Tham gia hội thảo có PGS.TS. Trương Thị Thuỷ - Phó Giám đốc Học viện Tài chính; PGS.TS. Nguyễn Mạnh Thiều - Phó Giám đốc Học viện Tài chính; ông Lưu Mạnh Tưởng – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan. Hội thảo còn có sự tham gia của lãnh đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc Tổng cục Hải quan; lãnh đạo một số cục hải quan địa phương; đại diện các khoa, ban Học viện Tài chính và đại diện một số doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

Ngành Hải quan tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Lưu Mạnh Tưởng cho biết, bối cảnh hội nhập nền kinh tế sâu rộng và những biến động lớn về địa chính trị đã tác động không nhỏ đến môi trường đầu tư kinh doanh và hoạt động của các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xuất nhập khẩu của Việt Nam nói riêng. Cùng với đó, các doanh nghiệp Việt Nam cũng đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn để phục hồi sản xuất sau đại dịch COVID-19 và các chính sách thắt chặt tiền tệ.

Là một trong những ngành đi đầu trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ thông tin trong các quy trình kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu, phương tiện xuất nhập cảnh, ngành Hải quan đã triển khai nhiều biện pháp tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhưng vẫn đảm bảo công tác quản lý, chống buôn lậu và gian lận thương mại.

Theo đó, Tổng cục Hải quan đã trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản hướng dẫn thực hiện các biện pháp tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu trong bối cảnh dịch bệnh theo hướng thủ tục hải quan được đơn giản hoá, các bước/trình tự quy trình thủ tục hải quan được tối ưu hóa, tạo thuận lợi tối đa cho người khai hải quan nhưng vẫn đảm bảo công tác quản lý của cơ quan hải quan.

Cùng với đó, ngành Hải quan đã thực hiện các giải pháp tạo thuận lợi về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, tiến tới số hóa quy trình theo mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh; Hiện đại hóa trang thiết bị kiểm tra, giám sát hải quan nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.

Theo Phó Tổng cục trưởng Lưu Mạnh Tưởng, để hiện thực hóa các mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp, bên cạnh các biện pháp tạo thuận lợi về hải quan, cần có các giải pháp về thuế, các chính sách tài chính, các giải pháp giảm thiểu rủi ro thanh toán trong hoạt động xuất nhập khẩu và cần được ưu tiên để giúp doanh nghiệp phục hồi phát triển trong giai đoạn hiện nay.

Chia sẻ tại hội thảo, ông Hồ Ngọc Phan - Phó Cục trưởng Cục Quản lý rủi ro (Tổng cục Hải quan) cho biết, để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu, ngành Hải quan đã triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng mức tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp. 6 tháng đầu năm 2023, có 9.500 doanh nghiệp cải thiện mức độ tuân thủ pháp luật hải quan. Để nâng cao mức độ tuân thủ, ngành Hải quan đã triển khai chương trình khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ, qua đó giúp giảm thời gian thông quan cũng như chi phí cho doanh nghiệp.

Trên địa bàn tỉnh Bình Dương, ông Nguyễn Thanh Bình - Phó Cục trưởng Cục Hải quan Bình Dương thông tin, hiện có hơn 1.500 doanh nghiệp trên địa bàn đang thực hiện thủ tục hải quan loại hình gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất, chiếm hơn 80% tổng số tờ khai hải quan tại đơn vị với mặt hàng chủ yếu là may mặc, dày dép, đồ gỗ gia dụng, linh kiện điện tử.

Để thúc đẩy gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất, Cục Hải quan Bình Dương đã và đang đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý, quản trị nội bộ; Nâng cao năng lực xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá thông qua nâng cấp, mở rộng các loại hình vận chuyển, logistics; Kiến nghị tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp liên quan đến các quy định pháp luật…

Cần sự hỗ trợ đồng bộ của các công cụ tài chính

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Mạnh Thiều – Phó Giám đốc Học viện Tài chính cho rằng, trong thời gian tới, dư chấn hậu COVID-19 vẫn còn tác động; xung đột Nga - Ukraina và mối quan hệ giữa các cường quốc trên thế giới và kinh tế toàn cầu là những ẩn số khó lường. Trong bối cảnh đó, nền kinh tế Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn, tăng trưởng kinh tế Việt Nam chậm hơn dự báo. Tính chung 6 tháng đầu năm 2023, GDP tăng 3,72%, chỉ cao hơn tốc độ tăng 1,74% của 6 tháng đầu năm 2020.

Trong bức tranh chung đó, các doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu chịu nhiều khó khăn hơn cả. Tình hình này đặt ra bài toán cần phát huy mọi công cụ quản lý kinh tế của Nhà nước để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nói chung và hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu nói riêng.

