Thuốc lá nhập lậu diễn biến phức tạp

Tình hình buôn lậu thuốc lá đang diễn ra vô cùng phức tạp trên các tỉnh thành có đường biên giới dài, hay thậm chí là tại các thành phố nơi có thị trường tiêu thụ lớn. Bất chấp công tác phòng chống buôn lậu của các lực lượng chức năng, thuốc lá điếu vẫn là một trong những mặt hàng được buôn lậu nhiều nhất do mức siêu lợi nhuận và việc vận chuyển dễ dàng.

Theo ông Nguyễn Chí Nhân - Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, ước tính thuốc lá điếu nhập lậu chiếm khoảng 13-15% tổng sản lượng tiêu thụ toàn quốc, gây thất thu khoảng gần 4.000 tỷ đồng mỗi năm cho ngân sách nhà nước.

Thông tin về vấn đề này, ông Đỗ Hồng Trung – Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 398 quốc gia cho biết: “Việc buôn lậu, buôn bán, kinh doanh thuốc lá điếu nhập lậu cũng như thuốc lá điện tử thế hệ mới có ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển kinh tế - xã hội. Trước hết, Nhà nước sẽ thất thu thuế. Thứ hai doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chính thống phải gồng mình lên để cạnh tranh với các sản phẩm trôi nổi trên thị trường, bởi các sản phẩm đó không chịu bất cứ một loại thuế nào.”

Thuốc lá nhập lậu hấp dẫn người mua kẻ bán

Tuy biết thuốc lá nhập lậu tiềm ẩn nhiều rủi ro về sức khỏe, người tiêu dùng vẫn dễ bị hấp dẫn bởi các mặt hàng này. Một trong những nguyên nhân chính là bao bì bắt mắt, không in các hình ảnh cảnh báo sức khỏe theo quy định của nhà nước trên 50% diện tích bề mặt bao thuốc. Trong khi đó các sản phẩm thuốc lá chính thống sản xuất trong nước cần có hình ảnh cảnh báo đáng sợ để cảnh tỉnh người tiêu dùng.

Yếu tố thứ hai phải kể đến là giá thành các sản phẩm nhập lậu ở mức rẻ do không cần đóng các loại thuế tiêu dùng đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, phí môi trường, phí đóng vào Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá,…Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, các thương hiệu như JET và HERO được nhập lậu và bày bán tại Việt Nam ở mức giá bán lẻ bình quân là 22.000 đồng/bao. Các sản phẩm ở phân khúc giá rẻ thậm chí còn được bày bán với mức giá dưới 10.000 đồng/bao.

Với mức giá rẻ đó, thuốc lá điếu nhập lậu vẫn mang lại món lợi nhuận khổng lồ, và được ví chỉ thua ma túy. Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, lợi nhuận thu được từ 1 bao thuốc lá JET nhập lậu từ biên giới khoảng 7.000 – 8.000 đồng, cao gấp 3 lần so với các sản phẩm thuốc lá hợp pháp cùng phân khúc.

Do đó, thuốc lá nhập lậu vẫn là một mặt hàng hấp dẫn người mua kẻ bán, bất chấp những tác hại rõ ràng về mặt sức khỏe cũng như rủi ro vi phạm hình sự.

Hệ lụy

Theo các cơ quan quản lý thị trường, thuốc lá lậu không kiểm soát được chất lượng, chứa một số chất độc hại bị cấm sử dụng, gây nguy hại nghiêm trọng đến sức khỏe người dân. Cá biệt, đã tìm thấy trong thuốc lá lậu chất coumarin, là một thành phần trong thuốc diệt chuột, gây nhiễm độc gan và nguy cơ ung thư cao. Người tiêu dùng thuốc lá điếu lậu còn có thể gặp các vấn đề như thuốc lá tẩm ma túy, thuốc lá không được kiểm định theo các tiêu chuẩn sản phẩm. Theo khảo sát của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, khi tiến hành phân tích một số mẫu thuốc lá, Viện Kinh tế kỹ thuật thuốc lá đã kết luận hàm lượng các chất gây hại, gây nghiện là tar và nicotin trong thuốc lá lậu cao hơn 1,5 lần so với tiêu chuẩn của Bộ Y tế.

Phạt nặng nếu vận chuyển, buôn bán thuốc lá lậu

Để tăng cường chế tài với hoạt động buôn bán, vận chuyển, tàng trữ thuốc lá lậu, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 98/2020/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Theo đó, người có hành vi buôn bán, vận chuyển, tàng trữ và giao nhận thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng dưới 50 bao, sẽ bị phạt tiền theo quy định (Điều 8, Nghị định 98/2020/NĐ-CP). Như vậy, dù chỉ buôn bán 1 bao thuốc lá điếu nhập lậu, người bán đã có khả năng bị xử phạt tới 3 triệu đồng.