Thông tư 123/2015/TT-BTC tạo bước ngoặt lớn trong đơn giản hóa thủ tục đối với nhà đầu tư nước ngoài khi triển khai các bước để đầu tư vào thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam. Điều này được thể hiện trên 3 nội dung cải cách lớn.

Thứ nhất, so với quy định hiện hành, điểm cải cách nổi bật của Thông tư 123/2015/TT-BTC là bãi bỏ cơ chế hợp pháp hóa lãnh sự, nên thời gian để nhà đầu tư nước ngoài hoàn tất các thủ tục mở mã số giao dịch chứng khoán nhằm triển khai các hoạt động đầu tư tại TTCK Việt Nam được rút ngắn tối đa. Cụ thể, với cơ chế hiện hành, nhà đầu tư nước ngoài phải mất khoảng từ 9 tháng – 1 năm để hoàn tất thủ tục hợp pháp hóa lãnh sự, sau đó mất 5 ngày để được cấp mã số giao dịch chứng khoán, thì nay với quy định mới tại Thông tư 123/2015/TT-BTC, họ chỉ mất 1 ngày là được cấp mã số giao dịch chứng khoán. Điều này không chỉ góp phần cải thiện khả năng cạnh tranh của TTCK Việt Nam so với các thị trường lân cận trong việc thuận lợi hóa tối đa cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường, mà còn cùng với quy định về nâng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài (hay còn gọi là cơ chế nới room) tại Nghị định 60/2015/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/9/2015, sẽ góp phần thu hút tốt hơn dòng vốn ngoại tham gia TTCK Việt Nam.

Thứ hai, Thông tư 123/2015/TT-BTC lần đầu tiên mở ra cơ chế cấp mã số giao dịch chứng khoán trực tuyến cho nhà đầu tư nước ngoài. Bước cải cách này không chỉ góp phần tiết giảm tối đa thời gian cho nhà đầu tư nước ngoài, mà còn giúp họ tiết kiệm chi phí, tận dụng tốt hơn các cơ hội đầu tư trên thị trường.

Thứ ba, một điểm cải cách nữa của Thông tư 123/2015/TT-BTC là với những tài liệu bằng tiếng Anh, thì khi thực hiện thủ tục để mở mã số giao dịch chứng khoán, nhà đầu tư nước ngoài không phải dịch sang tiếng Việt. Nghĩa là, cơ quan quản lý chấp nhận thụ lý và giải quyết hồ sơ bằng tiếng Anh, thay vì theo quy định hiện hành, nhà đầu tư nước ngoài phải dịch các tài liệu sang tiếng Việt và công chứng.

Không chỉ tạo thuận lợi tối đa cho bên “mua hàng” – nhà đầu tư nước ngoài thông qua các nội dung cải cách về đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính khi muốn triển khai các hoạt động đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam, Thông tư 123/2015/TT-BTC còn đưa ra các hướng dẫn chi tiết, rõ ràng cho bên “bán hàng”- các công ty đại chúng về trình tự, thủ tục áp dụng quy định nâng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước nước ngoài quy định tại Nghị định 60/2015/NĐ-CP.

Theo đó, Thông tư 123/2015/TT-BTC hướng dẫn, với những doanh nghiệp (DN) thuộc những ngành nghề được phép nới room tới 100%, mà DN không muốn hạn chế tỷ lệ sở hữu của bên nước ngoài, thì thực hiện ngay khi Nghị định 60/2015/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/9/2015 mà không cần phải triệu tập họp đại hội cổ đông để thông qua phương án nới room, cũng như tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư đầu tư nước ngoài. Với những DN cũng thuộc diện được phép nới room đến 100%, nhưng họ muốn khống chế tỷ lệ sở hữu tối đa của bên nước ngoài ở một tỷ lệ cụ thể nào đó dưới 100%, thì DN phải triệu tập họp đại hội cổ đông để chốt tỷ lệ sở hữu tối đa của bên nước ngoài; đồng thời thể hiện nội dung này tại điều lệ sửa đổi của DN. Sau đó DN gửi biên bản, nghị quyết đại hội cổ đông về nới room lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để công bố thông tin; đồng thời, phối hợp với các Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam giám sát việc thực hiện tỷ lệ sở hữu tối đa của bên nước ngoài tại DN.

Liên quan đến trình tự, thủ tục, hồ sơ chấp thuận cho tổ chức nước ngoài được sở hữu từ 51% trở lên vốn điều lệ của tổ chức kinh doanh chứng khoán (công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán), Thông tư 123/2015/TT-BTC đưa ra hướng dẫn chi tiết: Tổ chức nước ngoài đáp ứng điều kiện quy định tại khoản 21 và khoản 24 Điều 1 Nghị định 60/2015/NĐ-CP muốn sở hữu từ 51% trở lên vốn điều lệ của tổ chức kinh doanh chứng khoán phải thông qua tổ chức kinh doanh chứng khoán mà mình muốn sở hữu gửi hồ sơ đề nghị chấp thuận tới Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước. Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được đầy đủ hồ sơ hợp lệ theo quy định, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ban hành quyết định chấp thuận cho tổ chức nước ngoài được thực hiện giao dịch để sở hữu từ 51% vốn điều lệ trở lên của tổ chức kinh doanh chứng khoán. Trường hợp từ chối, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do. Các bên liên quan phải hoàn tất các thủ tục giao dịch đã được chấp thuận trong vòng 6 tháng kể từ ngày quyết định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có hiệu lực. Trường hợp không hoàn tất chuyển nhượng trong thời hạn này, văn bản chấp thuận của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước mặc nhiên hết hiệu lực. Sau khi đã được chấp thuận để sở hữu từ 51% vốn điều lệ trở lên tại một tổ chức kinh doanh chứng khoán, tổ chức nước ngoài không phải thực hiện thủ tục đề nghị chấp thuận với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong trường hợp thực hiện các giao dịch làm thay đổi tỷ lệ sở hữu của mình tại tổ chức kinh doanh chứng khoán đó. Trường hợp tổ chức nước ngoài dự kiến mua để sở hữu từ 51% vốn điều lệ trở lên tại tổ chức kinh doanh chứng khoán là công ty đại chúng, tổ chức nước ngoài có trách nhiệm nộp 1 bộ hồ sơ theo quy định cho Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước và tuân thủ các quy định pháp luật chứng khoán về chào mua công khai...