Theo HSBC, để ngành nông nghiệp tiếp tục tỏa sáng, phát triển và đóng góp vào sự phát triển bền vững cũng như mục tiêu cân bằng phát thải của Việt Nam, Chính phủ đóng một vai trò hết sức quan trọng.

Nông nghiệp từ lâu đã là một ngành xương sống của nền kinh tế Việt Nam với nhiều lợi thế cạnh tranh, đóng góp khoảng 12,5% vào GDP của đất nước. Năm 2022, nông nghiệp của Việt Nam đạt mức tăng trưởng 3,3%, cao nhất trong những năm gần đây. Trong đó, sản xuất trồng trọt tăng 2,8%, thủy sản tăng 4,4% và lâm nghiệp tăng 6,1%. Kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành đạt hơn 53 tỷ USD, tăng 9,3%.

Hiện nay, Việt Nam xuất khẩu nhiều loại sản phẩm nông nghiệp đi khắp nơi trên thế giới. Nhóm mặt hàng chính bao gồm hạt óc chó, cà phê, hạt điều, gạo và cao su, đóng góp hơn 10 tỷ USD vào xuất khẩu nông nghiệp. Nhiều mặt hàng nông nghiệp của Việt Nam đã tiếp cận được các thị trường mới.

Theo ông Rakshit - Giám đốc Toàn quốc Trung tâm Thanh toán Quốc tế và Tài trợ Chuỗi cung ứng, HSBC Việt Nam, ngành nông nghiệp dựa trên cây trồng của Việt Nam đang có bước phát triển nhanh chóng và Việt Nam đang trở thành một đại diện quan trọng trong ngành nông nghiệp toàn cầu.

Hiện nay, Việt Nam đã ký 15 Hiệp định thương mại tự do với các nước và khu vực. Đến nay, Việt Nam đã trở thành thị trường cung ứng xoài lớn thứ ba cho Hàn Quốc, đạt 1,700 tấn, tương đương 7,4 triệu USD. Việt Nam là nguồn cung cấp hạt điều lớn nhất cho EU và EU cũng là nhà nhập khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam, chiếm 39% tổng kim ngạch xuất khẩu...

Ông Rakshit khẳng định để ngành nông nghiệp tiếp tục tỏa sáng, phát triển và đóng góp vào sự phát triển bền vững cũng như mục tiêu cân bằng phát thải của Việt Nam, Chính phủ đóng một vai trò hết sức quan trọng.

Năm 2018, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) đã ban hành danh mục sản phẩm nông nghiệp chủ lực quốc gia như gạo, cà phê, cao su, hạt điều, hồ tiêu, chè… Những sản phẩm này thuộc nhóm áp dụng các biện pháp hỗ trợ ưu đãi như miễn, giảm tiền thuê đất, mặt nước, ưu đãi về tín dụng, đào tạo nguồn nhân lực…

Việt Nam tiếp tục triển khai các chính sách nhằm hỗ trợ ngành nông nghiệp và tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp để nâng cao năng lực cạnh tranh, giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Năm 2019, Chính phủ ban hành Nghị quyết 53/NQ-CP nhằm tạo điều kiện tiếp cận tín dụng, triển khai chương trình bảo hiểm nông nghiệp và các biện pháp hỗ trợ ưu đãi cho doanh nghiệp để khuyến khích đầu tư vào ngành nông nghiệp cũng như các khu vực nông thôn, ông Rakshit chỉ ra.

Chính phủ cũng đang chú trọng giải quyết một trong những thử thách khó khăn nhất là biến đổi khí hậu, giúp ngành nông nghiệp phát triển bền vững. Do điều kiện địa lý, Việt Nam đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và đặc biệt là ngành nông nghiệp phải hứng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng.

Năm 2016, Việt Nam ký Thỏa thuận Paris về Biến đổi Khí hậu, cam kết giảm phát thải khí nhà kính (KNK) 8% trong giai đoạn 2021-2030 so với kịch bản thông thường bằng nguồn lực trong nước và sẽ tăng lên 25% nếu có sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế. Nhằm hiện thực hóa những mục tiêu này, Chính phủ đã ra Quyết định 2053/QD-TTg, bao gồm các hoạt động thích ứng và giảm thiểu trong ngành nông nghiệp.

