Tại hội thảo "Kinh nghiệm xử lý các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của Australia" mới đây, ông Nguyễn Phương Nam - Phó cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) - cho biết: Đến nay, có hơn 120 vụ kiện PVTM liên quan tới hàng xuất khẩu của Việt Nam do nước ngoài khởi xướng điều tra ở nhiều thị trường như EU, Hoa Kỳ, Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ, Australia….
Giai đoạn 2016 – 2017, có 23 vụ kiện PVTM. Trong đó, nổi bật là Australia với 6 vụ liên quan đến chống bán phá giá, chống trợ cấp với nhôm ép và thép mạ kẽm, thép dây cuộn và tháp gió. "Đây là giai đoạn "bùng nổ" của các vụ kiện từ phía Australia đối các DN Việt. Australia cũng là một trong những nước tích cực sử dụng công cụ PVTM trên thế giới. Tuy nhiên, Việt Nam đã xử lý tốt hai vụ kiện đối với mặt hàng nhôm ép và thép mạ" - ông Nguyễn Phương Nam chia sẻ.
Hiện nay, nhiều quốc gia đang đẩy mạnh biện pháp PVTM để bảo vệ nền sản xuất trong nước
Hiện nay, nguồn nhân lực có kinh nghiệm về PVTM tại DN trong nước còn khan hiếm. Ông Nguyễn Trần Đại - Giám đốc Văn phòng đại diện miền Bắc, Tập đoàn Hoa Sen - chia sẻ, có ít văn phòng luật sư trong nước có kinh nghiệm ứng phó với các vấn đề PVTM, nhất là các vụ việc xảy ra ở nước ngoài. Thêm nữa, trong vấn đề hợp tác với cơ quan điều tra và tuân thủ các quy định liên quan, DN thường e ngại và không cung cấp một số thông tin nhạy cảm có thể ảnh hưởng đến kinh doanh, dẫn đến bị kết luận không hợp tác và nhận biên phá giá cao nhất.
Bà Đinh Ánh Tuyết - Luật sư Công ty Luật IDVN – nhấn mạnh: Có rất nhiều thách thức trong kháng kiện điều tra PVTM tại thị trường Australia. Điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đòi hỏi tất cả các nhà xuất khẩu nộp bản trả lời và có thể bị thẩm tra (tại chỗ hoặc từ xa). Cơ quan điều tra yêu cầu báo cáo số liệu nhiều, chi tiết, phức tạp và phải chứng minh được, thời hạn trả lời ngắn.
Trong khi đó, DN Việt Nam còn khá lúng túng trong công tác này, nhiều khi còn thờ ơ. Để có thể kháng kiện thành công tại thị trường Australia, Việt Nam cần xem xét kỹ lưỡng cáo buộc của nguyên đơn về chương trình trợ cấp và PMS (tình trạng thị trường đặc biệt); phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, hiệp hội trong việc cung cấp thông tin và giải trình chương trình bị cáo buộc cho cơ quan điều tra.
Đối với DN, bà Tuyết lưu ý, cần cẩn trọng và phân tích kỹ bản câu hỏi, cáo buộc của nguyên đơn và các dữ kiện thực tế để xây dựng chiến lược thích hợp trước và trong khi chuẩn bị bản trả lời và báo cáo số liệu. Đặc biệt, cần chuẩn bị và được tư vấn về cách thức trả lời thông tin, xử lý số liệu. Bản trả lời và Chiến lược biện hộ cần được thống nhất với bản trả lời, chiến lược của Chính phủ; hợp tác nhanh chóng và đầy đủ với luật sư của Chính phủ trong việc cung cấp thông tin, số liệu.
Nhấn mạnh vai trò then chốt của DN, ông Nguyễn Phương Nam khẳng định: Việc kháng kiện các vụ điều tra PVTM rất khó, nếu DN không quan tâm, sẽ rất dễ bị khởi kiện. Muốn áp dụng được công cụ PVTM, DN xuất khẩu phải có bộ phận chuyên trách về PVTM để đáp ứng kịp thời yêu cầu của cơ quan điều tra.
