Quy định về độ rời rạc là căn cứ thực hiện chính sách thuế với linh kiện ô tô

Liên quan đến việc bãi bỏ các văn bản về độ rời rạc của bộ linh kiện ô tô nhập khẩu, Bộ Tài chính đã có Công văn số 12272/BTC-CST ngày 26/10/2021 tham gia ý kiến với Bộ Khoa học và Công nghệ và Công văn số 3560/BTC-CST ngày 19/4/2022 gửi Văn phòng Chính phủ. Theo đó, Bộ Tài chính cho rằng, cần thiết phải có quy định về mức độ rời rạc của linh kiện ô tô để làm căn cứ cho việc thực hiện chính sách ưu đãi thuế nhập khẩu đối với bộ linh kiện ô tô đồng bộ hoặc không đồng bộ nhập khẩu và thực hiện Chương trình ưu đãi thuế đối với linh kiện sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước theo các Nghị định của Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi.

Theo Bộ Tài chính, để khuyến khích doanh nghiệp tham gia sản xuất, lắp ráp ô tô, pháp luật thuế xuất nhập khẩu quy định bộ linh kiện xe lắp ráp trong nước với 100% linh kiện được nhập khẩu (CKD) của xe ô tô nhập khẩu được phân loại theo xe nguyên chiếc hay từng linh kiện, phụ tùng căn cứ theo mức độ rời rạc của bộ linh kiện ô tô nhập khẩu do Bộ Khoa học và Công nghệ quy định. Quy định này đã được áp dụng từ sau khi Việt Nam gia nhập WTO đến nay.

Cụ thể, tại các Nghị định về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan quy định, doanh nghiệp nhập khẩu bộ linh kiện CKD của ô tô nếu đảm bảo điều kiện sản xuất, lắp ráp ô tô theo quy định và đáp ứng độ rời rạc tối thiểu theo quy định của Bộ Khoa học và Công nghệ hoặc đáp ứng về tổng trị giá của các linh kiện nhập khẩu chưa đảm bảo mức độ rời rạc không vượt quá 10% tổng trị giá của các linh kiện để sản xuất, lắp ráp ô tô thì được phân loại và áp dụng thuế suất thuế nhập khẩu theo từng linh kiện, phụ tùng. Trường hợp không đáp ứng được quy định về mức độ rời rạc sẽ được phân loại và áp dụng thuế suất theo xe ô tô nguyên chiếc (có mức thuế suất cao hơn).

Bên cạnh đó, thời gian qua, để hỗ trợ các doanh nghiệp ô tô mở rộng sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam, Nghị định số 125/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 của Chính phủ đã bổ sung Chương trình ưu đãi thuế đối với linh kiện ô tô nhập khẩu để sản xuất, lắp ráp xe trong nước (áp dụng trong 5 năm kể từ năm 2018).

Theo đó, doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô được áp dụng thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi 0% đối với linh kiện nhập khẩu trong nước chưa sản xuất được theo Chương trình ưu đãi thuế sản xuất, lắp ráp ô tô (mức ưu đãi cao nhất về thuế nhập khẩu đối với sản xuất, lắp ráp ô tô) hoặc được phân loại bộ linh kiện CKD của ô tô nhập khẩu theo từng linh kiện, phụ tùng (có mức thuế trung bình của bộ linh kiện từ 12% đến 14% thay cho việc phân loại vào xe ô tô nguyên chiếc) nếu đáp ứng được các điều kiện, trong đó có điều kiện về độ rời rạc tối thiểu theo quy định của Bộ Khoa học và Công nghệ. Trường hợp không đáp ứng điều kiện về độ rời rạc tối thiểu thì phân loại theo xe nguyên chiếc.

Các quy định trên đã góp phần khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô trong nước tăng tỷ lệ nội địa hóa, nâng cao sức cạnh tranh với xe nhập khẩu, thúc đẩy ngành ô tô trong nước phát triển theo định hướng của Đảng và Nhà nước, tạo điều kiện thu hút đầu tư của các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp FDI. Qua đó, tạo công ăn việc làm cho người lao động và nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư dây chuyền sản xuất lắp ráp ô tô để đảm bảo mức độ rời rạc theo quy định để được áp dụng chính sách ưu đãi này. Tại Nghị định số 101/2021/NĐ-CP ngày 15/11/2021 (sửa đổi, bổ sung Nghị định số 57/2020/NĐ-CP và Nghị định số 122/2016/NĐ-CP), Chính phủ cũng đã đồng ý kéo dài thời hạn áp dụng Chương trình ưu đãi thuế đối với sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước đến hết năm 2027.

Khoảng trống pháp lý khi bãi bỏ quy định về độ rời rạc của linh kiện ô tô nhập khẩu

Bộ Tài chính cho biết, việc đặt vấn đề bỏ quy định về mức độ rời rạc của bộ linh kiện ô tô nhập khẩu có thể dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp sẽ nhập khẩu bộ linh kiện ô tô đồng bộ nhưng có mức độ rời rạc thấp, không khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư dây chuyền, thiết bị để gia tăng tỷ lệ nội địa hóa trong nước. Đồng thời, sẽ phát sinh vướng mắc cho quá trình thực hiện vì quy định về mức độ rời rạc đang là căn cứ cho việc hiện một số chính sách thuế nhập khẩu liên quan đến ngành công nghiệp ô tô đang được quy định tại các Nghị định của Chính phủ.