Sau khi đưa ra cam kết mạnh mẽ tại COP26 về cân bằng phát thải, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, đây là một chính sách quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững của Việt Nam, vạch ra những mục tiêu cụ thể về giảm phát thải khí nhà kính.

Dự báo mức tăng trưởng GDP của ngành nông nghiệp sẽ đạt 2,5-3% mỗi năm. Tỷ lệ sản phẩm phân bón hữu cơ trong tổng sản phẩm phân bón được sản xuất và tiêu thụ đạt trên 30%. Chính phủ cũng có kế hoạch tăng số lượng thuốc bảo vệ thực vật sinh học lên trên 30%. Đồng thời, ít nhất 30% tổng diện tích cây trồng cạn được áp dụng phương pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước.

Mới đây, Chính phủ cũng vừa phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn tới năm 2050. Thường được biết đến với tên gọi là Quy hoạch điện VIII, quy hoạch tổng thể này đã được "thai nghén" suốt gần ba năm, trong đó nhấn mạnh khoản đầu tư rất lớn cần thiết để phát triển ngành năng lượng Việt Nam.

Nhu cầu này mở ra nhiều cơ hội tiềm năng cho các doanh nghiệp năng lượng nước ngoài. Khi đi vào thực hiện, quy hoạch cũng này sẽ có tác động không nhỏ lên ngành nông nghiệp.

Các doanh nghiệp trong ngành nông nghiệp cũng ngày càng chủ động và nghiêm túc hơn trong phát triển, thực hiện chiến lược bền vững của họ - từ mô hình kinh tế tuần hoàn tới chuỗi cung ứng bền vững tới các chương trình về môi trường và hỗ trợ cộng đồng khác.

Họ chú trọng hơn đến nông nghiệp xanh không chỉ để giúp Việt Nam giảm phát thải các-bon trong sản xuất nông nghiệp mà còn nhằm đáp ứng nhu cầu về sản phẩm bền vững trong lĩnh vực nông nghiệp và thủy sản từ các thị trường xuất khẩu (Mỹ, EU) ngày càng tăng.

Bên cạnh đó, họ cũng ngày càng linh hoạt và thành thạo hơn trong quản lý hoạt động nguồn vốn, dịch chuyển từ giao dịch tiền mặt sang sử dụng nền tảng trực tuyến. Họ cũng tích cực tìm kiếm giải pháp số hóa các hoạt động bên trong doanh nghiệp và cải tiến cũng như tối ưu hóa vốn lưu động.

Ông Rakshit muốn nhấn mạnh vào điểm này vì nông nghiệp ở Việt Nam được coi là một ngành thiên về tiền mặt nhưng xu hướng này cũng đang dần thay đổi và chính phủ đã nỗ lực hiện đại hóa ngành nông nghiệp bằng nhiều sáng kiến.

Nông nghiệp là một ngành được khuyến khích và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã đặt trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND ở mức 4,5%. Có rất nhiều giải pháp tài chính trên thị trường như khoản vay để thanh toán cho người nông dân cung cấp đầu vào cũng như khoản vay đối với tín dụng xuất khẩu/đóng gói ở đầu ra.

Ngày càng nhiều doanh nghiệp trong ngành nông nghiệp muốn hỗ trợ thêm cho hệ sinh thái của họ và quan tâm hơn đến những giải pháp như tài trợ chuỗi cung ứng hay tài trợ nhà phân phối.

Bối cảnh hiện tại còn nhiều thách thức như các yếu tố kinh tế vĩ mô toàn cầu, lạm phát, tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, thiếu hụt nhân sự có trình độ và cạnh tranh gia tăng.

Tuy nhiên, với quyết tâm mạnh mẽ từ phía lãnh đạo các bộ ban ngành cũng như một số sáng kiến của Chính phủ và các Hiệp định thương mại tự do, triển vọng của ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn tươi sáng trong vài năm tới, ông Rakshit dự báo.