Sáng 1/6/2023, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2022; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2023. Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình, làm rõ một số nội dung đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, công tác điều hành kinh tế - xã hội năm 2022 thành công rực rỡ với tăng trưởng kinh tế đạt 8,02%; thu ngân sách vượt so với cùng kỳ là 15,7% và vượt dự toán 28,6%; kim ngạch xuất nhập khẩu đạt cao nhất; bội chi ngân sách dưới 4%, nợ công giảm…

Giải trình làm rõ về việc lập dự toán không sát dẫn đến số vượt thu cao, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, thời điểm lập dự toán năm 2022 là vào tháng 9/2021 - giai đoạn đại địch COVID-19 bùng phát. Thời điểm này, GDP tăng trưởng âm, thu ngân sách âm so với cùng kỳ, do vậy, lập dự toán ngân sách phù hợp với bối cảnh thời điểm đó. Tuy nhiên, đến năm 2022, nước ta đã chống dịch thành công, tăng trưởng bình quân cả năm đạt 8,02%, từ đó vượt thu ngân sách.

Liên quan đến chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho hay, sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 15/2022/NĐ-CP về miễn giảm thuế. Năm 2021, giảm thuế đạt 132,4 nghìn tỷ đồng; năm 2022 giảm và gia hạn đạt 200,3 nghìn tỷ đồng... Bên cạnh các chính sách miễn giảm thuế, Chính phủ còn thiết kế các chính sách kích cầu, đầu tư xây dựng các cơ sở hạ tầng, hệ thống đường cao tốc… thúc đẩy cho tăng trưởng kinh tế. 

Tiếp tục giải trình, làm rõ vấn đề tồn dư ngân sách 1 triệu tỷ đồng, không dùng vào việc khác được đại biểu Quốc hội đề cập tại phiên thảo luận, Bộ trưởng cho biết, hiện nay tồn dư ngân sách là 1.043 nghìn tỷ đồng. Trong đó, hiện đang gửi tại Ngân hàng Nhà nước là 895.000 tỷ đồng, lãi suất 0,8%/năm; gửi ngắn hạn tại các ngân hàng thương mại là 130 tỷ đồng. Bộ trưởng nhấn mạnh, số tiền này đã gắn với nhiệm vụ chi cụ thể, tức đây là nguồn nhàn rỗi tạm thời mà đã có trong dự toán được Quốc hội phê chuẩn, chẳng hạn như bố trí vào các dự án đầu tư công, dự án về chương trình mục tiêu quốc gia...

"Tựu chung lại, đây là nguồn đã có nhiệm vụ chi chi tiết, tồn đọng là vì chưa giải ngân hết chứ không phải là nguồn để phân bổ vào việc khác", Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh.

Liên quan đến vấn đề quản lý hoạt động kinh doanh bảo hiểm nhân thọ rất được dư luận quan tâm, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, vừa qua có những tồn tại như kênh liên kết giữa ngân hàng thương mại và công ty bảo hiểm. Theo đó, các ngân hàng thương mại ký hợp đồng với công ty bảo hiểm để bán bảo hiểm cho khách hàng thông qua ngân hàng giới thiệu để hưởng hoa hồng. Ngoài ra, còn có một số vấn đề khác như: nội dung các hợp đồng dài, chưa rõ ràng nên người mua thường đọc không kỹ cho nên xảy đến việc thua thiệt khi khiếu kiện...

Trước tình hình này, Bộ Tài chính cũng đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước kiểm tra, xử lý nghiêm các ngân hàng và công ty bảo hiểm vi phạm. “Hai cơ quan liên tục hội ý và phối hợp để thực hiện nhiệm vụ này. Bộ Tài chính cũng đang xây dựng nghị định và thông tư để thực hiện pháp luật về kinh doanh bảo hiểm, tập trung vào nguyên tắc cung cấp các sản phẩm bảo hiểm và hợp đồng bảo hiểm rõ ràng hơn, ngắn hơn, trọng tâm hơn, làm rõ quyền lợi, thời hạn và nghĩa vụ của các bên và quy định gói định mức tối đa chi thưởng, quy định các vấn đề về chi đại lý, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Về kinh phí cho chương trình tiêm chủng, kinh phí này được bố trí trong chi thường xuyên. Trong năm 2021 bố trí được 134 tỷ đồng cho tiêm chủng mở rộng; năm 2022 là 178 tỷ đồng. Theo Bộ trưởng, kinh phí cho năm 2023, Bộ Tài chính đã đang phối hợp với Bộ Y tế để bố trí kinh phí mua vắc xin và việc này cũng đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo để triển khai.

Làm rõ về vấn đề quản lý đơn vị sự nghiệp công lập, Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu, lộ trình thực hiện tự chủ tài chính là phải đảm bảo cho việc tính giá dịch vụ của sự nghiệp công theo nguyên tắc tính đủ chi phí dịch vụ, cho nên cần phải ban hành các định mức kinh tế kỹ thuật chuyên ngành để đáp ứng kịp thời nội dung này. 

Sau 3 năm thực hiện, hiện nay, các đơn vị thuộc y tế và giáo dục phản ánh là có những vấn đề bất hợp lý trong Nghị định số 60/2021/NĐ-CP và đề nghị sửa Nghị định một cách sát hợp hơn. Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cũng lưu ý rằng cần phải quán triệt Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương quy định trong giai đoạn từ nay đến năm 2025 phải phấn đấu đảm bảo 20% đơn vị tự chủ được tài chính.

Lý giải về việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết việc chi chương trình mục tiêu có chi thường xuyên và chi đầu tư. Chi đầu tư là chi các dự án đường xá, hỗ trợ nhà ở… Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa danh mục còn Bộ Tài chính giao kế hoạch. Theo quy định là không bố trí theo năm mà bố trí theo một chương trình trong một giai đoạn nên việc cắt ra chia cho năm là không phù hợp.

Tuy nhiên, để khắc phục tồn tại, hạn chế, Bộ Tài chính đã đề nghị với Bộ Kế hoạch và Đầu tư giao kế hoạch đầu tư công trung hạn giao về cho các tỉnh và các bộ, ngành, các tỉnh. Các bộ, ngành tăng cường phân cấp về cho các tỉnh. Các bộ, ngành phân bổ, còn cơ quan trung ương chỉ quy định về định mức tiêu chuẩn và tiêu chí để bảo đảm tiến độ triển khai nhanh hơn.

Ngoài ra, nhấn mạnh về tình hình kinh tế khó khăn hiện nay, Bộ trưởng chia sẻ, hiện nay đang còn khó khăn về tổng cầu của nền kinh tế, do đó, cần chú trọng thực hiện các giải pháp nhằm tăng tiêu dùng xã hội, tăng đầu tư tư nhân lên, đặc biệt trong lĩnh vực như bất động sản, điện tái tạo, giải ngân đầu tư công hay là xuất, nhập khẩu...

Do vậy, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc đề nghị, phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương và các bộ, ngành, ví dụ như chi thường xuyên để sửa chữa, nâng cấp các công trình công và các máy móc thiết bị, hay chẳng hạn như đánh giá tác động môi trường...; Tập trung giải quyết những vướng mắc về mặt pháp lý, đặc biệt là đất đai và các công trình điện; giải quyết thị trường và cung ứng vốn, hướng đến hoàn thiện dần các quy định và hành động để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.