Thiết lập mô hình tiền điện tử ngân hàng trung ương trong xu thế toàn cầu
Hiện nay, các ngân hàng trung ương phải chịu áp lực để đáp ứng với sự phát triển mạnh mẽ của tiền điện tử và cải thiện hiệu quả của hệ thống thanh toán của mình. Vì vậy, thiết lập mô hình tiền điện tử ngân hàng trung ương trong là xu thế tất yếu đặt ra.
Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế: Tiền điện tử ngân hàng trung ương (NHTW) là dạng tiền mới của NHTW. Đó là, một khoản nợ NHTW, được tính bằng một đơn vị tài khoản hiện có, đóng vai trò là phương tiện trao đổi và kho chứa giá trị.
Để rõ ràng, tiền điện tử NHTW nên được xem xét trong bối cảnh của các loại tiền khác. Phiên bản ở đây tập trung vào sự kết hợp của 4 thuộc tính chính: nhà phát hành (NHTW hoặc các đối tượng khác); hình thức (kỹ thuật số hoặc vật lý); khả năng tiếp cận (rộng rãi hoặc hạn chế); công nghệ (dựa trên mã thông báo - hoặc dựa trên tài khoản).
Tiền thường dựa trên một trong 2 công nghệ cơ bản: mã thông báo có giá trị được lưu trữ hoặc tài khoản. Tiền mặt và nhiều loại tiền kỹ thuật số là dựa trên mã thông báo, trong khi số dư trong tài khoản dự trữ và hầu hết hình thức tiền của NHTM là dựa trên tài khoản.
Nếu như thiết lập mô hình tiền điện tử NHTW theo mã thông báo sẽ làm giảm hiệu suất giao dịch về mặt vật lý, một thiết kế thay thế (tương tự như thẻ ghi nợ) cho mô hình tiền điện tử NHTW có thể khắc phục vấn đề trên. Lúc này các cá nhân và công ty sẽ nắm giữ tiền điện tử trong tài khoản tiền điện tử NHTW tại NHTW hoặc trong các tài khoản được chỉ định, đặc biệt tại các tổ chức lưu ký được giám sát.
Theo cách tiếp cận này, NHTW sẽ xử lý mỗi giao dịch thanh toán chỉ cần ghi nợ vào tài khoản tiền điện tử NHTW của người thanh toán và ghi có tài khoản tiền điện tử NHTW của người nhận thanh toán. Một lợi thế quan trọng của hệ thống dựa trên tài khoản, là thanh toán tiền điện tử NHTW có thể thực hiện tức thời và không tốn kém.
Tất nhiên, trong quá trình tạo ban đầu của mỗi tài khoản tiền điện tử NHTW, danh tính của chủ tài khoản sẽ cần được xác minh bằng các thủ tục, như mở tài khoản tại ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, từ thời điểm đó trở đi, các giao dịch thanh toán có thể được tiến hành nhanh chóng và an toàn (thí dụ sử dụng xác minh 2 bước với điện thoại di động và mã pin kỹ thuật số), ngân hàng sẽ có thể giám sát bất kỳ hoạt động bất thường nào và triển khai các biện pháp chống gian lận, bổ sung các biện pháp bảo vệ khi cần thiết.
Hiệu quả thu được từ việc thiết lập một tiền điện tử NHTW dựa trên tài khoản sẽ rất đáng kể. Bởi người tiêu dùng thường phải trả các khoản phí đáng kể để chuyển tiền, các doanh nghiệp bán lẻ cũng phải chịu chi phí đáng kể để xác minh, cũng như phí chuyển đổi để nhận thanh toán qua thẻ ghi nợ và thẻ tín dụng.
Như vậy, một tiền điện tử NHTW dựa trên tài khoản có thể được thực hiện thông qua các tài khoản được giữ trực tiếp tại NHTW. Trong môi trường lưu trữ dữ liệu khổng lồ hiện nay và dung lượng mạng tốc độ cao, cung cấp tiền điện tử NHTW qua tài khoản tại NHTW rất khả thi.
Ngoài ra, tiền điện tử NHTW có thể cung cấp cho công chúng thông qua các tài khoản được chỉ định đặc biệt tại các ngân hàng thương mại được giám sát. Những ngân hàng này sẽ giữ số tiền tương ứng trong các tài khoản dự trữ riêng biệt tại NHTW. Cách tiếp cận này có thể đặc biệt có lợi cho các ngân hàng thương mại.
Bên cạnh đó, tiền điện tử NHTW không cần nhằm độc quyền hệ thống thanh toán, thay vào đó có thể bổ sung cho các dịch vụ thanh toán do các tổ chức tư nhân cung cấp. Cá nhân và doanh nghiệp sẽ vẫn tự do giữ tiền tại các tổ chức tư nhân và thanh toán sử dụng mạng riêng và tiền ảo.
Trên thực tế, một số tổ chức tài chính cũng đã tích cực tham gia việc phát triển các mạng thanh toán mới sử dụng sổ cái phân tán và các phương pháp tiếp cận hiện đại. Tuy nhiên, trong trường hợp không có sự cạnh tranh từ tiền điện tử NHTW, các mạng riêng như vậy có thể có lợi nhuận ngày càng tăng theo quy mô và trở thành chế độ bán độc quyền. Do đó, nó có thể làm cho các quy định của chính phủ trở nên phức tạp và không rõ ràng trong việc giảm thiểu rủi ro, ngăn chặn tình trạng lũng đoạn giá với người tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ.
Rõ ràng các NHTW không thể bãi bỏ đột ngột việc sử dụng tiền mặt. Vì vậy, NHTW có thể tạo điều kiện cho tiền mặt dần lỗi thời bằng cách đưa Tiền điện tử NHTW trở nên rộng rãi với công chúng: bằng cách thiết lập biểu phí chuyển đổi giữa tiền mặt và tiền điện tử NHTW.
Để tránh tạo gánh nặng cho các hộ gia đình có thu nhập thấp hơn, mức phí có thể thấp hoặc miễn phí để thực hiện chuyển khoản nhỏ và không thường xuyên. Những sắp xếp như vậy sẽ thúc đẩy quyền tự do lựa chọn của cá nhân, trong khi không khuyến khích trốn thuế, rửa tiền và các hoạt động bất hợp pháp khác.
Nếu muốn, các cá nhân vẫn có thể bảo mật danh tính của họ bằng cách tham gia các giao dịch nhỏ bằng tiền mặt, hoặc tiền ảo, hoặc các khoản thanh toán cá nhân khác.