Theo đó, tại Công văn số 12272/BTC-CST nêu trên, Bộ Tài chính đã có ý kiến với Bộ Khoa học và Công nghệ là việc bãi bỏ quy định về mức độ rời rạc sẽ phát sinh vướng mắc, tạo khoảng trống pháp lý trong quá trình thực hiện phân loại bộ linh kiện CKD và Chương trình ưu đãi thuế khi Chính phủ chưa ban hành Nghị định thay thế hay sửa đổi nội dung này.

Đồng thời, tại Công văn số 3560/BTC-CST, Bộ Tài chính đã đề nghị Văn phòng Chính phủ báo cáo Thủ tướng Chính phủ đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục thực hiện theo đúng nhiệm vụ Chính phủ giao tại Khoản 3 Điều 3 Nghị định số 57/2020/NĐ-CP trong việc rà soát, sửa đổi, bổ sung quy định về mức độ rời rạc, đảm bảo đồng bộ với Nghị định số 116/2017/NĐ-CP ngày 17/10/2017 của Chính phủ quy định về điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 17/2020/NĐ-CP ngày 5/2/2020) cũng như Chiến lược phát triển ngành Công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1168/QĐ-TTg ngày 16/7/2014.

Tuy nhiên, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Thông tư số 11/2022/TT-BKHCN bãi bỏ Quyết định số 28/2004/QĐ-BKHCN ngày 01/10/2004 của Bộ Khoa học và Công nghệ về phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô; Quyết định số 05/2005/QĐ-BKHCN ngày 11/5/2005 về việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 28/2004/QĐ-BKHCN ngày 01/10/2004 và Thông tư số 05/2012/TT-BKHCN ngày 12/3/2012 của Bộ Khoa học và Công nghệ về việc sửa đổi, bổ sung Điều 1 Quyết định số 05/2005/QĐ-BKHCN.

Theo Bộ Tài chính, việc Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành Thông tư số 11/2022/TT-BKHCN sẽ dẫn đến quy định về mức độ rời rạc tại các văn bản này cũng bị bãi bỏ theo, trong khi đây là một trong các điều kiện đang được quy định tại các Nghị định của Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi và các Nghị định này vẫn đang có hiệu lực áp dụng.

Liên quan đến việc thực hiện Thông tư số 11/2022/TT-BKHCN của Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính đã nhận được ý kiến của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA). VAMA cho rằng, việc Thông tư số 11/2022/TT-BKHCN bãi bỏ toàn bộ các văn bản quy phạm pháp luật do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành quy định về phương pháp xác định tỷ lệ nội địa hóa đối với ô tô, trong đó có quy định về mức độ rời rạc đối với linh kiện ô tô nhập khẩu mà không có văn bản nào khác quy định về mức độ rời rạc đối với linh kiện ô tô nhập khẩu thì điều kiện về mức độ rời rạc để tham gia Chương trình ưu đãi thuế đối với linh kiện ô tô nhập khẩu sẽ không có căn cứ xác định.

Việc này sẽ gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe ô tô. Do vậy, VAMA đề nghị cần có phương án giải quyết trong trường hợp Thông tư số 11/2022/TT-BKHCN có hiệu lực vào ngày 01/10/2022 để đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô không bị gián đoạn, thay đổi đột ngột.

Hiện nay, Bộ Tài chính được Chính phủ giao xây dựng Nghị định thay thế các Nghị định về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, trong đó, dự kiến sẽ báo cáo Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số nội dung về chính sách thuế nhập khẩu đối với linh kiện để sản xuất, lắp ráp ô tô và chính sách nhập khẩu bộ linh kiện CKD của ô tô.

Bộ Tài chính có nhiệm vụ trình Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan trong tháng 10/2022. Do đó, trường hợp Nghị định này được Chính phủ phê duyệt thì theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Nghị định sẽ có hiệu lực ít nhất sau 45 ngày kể từ ngày ký do Nghị định này được xây dựng theo trình tự thủ tục thông thường, không thể có hiệu lực ngay.

Theo đó, Nghị định này sẽ không thể có hiệu lực trước ngày 01/10/2022 (ngày có hiệu lực của Thông tư số 11/2022/TT-BKHCN). Do đó, việc bãi bỏ ngay quy định về độ rời rạc khi chưa có quy định thay thế hoặc sửa đổi điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế tại các Nghị định biểu thuế nhập khẩu ưu đãi của Chính phủ sẽ phát sinh khoảng trống pháp lý và vướng mắc trong việc thực hiện các chính sách thuế đã được quy định tại các Nghị định của Chính phủ trong khoảng thời gian từ ngày 01/10/2022 đến ngày Nghị định mới của Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi có hiệu lực thi hành.

Để đảm bảo không tạo ra khoảng trống pháp lý và không vướng mắc trong quá trình thực hiện, đảm bảo phù hợp với quy định hiện hành tại các Nghị định của Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ lùi thời hạn có hiệu lực của toàn bộ Thông tư số 11/2022/TT-BKHCN đến sau ngày Nghị định mới của Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi có hiệu lực thi hành; hoặc lùi thời hạn có hiệu lực việc bãi bỏ quy định về mức độ rời rạc của bộ linh kiện ô tô nhập khẩu đang được quy định tại Thông tư số 05/2012/TT-BKHCN đến sau ngày Nghị định của Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi có hiệu lực thi hành.