tuy nhiên, các rủi ro tiềm ẩn đối với tỷ giá vẫn hiện hữu và một số yếu tố được đánh giá có tác động mạnh. Nếu chỉ xét phương diện quan hệ cung - cầu truyền thống thì thị trường sẽ không có biến động mạnh, và theo các chuyên gia, tỷ giá sẽ phụ thuộc chặt chẽ vào thái độ và cách thức điều hành thị trường ngoại hối của NHNN. Do đó, dự báo thị trường ngoại hối sẽ khá ổn định trong quý III, và có thể xuất hiện những xung lực mạnh hơn trong quý cuối năm. Nhưng nhìn chung tỷ giá sẽ diễn biến giằng co, dao động phổ biến trong khoảng 21.800 - 21.890 đồng/USD.

Thực tế diễn biến những tháng đầu năm cho thấy thanh khoản được duy trì tốt, tuy nhiên nguồn cung ngoại tệ không còn ở trạng thái dồi dào, vượt trội so với nhu cầu như cách đây 2 - 3 năm mà trở nên cân bằng hơn. Điều đó cho thấy hoạt động xuất nhập khẩu đã khởi sắc hơn và nhu cầu nhập khẩu nguyên nhiên liệu cũng gia tăng. Nhờ thế, cán cân thanh toán tổng thể đã duy trì được độ cân bằng trong thời gian 3 năm liên tiếp, duy trì kết quả thặng dư từ năm 2012. Trong 6 tháng đầu năm, cán cân thanh toán tổng thể ước thặng dư 2 - 3 tỷ USD, trong đó riêng quý I.2015 là 2,66 tỷ USD. Tuy cán cân thương mại có thời điểm bị thâm hụt, nhưng các dòng ngoại tệ như từ nguồn vốn vay ODA, đầu tư trực tiếp (FDI) và gián tiếp hay kiều hối vẫn duy trì khá tốt. Cụ thể, giải ngân FDI trong 6 tháng đạt 6,3 tỷ USD (tăng 9,6% so với cùng kỳ năm 2014), vốn ODA giải ngân đạt 2 tỷ 500 triệu USD (bằng 82,5% cùng kỳ), kiều hối ước đạt 5,5 - 6 tỷ USD (tăng 5% so với cùng kỳ). Ngoài ra, việc các nhà đầu tư nước ngoài mua ròng khoảng 240 triệu USD trên thị trường chứng khoán cũng góp phần làm cho dòng chảy ngoại hối thêm dồi dào.

Biến động về tỷ giá tuy có phần kịch tính trong những tháng đầu năm, song, nhìn chung, thị trường vẫn giữ mức ổn định, có tăng nhưng đà tăng chậm lại. Hai yếu tố được xác định là quan trọng nhất hỗ trợ cho sự ổn định căn bản của thị trường từ nay đến cuối năm là sự điều hành tích cực của NHNN và cán cân thanh toán tổng thể có tiếp tục duy trì thặng dư không? Những ngày gần đây, NHNN đã liên tiếp phát đi thông điệp về chủ trương giữ ổn định thị trường ngoại hối trong 6 tháng cuối năm 2015 theo đúng biên độ đã cam kết. Đây là một nhiệm vụ khó khăn, tuy nhiên, quyết tâm và sự nhất quán trong chính sách điều hành của NHNN sẽ tạo niềm tin cho thị trường, giúp bình ổn tâm lý của thị trường.

Đồng thời, dự trữ ngoại hối quốc gia đã được cải thiện khá mạnh mẽ từ nhiều năm vừa qua là một sự hỗ trợ lớn đối với cơ quan quản lý nhà nước trong thực thi nhiệm vụ khó khăn này. Thậm chí, trong giai đoạn 6 tháng cuối năm, để giữ bình ổn tỷ giá ngoại hối, NHNN có thể bán ra từ 5 - 6 tỷ USD, tương đương với mức thâm hụt cán cân thương mại trong trường hợp có thâm hụt thương mại.

Mặc dù những dự báo về cán cân thương mại có vẻ bi quan hơn, do tình trạng nhập siêu dự báo sẽ tiếp tục duy trì trong 6 tháng cuối năm nhưng mức thâm hụt sẽ chưa nới rộng mà chỉ xoay quanh khoảng 3 - 4 tỷ USD. Kim ngạch nhập khẩu máy móc thiết bị, nguyên vật liệu và linh kiện hàng điện tử sẽ tăng mạnh, tập trung chủ yếu ở khu vực FDI. Với lượng máy móc, thiết bị, nguyên liệu nhập khẩu về để sản xuất hàng xuất khẩu sẽ tăng nhanh, hứa hẹn kỳ vọng xuất khẩu sẽ lạc quan hơn trong nửa cuối năm. Nếu hai yếu tố căn bản trên không có đột biến lớn, dự báo thị trường ngoại hối từ nay đến cuối năm sẽ diễn biến tích cực và dao động không nhiều.