Theo Tổng cục Hải quan, trong tháng 9/2023, tổng trị giá hàng hóa xuất nhập khẩu của cả nước ước tính là 60,52 tỷ USD, giảm 2,5%, tương ứng giảm 1,56 tỷ USD so với tháng trước. Trong đó, xuất khẩu ước đạt 31,41 tỷ USD, giảm 4,1%, tương ứng giảm 1,36 tỷ USD và nhập khẩu ước 29,12 tỷ USD, giảm 0,7%, tương ứng giảm 205 triệu USD.

Lũy kế trong 9 tháng năm 2023, tổng trị giá hàng hóa xuất nhập khẩu của cả nước ước tính là 497,66 tỷ USD, giảm 11%, tương ứng giảm 61,41 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu ước là 259,67 tỷ USD, giảm 8,2%, tương ứng giảm 23,32 tỷ USD và nhập khẩu ước là 237,99 tỷ USD, giảm 13,8%, tương ứng giảm 38,09 tỷ USD.

Tình hình xuất nhập khẩu suy giảm đã kéo theo số thu ngân sách từ hoạt động này giảm mạnh so với năm 2022. Cụ thể, số thu ngân sách nhà nước trong quý III/2023 đạt 83.695 tỷ đồng, giảm 9,7% so với quý II/2023 và giảm 18,4% so với quý III/2022. Lũy kế từ ngày 01/01-30/9/2023, số thu ngân sách nhà nước từ xuất nhập khẩu đạt 268.690 tỷ đồng, bằng 63,2% dự toán được giao, giảm 18,6% so với cùng kỳ năm trước.

Số thu ngân sách giảm do kim ngạch nhập khẩu có thuế giảm 13,8% so với cùng kỳ năm 2022. Điển hình, kim ngạch nhập khẩu có thuế của một số mặt hàng chính so với cùng kỳ năm 2022 giảm mạnh như: Nhóm các mặt hàng nhập khẩu nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng nhập khẩu phục vụ sản xuất như than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ô tô… đạt trị giá 50,7 tỷ USD, chiếm 57% tổng kim ngạch nhập khẩu có thuế, làm giảm thu ngân sách khoảng 32.860 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022.

Tuy nhiên, nhóm ô tô nguyên chiếc nhập khẩu đạt 93.810 chiếc, trị giá 2,2 tỷ USD, giảm 18% về lượng và giảm 16,2% về trị giá, nhưng số thu của nhóm hàng này lại tăng 470 tỷ đồng do nhập khẩu ô tô loại có thuế suất nhập khẩu cao.  

Thu ngân sách nhà nước tại 10 cục Hải quan tỉnh, thành phố chiếm tỷ lệ lớn trong dự toán thu của toàn Ngành cũng suy giảm. Tính đến ngày 30/09/2023, số thu ngân sách nhà nước của 10 cục Hải quan tỉnh, thành phố này chỉ đạt 237.982 tỷ đồng, bằng 63,91% dự toán được giao, giảm 15,44% so với cùng kỳ năm trước.

Hầu hết các đơn vị chiếm số thu lớn có số thu lũy kế từ đầu năm đến ngày 30/09 giảm so với cùng kỳ năm 2022. Có thể kể đến các cục Hải quan tỉnh, thành phố như: Đồng Nai giảm 26%; Bình Dương giảm 23%; Bà Rịa - Vũng Tàu giảm 21,9%; riêng Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh có số thu ngân sách nhà nước tăng 12,59% so với cùng kỳ.

Đối diện với nhiều thách thức nêu trên, Lãnh đạo Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo toàn Ngành triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm phấn đấu hoàn thành cao nhất số thu ngân sách nhà nước năm 2023 với phương châm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, chống thất thu ngân sách…

Theo đó, tiếp tục thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp tạo thuận lợi thương mại nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu trong triển khai nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước; rà soát, phân loại, thu hồi và xử lý các khoản nợ thuế theo đúng hướng dẫn tại quy trình quản lý nợ thuế và các khoản thu khác đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; đẩy mạnh thực hiện hiện đại hóa quản lý thu thuế điện tử và thông quan 24/7...