Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam tăng trưởng nhanh, hiện đứng thứ 4 ASEAN nếu xét về quy mô trên tổng GDP khi đạt 13% GDP. Theo Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), tháng 11/2020, tổng giá trị đăng kí phát hành là 17.978 tỉ đồng, trong đó giá trị đã phát hành trong tháng là 10.625 tỉ đồng từ 16 doanh nghiệp. Kì hạn phát hành bình quân là 4,74 năm và có tới hơn 4.399 tỉ đồng trái phiếu đã phát hành có kì hạn 3 năm.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển đã tạo ra kênh huy động vốn cho doanh nghiệp, sản xuất kinh doanh nhưng cũng phát sinh những vấn đề cần khuyến nghị để giảm thiểu rủi ro cho thị trường. Do đó, thời gian qua, Bộ Tài chính đã phát đi nhiều khuyến nghị về thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính (Bộ Tài chính), Bộ Tài chính tập trung khuyến nghị với 3 nhóm đối tượng. Một là nhóm các doanh nghiệp phát hành; khi phát hành doanh nghiệp cần làm sao tính toán dự án, dòng tiền để cho phù hợp kế hoạch trả nợ gốc và lãi của trái phiếu, giảm thiểu rủi ro doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Đối tượng thứ 2 là các tổ chức tư vấn, phân phối, phát hành trái phiếu, chủ yếu là công ty chứng khoán và các ngân hàng thương mại với yêu cầu họ phải cung cấp thông tin đầy đủ cho nhà đầu tư để nhà đầu tư có căn cứ ra quyết định đầu tư. Đối tượng thứ 3 là các nhà đầu tư, đặc biệt nhà đầu tư riêng lẻ.

Bộ Tài chính khuyến nghị khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp cần thận trọng, đánh giá tình hình tài chính doanh nghiệp, đánh giá rủi ro trái phiếu trước khi có quyết định đầu tư không phải chỉ nhìn vào mức lãi suất cao hay thấp. Việc chỉ quan tâm tới lãi suất cao dẫn tới có thể sẽ bị mất khoản đầu tư khi doanh nghiệp, dự án đó gặp khó khăn.

Vừa qua, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 81/2020/NĐ-CP với những quy định bổ sung điều kiện, theo hướng chặt chẽ, thận trọng để đảm bảo doanh nghiệp phát hành không chia nhỏ lô phát hành để bán cho nhà đầu tư cá nhân. Đồng thời, tăng cường công khai, minh bạch thông tin, giới hạn khối lượng, khoảng cách giữa các đợt phát hành trái phiếu.

Để phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp, ông Dương cho rằng, hoạt động xếp hạng tín nhiệm có vai trò quan trọng. Tổ chức xếp hạng tín nhiệm góp phần gia tăng hiệu quả hoạt động cả về cung và cầu đầu tư trên thị trường, giúp nhà đầu tư nhận thức được tốt hơn khả năng tài chính, khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp được xếp hạng tín nhiệm, cũng như những rủi ro có liên quan để có định hướng đầu tư. 

Đánh giá hoạt động xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam, vị này thẳng thắn rằng, vẫn còn rất hạn chế do chưa có quy định về bắt buộc sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm khi phát hành trái phiếu ra thị trường. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng chưa có thói quen lựa chọn đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp có xếp hạng tín nhiệm.

Để thúc đẩy vai trò và hoạt động của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm trong thời gian tới, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ trình Quốc hội quy định việc xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng. Nghị định hướng dẫn Luật Chứng khoán đang được trình Chính phủ ban hành theo hướng quy định các trường hợp phải xếp hạng tín nhiệm đi kèm lộ trình thực hiện.

Ông Dương khẳng định, quy định mới sẽ tạo nhu cầu sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, từng bước hình thành văn hóa xếp hạng tín nhiệm đối với cả trái phiếu phát hành riêng lẻ và trái phiếu phát hành ra công chúng không thuộc trường hợp bắt buộc phải xếp hạng tín nhiệm. Qua đó, giúp tăng cường tính minh bạch của thị trường và là căn cứ để nhà đầu tư lựa chọn kênh đầu tư.