Áp dụng chính sách thuế phù hợp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá
Theo quy định tại Khoản 2, Điều 4, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Nhà nước áp dụng chính sách thuế phù hợp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá. Quy định về chính sách thuế của Nhà nước đối với thuốc lá dựa trên một số nguyên nhân. Trước hết, thuế và giá thuốc lá ở Việt Nam hiện nay vẫn còn thấp so với các nước trên thế giới, đây là yếu tố quan trọng làm cho việc tiếp cận mua thuốc lá trở nên dễ dàng.
Theo ước tính Việt Nam phải chi hơn 22 nghìn tỷ đồng cho việc mua thuốc lá hút trong năm 2012 và hơn 23 nghìn tỷ đồng (tương đương 0,9% GDP) để điều trị 5 loại bệnh do hút thuốc lá gây ra. Như vậy, tổng số tiền chi cho mua và điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá ở nước ta chiếm gần 2% GDP của nền kinh tế mỗi năm. Con số này còn chưa tính đến những thiệt hại về kinh tế do người hút thuốc giảm/mất khả năng lao động, thiệt hại do cháy nổ xảy ra khi hút thuốc và ô nhiễm môi trường…
Việc điều chỉnh thuế đối với thuốc lá hợp lý là cách hiệu quả nhất để giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá. Việc điều chỉnh mức thuế đối với thuốc lá sẽ tác động tới giá của sản phẩm. Nếu tăng mức thuế với sản phẩm thuốc lá sẽ làm cho giá của sản phẩm tăng lên, giá cao sẽ ngăn ngừa được một lượng lớn thanh niên bắt đầu hút thuốc, đồng thời khuyến khích những người đang hút thuốc bỏ thuốc, đặc biệt là nhóm thu nhập thấp. Đồng thời, việc áp dụng chính sách thuế phù hợp đối với thuốc lá cũng sẽ mang lại lợi ích trực tiếp cho Chính phủ thông qua việc tăng nguồn thu thuế.
Tại Điều 6 Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) quy định: “Các bên nhận thức rằng các biện pháp về giá và thuế là những biện pháp quan trọng và hữu hiệu để giảm tiêu thụ thuốc lá trong các tầng lớp dân cư, đặc biệt là thanh thiếu niên”. Điều 6 của Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) đã được Quyết định số 1315/QĐ-TTg ngày 21/8/2009 của Thủ tướng Chính phủ quy định cụ thể về việc phê duyệt Kế hoạch thực hiện Công ước. Theo đó, “Xây dựng lộ trình tăng thuế phù hợp nhằm tăng giá các sản phẩm thuốc lá”.
Kinh nghiệm của nhiều nước cho thấy, tăng thuế thuốc lá dẫn đến tăng giá thuốc lá, từ đó giảm tiêu dùng (giảm tỷ lệ hút mới, tăng tỷ lệ bỏ thuốc và giảm lượng thuốc tiêu thu); kéo theo giảm bệnh tật và tử vong. Ở các nước thu nhập thấp và trung bình, giá thuốc tăng 10% sẽ giúp giảm 38 triệu người sử dụng và 9 triệu trường hợp tử vong do thuốc lá.
Như vậy, việc quy định chính sách thuế phù hợp là một biện pháp quan trọng trong việc làm giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá tại Việt Nam.
