Tờ trình về Dự thảo Nghị định quy định về người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam vừa được Bộ Nội vụ gửi Chính phủ có nhiều điểm thay đổi so với Nghị định số 152/2020/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 70/2023/NĐ-CP.

Dự thảo sửa đổi theo hướng lồng ghép thủ tục báo cáo giải trình nhu cầu sử dụng lao động nước ngoài vào thủ tục nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép lao động. Theo phương án này, thời gian cấp giấy phép lao động dự kiến giảm tối đa từ 36 ngày còn 10 ngày, theo lịch nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép lao động.

Đồng thời, Dự thảo quy định mới đề xuất nới lỏng điều kiện với chuyên gia nước ngoài, bao gồm cho phép những người chỉ có bằng đại học (không cần kinh nghiệm) được làm việc tại Việt Nam trong các lĩnh vực ưu tiên như tài chính, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số... hoặc theo thỏa thuận hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam với nước ngoài. Ngoài ra, chuyên gia, giảng viên trong các lĩnh vực đặc thù nếu được bộ chuyên ngành xác nhận cũng có thể không cần xin giấy phép lao động.

Dự thảo cũng bổ sung quy định về “trường hợp đặc biệt” do Chính phủ quyết định theo đề xuất của Bộ Nội vụ để xử lý linh hoạt các trường hợp phát sinh trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Cùng với đó, Dự thảo Nghị định mới quy định rõ việc phân cấp thẩm quyền trong cấp giấy phép lao động cho người nước ngoài.

Theo đó, Bộ Nội vụ chỉ thực hiện cấp phép trong một số trường hợp đặc biệt như người lao động làm việc cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ hoặc tổ chức quốc tế thành lập; người làm việc tại nhiều tỉnh, thành phố; hoặc trường hợp doanh nghiệp có trụ sở chính tại một địa phương nhưng có chi nhánh ở địa phương khác.

Đặc biệt, Dự thảo cho phép người sử dụng lao động được lựa chọn thực hiện thủ tục tại Bộ Nội vụ hoặc cơ quan có thẩm quyền cấp tỉnh để tạo thuận lợi, linh hoạt hơn trong quá trình làm hồ sơ.

Với thủ tục hành chính do địa phương thực hiện, dự thảo quy định UBND cấp tỉnh là cơ quan giải quyết chính; đồng thời được quyền phân cấp cho các cơ quan chuyên môn như Sở Nội vụ hoặc các tổ chức hành chính khác tùy theo điều kiện thực tế. Cách làm này nhằm bảo đảm việc giải quyết hồ sơ diễn ra nhanh chóng, sát với địa phương, phù hợp với quy định mới của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.

Cùng với đó, Dự thảo cũng nêu rõ định hướng đẩy mạnh việc tiếp nhận và giải quyết hồ sơ cấp giấy phép lao động qua mạng điện tử, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất về người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Cơ sở dữ liệu này sẽ kết nối với các hệ thống quản lý công dân nước ngoài, giúp việc quản lý và tra cứu trở nên thuận tiện, chính xác hơn.

Về giấy khám sức khỏe, sửa đổi theo hướng chấp nhận cả giấy do cơ sở y tế nước ngoài hoặc Việt Nam cấp, miễn là còn hiệu lực trong vòng 12 tháng tính đến thời điểm nộp hồ sơ. Trường hợp sử dụng giấy khám của Việt Nam, cần đảm bảo người lao động không mắc bệnh truyền nhiễm theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Dự thảo cũng bổ sung các thủ tục hành chính về cấp lại, gia hạn hoặc thu hồi giấy xác nhận không thuộc diện cấp phép, phù hợp với thực tế phát sinh như mất, hỏng hoặc hết hạn. Đây là điểm mới nhằm khắc phục khoảng trống pháp lý và tạo thuận lợi hơn cho người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

Theo thống kê, năm 2024, cả nước có khoảng 161.992 lao động nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam. Trong đó, 12.797 người thuộc diện không phải cấp giấy phép lao động, còn lại 149.195 người nằm trong diện phải cấp phép. Riêng trong nhóm cần giấy phép, có 108.932 trường hợp được cấp mới, 18.779 trường hợp được gia hạn, 11.936 người được cấp lại và 9.548 người đang hoàn thiện hồ sơ để xin cấp phép.

Lực lượng lao động quốc tế tại Việt Nam đến từ khoảng 110 quốc gia. Trong đó, lao động mang quốc tịch Trung Quốc chiếm tỷ lệ cao nhất với 30,9%, tiếp theo là Hàn Quốc (18,3%), Đài Loan (12,9%) và Nhật Bản (9,5%). Nhóm các quốc gia còn lại chỉ chiếm 28,4%. Cơ cấu nhân lực lao động nước ngoài hiện nay cũng cho thấy sự chênh lệch lớn về giới tính và độ tuổi, khi nam giới chiếm tới 83,1% và có đến 86% số lao động nằm trong độ tuổi từ 30 trở lên.