Giới thiệu

Tại Hội nghị COP26, Việt Nam cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Theo Ngân hàng Thế giới (WB, 2022), việc chuyển đổi sang nền kinh tế phát triển thích ứng với khí hậu và hướng tới mức phát thải ròng bằng 0 dự kiến sẽ cần đầu tư tương đương khoảng 6,8% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Do đó, Việt Nam cần có sự kết hợp phù hợp giữa hệ thống chính sách và tài chính để thúc đẩy các mục tiêu phát triển mà không cản trở tăng trưởng GDP.

Để theo đuổi sự phát triển thích ứng với khí hậu, các nhà hoạch định chính sách, nghiên cứu đã đề xuất nhiều chiến lược khác nhau bao gồm sản xuất bền vững, tái chế tài nguyên, áp thuế bảo vệ môi trường, thành lập quỹ khí hậu và tài chính xanh. Đặc biệt, thuật ngữ “tài chính xanh” được đánh giá như một sự đổi mới hệ thống tài chính, hướng tới thúc đẩy mối quan hệ cùng có lợi giữa tiến bộ kinh tế và cải thiện môi trường (Yang, 2023).

Chứng khoán xanh là một công cụ quan trọng của tài chính xanh. Nghiên cứu này sẽ phân tích tác động của chứng khoán xanh lên phát triển kinh tế của 44 tỉnh, thành tại Việt Nam trong giai đoạn trước và sau COVID-19; qua đó, góp phần đánh giá mối quan hệ giữa chứng khoán xanh và phát triển kinh tế trong bối cảnh đại dịch.

Tổng quan lý thuyết

Theo Miar và cộng sự (2022), tài chính xanh có tác động đáng kể đến sự phục hồi của nền kinh tế sau đợt phong tỏa do đại dịch COVID-19, nâng cao vị thế tài chính của các quốc gia. Tài chính xanh được xác định là chìa khóa để thúc đẩy, cải thiện tốc độ tăng trưởng kinh tế (Mehmet Akif Destek và Avik Sinha 2020). Đồng thời, Zhou và cộng sự (2020) đã công bố nghiên cứu về tác động tích cực của tài chính xanh đối với sự phát triển kinh tế. Do đó, nghiên cứu này cho rằng, sự gia tăng giá trị cổ phiếu xanh sẽ có tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế.

Phương pháp nghiên cứu

Mô tả dữ liệu

Tập mẫu của nghiên cứu bao gồm 239 doanh nghiệp (DN) trên 44 tỉnh, thành tại Việt Nam. Các DN được lựa chọn bao gồm DN niêm yết trên hai Sở Giao dịch Chứng khoán của Việt Nam và các DN chưa niêm yết trên thị trường OTC từ năm 2017 đến năm 2022, góp phần tạo nên dữ liệu bảng cân đối gồm 1.231 quan sát. Nhóm tác giả đã quy các DN về tỉnh dựa trên địa chỉ đăng ký kinh doanh.

Ngoài ra, các dữ liệu thứ cấp được thu thập cẩn thận từ báo cáo tài chính thường niên, báo cáo phát triển bền vững của DN nhằm đạt được kết quả chính xác nhất. Các dữ liệu cấp tỉnh và cấp quốc gia được thu thập từ WB và Tổng cục Thống kê Việt Nam. Để tạo biến tài chính xanh, nhóm đánh giá và lựa chọn dữ liệu của các DN xanh tại Việt Nam dựa trên ngành hoạt động kinh doanh, báo cáo phát triển bền vững, các giải thưởng và chứng nhận liên quan theo Bảng 1.

Mô hình nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng nghiên cứu định lượng, tiến hành so sánh các phương pháp hồi quy OLS, FEM, REM để lựa chọn mô hình phù hợp nhất với mẫu dữ liệu và mô hình. Sau đó, nhóm tác giả sẽ tiến hành kiểm định tương quan chuỗi (Kiểm định Wooldridge) và kiểm định phương sai số sai thay đổi (Kiểm định Wald) để kiểm tra các khiếm khuyết của mô hình. Nếu mô hình hồi quy có hiện tượng phương sai sai số thay đổi và tự tương quan thì nhóm sẽ sử dụng phương pháp ước lượng bình phương tối thiểu tổng quát (GLS) để khắc phục, giúp cho kết quả ước lượng không chệch và hiệu quả.

Dựa trên các nghiên cứu thực nghiệm, nhóm tác giả đưa ra mô hình tổng thể về tác động của cổ phiếu xanh đến phát triển kinh tế của tỉnh như sau:

Kết quả ước lượng và phân tích

Sau khi thực hiện thống kê mô tả và phân tích tương quan, nhóm tác giả kiểm định đa cộng tuyến bằng lệnh VIF. Kết quả Bảng 2 cho thấy, tất cả các hệ số đều nhỏ hơn 4, do đó kết luận mô hình không có hiện tượng đa cộng tuyến.

Nghiên cứu tiến hành các kiểm định lựa chọn mô hình, dựa trên kiểm định F trong Bảng 3, cho thấy Prob > F = 0,000 < α = 5%. Vì vậy, khi xem xét mức độ ảnh hưởng cố định hiện có của mỗi DN theo thời gian, có thể kết luận rằng: FEM là phù hợp hơn OLS. Sau đó, nhóm tác giả sử dụng kiểm định Hausman để lựa chọn giữa mô hình FEM và REM. Kết quả kiểm định Hausman trong Bảng 3 cho thấy, mô hình FEM là mô hình phù hợp nhất cho dữ liệu với P_value = 0,0053 < α= 5%.