Thực tiễn trong thực hiện kết luận thanh tra, kiểm tra

Tổng cục Thuế cho rằng, Luật Quản lý thuế (sửa đổi) chỉ quy định việc xử lý kết luận của thanh tra, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) khi thanh tra, kiểm toán cơ quan quản lý thuế và có kết luận, kiến nghị về nghĩa vụ thuế của người nộp thuế. Hay nói cách khác là giải quyết mối quan hệ giữa cơ quan quản lý thuế, người nộp thuế và các cơ quan có liên quan.

Theo đó, trường hợp cơ quan thanh tra, kiểm toán thực hiện thanh tra, kiểm toán các hoạt động đối với cơ quan quản lý thuế, trong đó có hoạt động đối chiếu nghĩa vụ của người nộp thuế thì cơ quan quản lý thuế phải thực hiện theo kết luận, kiến nghị của cơ quan thanh tra, kiểm toán. Vấn đề đặt ra là việc thực hiện phải được xử lý bằng quyết định hành chính và nghĩa vụ thực hiện ở đây là người nộp thuế. 

Trong trường hợp ban hành quyết định thanh tra, kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế, có kết luận và quyết định xử lý nếu không thống nhất người nộp thuế có quyền khiếu nại và khởi kiện. Cụ thể: người nộp thuế có quyền khiếu nại 2 lần (lần 1 với cơ quan quản lý thuế ra quyết định xử lý thuế, lần 2 với cơ quan quản lý thuế cấp trên), trường hợp không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại thì người nộp thuế có quyền khởi kiện cơ quan quản lý thuế ra Tòa án.

Tổng cục Thuế cho rằng, khi KTNN tiến hành kiểm toán ngân sách tại 1 địa phương, sẽ có 1 tổ kiểm toán tại cơ quan thuế. Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế đều đã có các văn bản chỉ đạo Cục Thuế các địa phương phối hợp chặt chẽ, cung cấp hồ sơ cho cơ quan kiểm toán. Sau khi kết thúc, cơ quan kiểm toán sẽ lập biên bản kiểm soát, đối chiếu, từ đó ra số chênh lệch về thuế, những sai phạm về thuế của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, có thể thời điểm KTNN vào kiểm toán thì DN chưa kê khai thuế, nhưng sau đó DN đã kê khai bổ sung vì Luật Quản lý thuế hiện hành cho phép khai bổ sung. 

Theo Tổng cục Thuế, ngay cả khi cơ quan thuế tiến hành thanh tra cũng phát hiện một tỷ lệ sai phạm lớn lên tới 95-97%. Tỷ lệ sai cũng tùy đơn vị. Có đơn vị kê sai 500 nghìn đồng, 1 triệu đồng cũng là sai, thậm chí có đơn vị sai phạm lớn, phát hiện gần 2.000 tỷ đồng. Với những hành vi sai phạm nhỏ, nếu tính vào tỷ lệ tương đối thì cũng khó, trong khi chính sách quản lý thuế chưa đồng bộ với hành vi cụ thể ngoài thực tiễn nên thực tế cũng liên tục phải sửa đổi. Tổng cục Thuế khẳng định, trong quá trình triển khai nhiệm vụ, đặc biệt là trong quá trình thanh tra, kiểm toán, ngành Thuế luôn phối hợp chặt chẽ với KTNN, Thanh tra Chính phủ.

Tăng cường phối hợp xây dựng chính sách đồng bộ

Theo quy định hiện hành, cơ quan KTNN chỉ kiểm toán đối với các đơn vị có sử dụng vốn ngân sách nhà nước (NSNN). Hiện nay, được biết KTNN đang đề xuất mở rộng đối tượng kiểm toán bằng Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để quy định chi tiết Điều 4, Điều 55 của Luật KTNN theo hướng KTNN thực hiện kiểm toán tổ chức, đơn vị có nghĩa vụ nộp NSNN. Vấn đề này sẽ được Quốc hội xem xét cho ý kiến. Do đó, Luật Quản lý thuế không quy định nội dung này.

Tổng cục Thuế cũng cho rằng đa số ý kiến nhất trí với quy định cơ quan Thanh tra, KTNN thực hiện thanh tra, kiểm toán các hoạt động đối với cơ quan quản lý thuế theo quy định của pháp luật về kiểm toán nhà nước, về thanh tra, về quản lý thuế và các quy định của pháp luật có liên quan. Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị xem xét lại quy định của Dự thảo Luật trong trường hợp có sự khác nhau giữa cơ quan thanh tra, kiểm toán với cơ quan quản lý thuế. 

Dự án Luật Quản lý thuế sửa đổi trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp này có phạm vi sửa đổi rộng, bổ sung nhiều nội dung mới, với 108/120 điều dự kiến được sửa đổi và bổ sung 32 điều mới. Trong các phiên thảo luận gần đây tại Quốc hội, đa số ý kiến nhất trí với quy định cơ quan thanh tra, kiểm toán nhà nước (KTNN) thực hiện thanh tra, kiểm toán các hoạt động đối với cơ quan quản lý thuế theo quy định của pháp luật về KTNN, về thanh tra, về quản lý thuế và các quy định của pháp luật có liên quan.

Có một số ý kiến đề nghị xem xét lại quy định của dự thảo luật trong trường hợp có sự khác nhau giữa cơ quan thanh tra, kiểm toán với cơ quan quản lý thuế. Theo quy định hiện hành cơ quan KTNN chỉ kiểm toán đối với các đơn vị có sử dụng vốn NSNN.

Hiện nay, được biết KTNN đang đề xuất mở rộng đối tượng kiểm toán bằng nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để quy định chi tiết Điều 4, Điều 55 của Luật KTNN theo hướng KTNN thực hiện kiểm toán tổ chức, đơn vị có nghĩa vụ nộp NSNN. Tổng cục Thuế khẳng định, vấn đề này sẽ được Quốc hội xem xét cho ý kiến. Do đó, Luật Quản lý thuế sửa đổi không quy định nội dung này.

Tổng cục Thuế khẳng định, Ban soạn thảo Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) sẽ phối hợp với Ủy ban Tài chính ngân sách và các cơ quan liên quan để tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật trình Quốc hội thông qua trong kỳ họp thứ 7, theo hướng: Tạo thuận lợi cho cơ quan thanh tra, kiểm toán hoạt động theo đúng quy định của pháp luật, không chồng chéo; Đảm bảo quy định đúng Hiến pháp, không mâu thuẫn với Luật Thanh tra, Luật Kiểm toán; Phù hợp với tổ chức bộ máy nhà nước; Đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người nộp thuế; Đảm bảo cơ sở pháp lý cho cơ quan quản lý thuế thực hiện đúng pháp luật thuế, pháp luật quản lý thuế và pháp luật khác có liên quan.