Trung Quốc tích cực mua dầu thô khi giá rẻ và đến nỗi ách tắc tàu chở dầu đã hình thành trên biển.

Trung Quốc hiện là quốc gia tiêu thụ dầu lớn nhì thế giới sau Mỹ. Tính đến ngày 29/6, nước này đã tích lũy 73 triệu thùng dầu, chứa tại 59 con tàu đang lênh đênh trên biển, theo dữ liệu của ClipperData - hãng theo dõi đường dịch chuyển của dầu thô trên biển theo thời gian thực. Con số này tương đương 3/4 nhu cầu của cả thế giới.

Số dầu mới cập bến gần đây có lẽ được mua hồi tháng 3 và 4, khi giá dầu lao dốc vì đại dịch. Dầu thô Mỹ WTI còn xuống âm ngày 20/4 lần đầu tiên trong lịch sử.

Kho dầu nổi của Trung Quốc - gồm những thùng dầu đợi trên tàu từ 7 ngày trở lên - đã tăng gần gấp 4 kể từ cuối tháng 5, theo ClipperData. Đây không chỉ là con số kỷ lục từ đầu năm 2015, mà còn cao gấp 7 so với trung bình tháng trong quý I/2020.

Việc trữ dầu trên biển cho thấy Trung Quốc đang kiếm lời khi thị trường năng lượng thế giới rơi vào thời kỳ khủng hoảng cực độ. "Trung Quốc đang mua ồ ạt trên toàn cầu", Matt Smith - Giám đốc Chiến lược Hàng hóa tại ClipperData nói, "Số dầu ngoài biển tăng lên rất nhanh".

Smith cũng cho biết các kho dầu trong đất liền của Trung Quốc thậm chí chưa được lấp đầy. "Việc này đơn giản là do tắc nghẽn ngoài cảng thôi. Quá nhiều tàu chở dầu cập bến đến mức họ không mang vào bờ kịp", ông giải thích.

Chính lực mua của Trung Quốc đã phần nào kéo thị trường dầu đi lên. Chỉ 7 tuần sau khi xuống âm gần 40 USD, dầu thô Mỹ đã tăng trở lại lên 40 USD một thùng. Mức chênh lệch 80 USD được tạo ra nhờ quyết định giảm sản xuất chưa từng có của OPEC và Nga, lệnh phong tỏa trên thế giới được nới lỏng và nhu cầu từ Trung Quốc tăng mạnh mẽ.

Trung Quốc hiện là nền kinh tế lớn nhì thế giới. Họ phải dựa vào dầu thô nhập khẩu để duy trì hoạt động kinh tế. Đó là lý do quốc gia này phải tích trữ dầu khi giá xuống đáy.

Theo S&P Global Platts, nhập khẩu dầu của Trung Quốc đã tăng 19% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái, lên 11,3 triệu thùng dầu mỗi ngày. Số liệu tháng 6 được dự báo còn cao hơn nữa.

Phần lớn số dầu này đến từ Mỹ Latin. Brazil là xuất xứ chính của kho dầu nổi Trung Quốc, theo ClipperData. Việc vận chuyển dầu từ đây sang Trung Quốc mất khoảng 1,5 tháng. Số dầu còn lại đến từ các nước như Iraq, Saudi Arabia và Nigeria.

Tất nhiên, Trung Quốc không phải quốc gia duy nhất tận dụng thời điểm giá dầu rẻ để mua dự trữ. "Nếu bạn là nước tiêu thụ lớn, bạn sẽ tìm mọi cách mua dầu", Ryan Fitzmaurice - chiến lược gia năng lượng tại Robobank cho biết.

Khi giá dầu rơi tự do hồi tháng 3, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cam kết hỗ trợ các hãng sản xuất dầu thô Mỹ "đang đối mặt với nguy cơ thua lỗ nặng" bằng cách mua vào 30 triệu thùng dầu để bổ sung vào Kho Dự trữ Dầu khí chiến lược. Tuy nhiên, lượng mua của Trung Quốc áp đảo các nước khác. "Trung Quốc là nước duy nhất mua điên cuồng", Smith nói.

Ngoài lợi thế về an ninh năng lượng rất rõ ràng, việc làm của Trung Quốc còn có động cơ tài chính. Thị trường dầu đầu năm nay rơi vào tình trạng contago - giá tương lai cao hơn giá hiện tại. Việc này tạo cơ hội đầu cơ lớn cho những bên dự trữ dầu trong vài tháng, sau đó bán ra để kiếm lời.

"Tại sao phải bán dầu khi nó ở mức -40 USD khi bạn có thể bán nó chỉ một tháng sau với giá 40 USD?", Louise Dickson - nhà phân tích tại Rystad Energy cho biết.

Cuộc khủng hoảng chỗ chứa đã khiến các công ty năng lượng và nhà đầu tư đầu năm nay bắt đầu dùng tàu biển, không phải để vận chuyển mà là để chứa dầu. Việc này khiến giá thuê tàu cỡ lớn (có thể chứa 2 triệu thùng) tăng hơn gấp đôi, lên 15 triệu USD cho một chuyến đi từ vùng duyên hải vịnh Mexico của Mỹ đến Trung Quốc hồi cuối tháng 4, theo Rystad.

"Giờ thì khi sự hoảng loạn về chỗ chứa lắng xuống, nhu cầu tàu cỡ lớn cũng không còn nữa", Dickson cho biết.

Smith nói rằng Trung Quốc gần đây cũng đã bắt đầu giảm nhập khẩu dầu thô. "Họ đã hỗ trợ giá trong vài tháng qua và họ có thể làm điều ngược lại trong những tháng tới", ông nói.