Theo GS.,TSKH. Phạm Thị Trân Châu, Ủy viên Đoàn chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, theo quy định của Luật Bầu cử, có hai hình thức vận động bầu cử mà người ứng cử có thể tiến hành, đó là thông qua hội nghị tiếp xúc cử tri do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tổ chức hoặc thông qua các phương tiện thông tin đại chúng.

Theo đó, ứng cử viên có thể thực hiện vận động bầu cử thông qua gặp gỡ cử tri tại Hội nghị tiếp xúc cử tri ở địa phương nơi mình ứng cử do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức. Tại hội nghị này, ứng cử viên trình bày chương trình hành động nếu được bầu trước cử tri để thuyết phục cử tri bầu cho mình, đồng thời trao đổi, trả lời các câu hỏi của cử tri.

Ngoài ra, ứng cử viên có thể vận động bầu cử thông qua phương tiện thông tin đại chúng. Theo đó, người ứng cử đại biểu Quốc hội trình bày với cử tri về dự kiến chương trình hành động của mình nếu được bầu làm đại biểu Quốc hội khi trả lời phỏng vấn trên các phương tiện thông tin đại chúng ở địa phương nơi mình ứng cử và trên trang thông tin điện tử về bầu cử đại biểu Quốc hội của Hội đồng Bầu cử quốc gia.

Bảo đảm bình đẳng giữa các ứng cử viên trong quá trình vận động bầu cử là việc không đơn giản. Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn, cần phải nỗ lực tối đa để thực hiện bởi đây là yếu tố rất quan trọng bảo đảm chất lượng, hiệu quả của cuộc bầu cử.

Để bảo đảm công bằng giữa các ứng cử viên trong quá trình tổ chức vận động bầu cử, Điều 68, Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân nghiêm cấm hành vi lạm dụng chức vụ, quyền hạn để sử dụng phương tiện thông tin đại chúng trong vận động bầu cử; Sử dụng hoặc hứa tặng, cho, ủng hộ tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất để lôi kéo, mua chuộc cử tri. “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng đã có hướng dẫn để mọi người ứng cử đều bình đẳng như nhau. Không có chuyện ai hơn ai trong vận động bầu cử”, ông Trần Thanh Mẫn khẳng định với báo chí.

Việc vận động bầu cử phải được tiến hành dân chủ, công khai, bình đẳng, đúng pháp luật. Nói cách khác, phải bảo đảm sự lành mạnh, tránh ảnh hưởng của những yếu tố tiêu cực trong quá trình vận động bầu cử. Theo đó, nhằm hướng dẫn để việc vận động bầu cử được tiến hành rõ ràng, công khai, dân chủ, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn cho biết, đối với hình thức vận động qua hội nghị tiếp xúc cử tri, mỗi người ứng cử được dành thời gian trình bày chương trình hành động tương đương nhau và với hình thức vận động trên các phương tiện thông tin đại chúng cũng quy định tương tự. Các ứng viên có thời lượng trả lời phỏng vấn hoặc trình bày các chương trình hành động của mình như nhau, không có sự phân biệt. Hoặc nếu đăng bài phát biểu, hình ảnh của các ứng cử viên thì phải xếp theo thứ tự chữ cái A, B, C…

Ngoài ra, các tổ chức phụ trách bầu cử và thành viên của tổ chức này không được vận động cho người ứng cử. Đồng thời, các phương tiện thông tin đại chúng cũng không được tự tuyên truyền vận động cho bất kỳ một cá nhân nào. Tuy nhiên, ông Trần Thanh Mẫn cũng cho biết, ngoài nỗ lực giám sát củaMặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể các cấp, thì cũng rất cần sự vào cuộc của người dân nhằm bảo đảm tốt tính khách quan trong cuộc bầu cử.

Đặc biệt, các ứng cử viên cũng cần chú ý tránh những hành vi mà pháp luật nghiêm cấm trong quá trình vận động bầu cử; chẳng hạn như lợi dụng vận động bầu cử để tuyên truyền trái với Hiến pháp và pháp luật hoặc làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín, quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác hay dùng tiền hoặc các tài sản vật chất để lôi kéo, mua chuộc cử tri bỏ phiếu bầu cho mình.

Theo ông Nguyễn Văn Pha, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, những người đã được đưa tên vào danh sách người ứng cử đại biểu Quốc hội, Đại biểu Hội đồng nhân dân sau hội nghị hiệp thương lần thứ 3 chưa chắc sẽ đã được đưa ra bầu nếu vi phạm các quy định của bầu cử. Bởi những người ứng cử mắc phải các vi phạm trong vận động bầu cử thì ở mức cao nhất có thể xóa tên khỏi danh sách người ứng cử. Ở các cấp sẽ có các tổ chức bầu cử, Ủy ban bầu cử vừa làm nhiệm vụ tổ chức, giám sát và xử lý các tình huống nếu vi phạm vận động bầu cử xảy ra.

Để lựa chọn được những đại biểu đủ tiêu chuẩn, xứng đáng là người thực sự tiêu biểu đại diện của nhân dân tại cơ quan quyền lực Nhà nước các cấp, cần tạo điều kiện để tất cả cử tri đều biết được thông tin về các ứng cử viên, bảo đảm để người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có điều kiện tiếp xúc rộng rãi với đại diện cử tri ở các xã, phường, thị trấn thuộc đơn vị bầu cử. Người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện được tiếp xúc rộng rãi với cử tri ở từng xã, phường, thị trấn thuộc đơn vị bầu cử. Người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã được tiếp xúc rộng rãi với cử tri ở từng thôn, tổ dân phố thuộc đơn vị bầu cử.

Bên cạnh đó, trong các cuộc tiếp xúc cử tri, cần thực sự phát huy dân chủ của cử tri, mọi cử tri đều bình đẳng về quyền và trách nhiệm tham gia ý kiến, có thể chất vấn ứng cử viên về những vấn đề mình quan tâm trên tinh thần xây dựng, tạo không khí thân thiện, cởi mở giữa cử tri và các ứng cử viên.

Mọi cử tri đều có quyền tham dự các cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu dân cử bởi một khi cử tri biết được thông tin về ứng cử viên thì họ sẽ tích cực đi bầu, có trách nhiệm với lá phiếu của mình, khắc phục tình trạng bầu hộ, bầu thay hoặc “bầu chiếu lệ”, không căn cứ tiêu chuẩn đại biểu để lựa chọn bầu người thật sự tiêu biểu. Ngoài ra, cần thông báo rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng về ngày giờ, địa điểm ứng viên tiếp xúc cử tri để cử tri được biết và bố trí tham dự, khắc phục tình trạng cử tri “chuyên trách” thường xảy ra trong một số cuộc bầu cử trước đây.