Phát huy vai trò đầu tàu kinh tế

Chiều 3/9, Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh tổ chức Tọa đàm khoa học đóng góp ý kiến dự thảo "Đề án xây dựng trình Quốc hội ban hành Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15".

Phát biểu đề dẫn thảo luận, TS. Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn triển khai Nghị quyết 98 cho biết, sau 2 năm triển khai thực hiện, Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh đã góp phần quan trọng vào việc phục hồi kinh tế Thành phố và từng bước phát triển ổn định trên cơ sở đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu, gắn với ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đóng góp vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật chung.

Ngày 12/6/2025, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 202/2025/QH15, sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của TP. Hồ Chí Minh, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và tỉnh Bình Dương thành thành phố mới có tên gọi là TP. Hồ Chí Minh đã tạo ra một thực thể kinh tế có quy mô và tiềm năng lớn nhưng cũng đầy thách thức.

Đề án "Xây dựng trình Quốc hội ban hành Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15" được khẩn trương thực hiện, để kịp thời giải quyết những vướng mắc, khó khăn nhằm phục vụ điều hành kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố sau sáp nhập.

Thành phố đã triển khai áp dụng 36/44 cơ chế đặc thù được quy định tại Nghị quyết số 98/2023/QH15, 6 cơ chế đang xây dựng văn bản triển khai và 2 cơ chế dừng thực hiện do đã có quy định mới thay thế.

Đồng thời, qua rà soát, đối chiếu cơ chế đặc thù giữa TP. Hồ Chí Minh và 5 địa phương khác cho thấy các chính sách áp dụng đối với TP. Hồ Chí Minh cần được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung và ban hành các cơ chế chính sách mới mang tính đột phá cho Thành phố, ngoài những nội dung đã được quy định tại Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội, nhằm tiếp tục tạo điều kiện để Thành phố phát huy vai trò đầu tàu kinh tế, đổi mới sáng tạo và là động lực tăng trưởng của cả nước.

Tại tọa đàm, các đại biểu đã tập trung góp ý các nội dung: Đánh giá toàn diện tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết số 98/2023/2015, làm rõ các điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc trong quá trình áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù; góp ý đối với 2 trọng tâm "1 sửa - 1 bổ sung" về chính sách ưu tiên nhà đầu tư chiến lược và chính sách liên quan Khu Thương mại tự do  (FTZ); đề xuất các cơ chế, chính sách mới mang tính đột phá, hợp lý, phù hợp với thực tiễn, hiệu quả cao, tiếp tục tạo điều kiện để Thành phố phát huy vai trò đầu tàu kinh tế và các lợi thế sau khi hợp nhất.

Đề xuất 2 nội dung trọng tâm

Sở Tài chính TP. Hồ Chí Minh cho biết, để kịp trình Quốc hội xem xét ban hành vào kỳ họp tháng 10 tới đây, việc sửa đổi, bổ sung lần này tập trung vào Điều 7 Nghị quyết 98 liên quan đến 2 nội dung quan trọng là cơ chế nhà đầu tư chiến lược, đồng thời bổ sung quy định về FTZ gắn với cảng biển Cái Mép Hạ.

Theo đó, TP. Hồ Chí Minh đề xuất bổ sung các ngành nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, như: Dự án công nghệ chiến lược có vốn từ 1.000 tỷ đồng; đường sắt đô thị ven sông Sài Gòn từ 6.000 tỷ đồng; khu đô thị hỗn hợp từ 50.000 tỷ đồng; khu liên hợp thể thao, công viên văn hóa từ 15.000 tỷ đồng; dự án khách sạn, khu du lịch, nghỉ dưỡng cao cấp và khu vui chơi giải trí có sân golf, casino từ 35.000 tỷ đồng; và các dự án xây dựng hạ tầng khu thương mại tự do, khu công nghiệp, khu công nghệ cao từ 30.000 tỷ đồng trở lên.

Một nội dung quan trọng khác được TP. Hồ Chí Minh đề nghị bổ sung đó là quy định về FTZ Cái Mép Hạ, với diện tích hơn 3.700ha, gồm 8 phân khu chức năng như cảng biển, logistics, sản xuất công nghệ cao, thương mại dịch vụ và nhà ở. FTZ sẽ áp dụng chính sách khu phi thuế quan, trong đó giao dịch với bên ngoài được xem là xuất nhập khẩu.

TP. Hồ Chí Minh đề xuất, các dự án đầu tư trong FTZ được miễn toàn bộ tiền thuê đất, thuê mặt nước (trừ dự án nhà ở và thương mại dịch vụ) và hưởng nhiều ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân. Thời hạn thuê đất và dự án hạ tầng tối đa là 70 năm.

PGS-TS Trần Hoàng Ngân cho rằng, TP. Hồ Chí Minh là đầu tàu kinh tế, đóng góp 1/4 GDP cả nước và 1/3 ngân sách quốc gia. Với quy mô dân số hơn 14 triệu người, GDP năm nay ước đạt 123 tỷ USD, thành phố cần có cơ chế đặc thù tương xứng để giải quyết bài toán hạ tầng kết nối, quản lý siêu đô thị và thu hút nguồn lực.

Chỉ ra điểm nghẽn cần tháo gỡ, TS Trần Du Lịch cho rằng, điểm vướng lớn nhất hiện nay là phải đấu thầu chọn nhà đầu tư chiến lược, trong khi TP. Hồ Chí Minh cần được trao quyền chỉ định để chủ động lựa chọn đối tác, tương tự cơ chế đặc thù đang áp dụng cho các dự án đường sắt đô thị theo Nghị quyết 188.

Sau khi lắng nghe ý kiến các chuyên gia, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Mạnh Cường cho biết, Tổ công tác của UBND Thành phố sẽ nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến góp ý để xây dựng nội dung đề xuất Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98.