Thông tin về diễn biến thị trường lúa gạo năm 2018 và dự báo năm 2019, bà Chu Diễm Hằng - Trưởng phòng Trung tâm Thông tin (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT)) – cho hay: Dự báo nhu cầu nhập khẩu gạo trong quý I/2019 sẽ tăng nhẹ tại các thị trường truyền thống như Phillipines, Indonesia do hai nước này vừa bị ảnh hưởng nặng bởi thiên tai. Bên cạnh đó, sau khi Phillipines gỡ bỏ chính sách hạn chế nhập khẩu, đã có 166 công ty Phillipines nộp đơn xin mua 1 triệu tấn gạo, trong đó có nhiều đơn hàng gạo Việt Nam.

Theo chính sách mới của Phillipines, tất cả gạo nhập khẩu sẽ được đánh thuế ở mức 35% nếu có nguồn gốc từ ASEAN và 50% với các nước ngoài ASEAN. Do đó, tuy việc xuất khẩu gạo sang Phillipines sẽ dễ dàng hơn nhưng Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt với các nước xuất khẩu gạo khác trong khu vực như Campuchia, Myanmar và Thái Lan.

Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, năm 2018, khối lượng xuất khẩu gạo ước đạt 6,1 triệu tấn với giá trị 3,04 tỷ USD, tăng 4% về khối lượng và tăng 15,3% về giá trị so với năm 2017. Trung Quốc vẫn tiếp tục đứng vị trí thứ nhất về thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam với 23,7% thị phần. Về loại gạo xuất khẩu, trong 11 tháng đầu năm 2018, giá trị xuất khẩu gạo trắng chiếm 50% tổng kim ngạch; Gạo Jasmine và gạo thơm chiếm 32%; Gạo nếp chiếm 12% và gạo Japonica, gạo giống Nhật chiếm 5%.

Theo ông Trần Công Thắng - Phó Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn, năm 2018, xuất khẩu gạo là điểm sáng của ngành lúa gạo. Giá lúa gạo xuất khẩu của Việt Nam tăng 15-16%. Đáng chú ý, mặc dù xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc giảm đi rất nhiều nhưng xuất khẩu sang các thị trường khác như Phillipines và một số thị trường mới lại tăng lên. Điều này cho thấy xu hướng bất ổn thị trường diễn ra rất mạnh.

Nhận định chung về thị trường nông sản nói chung và lúa gạo nói riêng trong năm 2019, ông Thắng cho rằng, thị trường sẽ vẫn chịu tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Cạnh đó, những thay đổi về chính sách như siết chặt nhập khẩu qua đường biên mậu và áp thuế nhập khẩu gạo nếp lên 40 - 50%. Đồng thời, nước này cũng tăng cường quản lí vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, bao bì, nhãn mác. Siết chặt doanh nghiệp nhập khẩu gạo vào Trung Quốc. “Tất cả những yếu tố này đã tác động đến xuất khẩu gạo nói chung và gạo nếp nói riêng của Việt Nam sang thị trường này”, ông Thắng nói

Đồng quan điểm về vấn đề này, bà Hằng cho hay, nhu cầu nhập khẩu gạo của Trung Quốc, thị trường truyền thống của Việt Nam, có thể có nhiều áp lực lớn do Trung Quốc thay đổi chính sách quản lý biên mậu, tăng cường nhập khẩu chính ngạch. Đồng thời, tăng cường đầu tư sản xuất gạo tại các nước trong khu vực như Campuchia, Myanmar và Thái Lan.