Trợ lực từ Nghị định số 08/2023/NĐ-CP

Tháng 3/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các nghị định quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế.

Nghị định này được kỳ vọng góp phần giải quyết vấn đề khó khăn trước mắt về thanh khoản, tạo điều kiện cho doanh nghiệp cân đối nguồn tiền phục vụ sản xuất, kinh doanh và thanh toán nghĩa vụ trái phiếu đến hạn, đồng thời bảo đảm quyền lợi của chủ sở hữu trái phiếu, tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật.

Thực tế cho thấy, sau khi ban hành Nghị định, thanh khoản thị trường TPDN đã hồi phục tốt sau khi sụt giảm mạnh trong quý I/2023. Giá trị giao dịch TPDN niêm yết bình quân cả năm đạt 22 nghìn tỷ đồng/quý, giảm 6% so với cùng kỳ năm 2022.

Năm 2023, thị trường TPDN ước tính có tổng cộng 336 đợt phát hành sơ cấp với giá trị đạt 321 nghìn tỷ đồng. Trong đó, có khoảng 287 nghìn tỷ đồng phát hành riêng lẻ và 34 nghìn tỷ đồng phát hành ra công chúng. Tính riêng quý IV/2023, giá trị phát hành ước đạt 135 nghìn tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm 2022, con số này chỉ đạt khoảng 4.000 tỷ đồng.

Trong năm, có 29 TPDN được niêm yết mới với giá trị khoảng 27.800 tỷ đồng, ngoài ra còn có 20 TPDN với giá trị 19.400 tỷ đồng đáo hạn hoặc hủy niêm yết. Do vậy, tổng số dư TPDN niêm yết tại cuối năm 2023 tăng lên 15% so với thời điểm đầu năm, đạt 65.200 tỷ đồng.

Giá trị trái phiếu phát hành mới quay trở lại tăng mạnh kể từ tháng 6/2023, có sự phân hóa lớn vào nhóm ngành Ngân hàng, là nhóm chiếm tỷ trọng cao nhất. Tính chung cả năm 2023, trái phiếu ngân hàng chiếm 58% giá trị phát hành cả năm của toàn thị trường. Lãi suất bình quân gia quyền của trái phiếu Ngân hàng là 6,3%/năm, kỳ hạn bình quân 4,8 năm. Lãi suất phát hành TPDN của nhóm Ngân hàng có đã giảm nhẹ trong tháng 12 và đã duy trì xu hướng giảm trong nửa cuối năm 2023, phản ánh nhu cầu huy động vốn thấp của Ngành.

Theo ước tính, dư nợ TPDN tại thời điểm cuối năm 2023 giảm về mức 1,1 triệu tỷ đồng, đưa tỷ lệ dư nợ TPDN/GDP xuống mức 10%, thấp hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực, cho thấy dư địa tăng trưởng của thị trường còn rất lớn.

Chờ tin vui 

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang xây dựng Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 16/2021/TT-NHNN quy định việc tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán TPDN.

Đáng chú ý, NHNN đề xuất bãi bỏ khoản 11 Điều 4 của Thông tư, trong đó có đề cập đến: “Trong vòng 12 tháng sau khi bán TPDN chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc chưa đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch UPCoM, TCTD không được mua TPDN chưa niêm yết mà TCTD đã bán và/hoặc TPDN chưa niêm yết được phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với TPDN chưa niêm yết mà TCTD đã bán. Sau 12 tháng, TCTD chỉ được mua lại những trái phiếu này khi: a) Đáp ứng các quy định khác tại Điều này; b) Bên mua TPDN này từ TCTD thanh toán toàn bộ số tiền mua TPDN tại thời điểm TCTD ký kết hợp đồng bán TPDN cho bên mua trái phiếu; c) Doanh nghiệp phát hành trái phiếu được xếp hạng ở mức cao nhất theo quy định xếp hạng tín dụng nội bộ của TCTD tại thời điểm gần nhất trước khi TCTD mua TPDN”.

Khoản 11 Điều 4 này đã được ngưng hiệu lực thi hành đến ngày 31/12/2023 theo quy định tại Thông tư số 03/2023/TT-NHNN ban hành ngày 23/04/2023 để gia tăng thanh khoản, góp phần hỗ trợ thị trường TPDN.

Việc sửa đổi này sẽ “nối dài” hiệu lực quy định tại Thông tư số 03/2023/TT-NHNN, cho phép các TCTD mua lại trái phiếu chưa niêm yết sau khi đã bán mà không phải đợi thời hạn 12 tháng. Việc kiểm soát rủi ro vẫn được đảm bảo khi TCTD phải tuân thủ các quy định tương tự như khi TCTD mua lần đầu.

Bên cạnh đó, sàn giao dịch TPDN riêng lẻ đã được vận hành kể từ ngày 19/07/2023 và các trái phiếu còn dư nợ phải đăng ký, lưu ký và đăng ký giao dịch theo quy định tại Nghị định 153/2020/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung), điều này cũng sẽ làm tăng tính minh bạch, gia tăng thanh khoản cho các trái phiếu phát

Ngoài ra, một số quy định của Nghị định số 65/2022/NĐ-CP đã có hiệu lực thi hành trở lại kể từ ngày 1/1/2024 sau một khoảng thời gian bị ngưng hiệu lực do Nghị định số 08/2023/NĐ-CP. Các quy định bao gồm: Việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân; Thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt phát hành; Xếp hạng tín nhiệm đối với tổ chức phát hành trái phiếu.

Các tổ chức và cá nhân tham gia thị trường đã có một khoảng thời gian đủ dài để chuẩn bị đáp ứng quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và thời gian phân phối trái phiếu. Riêng đối với quy định về xếp hạng tín nhiệm dự kiến sẽ có những khó khăn nhất định lên các tổ chức phát hành nhỏ, đặc biệt các công ty dự án mới thành lập trong lĩnh vực bất động sản. Tuy nhiên, việc áp dụng các quy định này là điều cần thiết nhằm giúp thị trường TPDN phát triển ổn định, bền vững trong giai đoạn tiếp theo.