PGS.TS. Nguyễn Mạnh Thiều nhận định, trong số các công cụ của Nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu, tài chính là công cụ rất quan trọng vì có liên quan trực tiếp đến nguồn vốn kinh doanh của doanh nghiệp, tính thanh khoản cho các giao dịch kinh doanh của doanh nghiệp và nhiều yếu tố khác liên quan đến môi trường đầu tư và kinh doanh của doanh nghiệp.

Trao đổi về chính sách thuế, PGS.TS. Lê Xuân Trường - Trưởng khoa Thuế và Hải quan, Học viện Tài chính nhấn mạnh, chính sách thuế liên quan chặt chẽ đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp xuất khẩu. Để phát huy vai trò của chính sách thuế trong hỗ trợ doanh nghiệp, cần phát triển phương thức nộp thuế điện tử ở mức độ thuận tiện cao nhất, đảm bảo ngay sau khi người nộp thuế hoàn thành việc nộp thuế thì hệ thống của Kho bạc Nhà nước, cơ quan thuế và các cơ quan nhà nước có liên quan đồng thời ghi nhận theo khoảng thời gian thực của hoạt động nộp thuế.

Bên cạnh đó, PGS.TS. Lê Xuân Trường cho rằng, việc cắt giảm các thủ tục hành chính thuế trong thời gian qua đã được thực hiện rất mạnh mẽ và vẫn cần tiếp tục cắt giảm thêm các thủ tục hành chính để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xuất khẩu nói riêng. Cùng với đó là xử lý dứt điểm những vướng mắc trong giải quyết hoàn thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa xuất khẩu và tăng cường công tác quản lý công chức thuế.

Thảo luận tại hội thảo, nhiều ý kiến cho rằng, để hỗ trợ các doanh nghiệp xuất nhập khẩu ở Việt Nam trong tình hình mới, bên cạnh vai trò rất quan trọng của chính sách thuế, thủ tục hải quan và hoạt động quản lý, hỗ trợ của ngành Hải quan, các hoạt động tài chính khác như tín dụng và bảo hiểm cũng có sự đóng góp đáng kể cho hoạt động của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu trong việc giải quyết khó khăn về vốn, hỗ trợ thanh toán, phòng ngừa và xử lý các rủi ro trong xuất nhập khẩu…

Trong chính sách tín dụng, những ách tắc trong việc tiếp cận nguồn vốn này không chỉ tác động bất lợi đến hoạt động của các doanh nghiệp xuất khẩu, mà còn ảnh hưởng đến việc mở rộng tín dụng của hệ thống ngân hàng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Chính vì vậy, cần tháo gỡ từ cơ chế chính sách của Nhà nước cũng như những giải pháp từ phía các ngân hàng thương mại để tạo điều kiện thúc đẩy xuất khẩu cho các doanh nghiệp.

Việc nhận diện nguy cơ rủi ro tỷ giá, dự báo những tác động tiêu cực của biến động tỷ giá từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa rủi ro đối với các doanh nghiệp cũng có ý nghĩa rất quan trọng. Bản thân các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cũng cần có chiến lược quản lý rủi ro tỷ giá nhằm hạn chế mức thấp nhất những tổn thất do rủi ro tỷ giá gây ra. Các đại biểu cho rằng đây là việc làm cần thiết đối với mỗi doanh nghiệp xuất nhập khẩu ở Việt Nam trong điều kiện tỷ giá có nhiều biến động như hiện nay.

Ngoài ra, thiết kế và cung cấp gói sản phẩm bảo hiểm xuất khẩu mở rộng cũng là giải pháp thiết thực hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu. Thông qua sản phẩm này, các nhà xuất khẩu Việt Nam vừa bảo vệ được quyền lợi bảo hiểm là lô hàng xuất khẩu trong trường hợp gặp rủi ro trong quá trình vận chuyển, bốc xếp, lưu kho lại vừa có được sự hỗ trợ pháp lý cần thiết của các nhà bảo hiểm trong trường hợp phải đối mặt với các khiếu nại liên quan đến trách nhiệm sản phẩm.

Tại hội thảo, các đại biểu đã dành thời gian trao đổi, phân tích rõ hơn bối cảnh kinh tế - xã hội Việt Nam và thế giới hiện nay và dự báo tác động trong thời gian tới đến doanh nghiệp xuất nhập khẩu; chính sách thuế, hải quan, tín dụng, bảo hiểm… hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Các đại biểu cũng trao đổi, giới thiệu kinh nghiệm của các nước trên thế giới trong phát huy vai trò của tài chính hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu và đề xuất các giải pháp phát huy vai trò của cơ chế tài chính, chính sách tài khóa, vai trò của hải quan, các trung gian tài chính hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu.