Khu vực Đông Á Thái Bình Dương:
Cần cách tiếp cận mới để duy trì tăng trưởng
Khuyến nghị trên được Ngân hàng Thế giới (WB) đưa ra trong báo cáo “Cưỡi sóng lớn: Sự thần kỳ Đông Á trong thế kỷ 21” ngày 4/12.
Theo nhìn nhận của WB, tăng trưởng bao trùm là tăng trưởng dẫn đến giảm nghèo, tuy nhiên trên thực tế, việc đảm bảo an ninh kinh tế cho mọi người ngày càng trở nên khó thực hiện hơn, nhất là khi các nước trong khu vực lại phải đối mặt với thách thức mới: già hóa nhanh, viễn cảnh tăng trưởng kinh tế kém chắc chắn hơn và đô thị hóa mạnh hơn.
Bên cạnh đó, bất bình đẳng cũng là một nguy cơ cho người dân trong khu vực. Hơn 90% người Trung Quốc và hơn nửa dân số Philipines cho rằng, khoảng cách thu nhập ở hai nước này quá lớn. Tại Indonesia, khoảng 90% người dân cho rằng cần giải quyết vấn đề bất bình đẳng một cách cấp thiết, còn 8 trong số 10 người Việt Nam lại lo lắng về khoảng cách mức sống.
Báo cáo của WB cũng cho biết, mặc dù tỷ lệ nghèo cùng cực và nghèo trung bình giảm mạnh, từ gần một nửa dân số năm 2002 xuống dưới 1/8 dân số năm 2015. Song, tỷ lệ nhóm dễ bị nghèo trở lại (với thu nhập 3,10 -5,10 USD/ngày) vẫn không thay đổi trong khoảng thời gian 2002-2015 và xoay quanh mức khoảng ¼ dân số.
Điều này cho thấy, các chính sách tăng trưởng bao trùm cần nhận ra và giải quyết các hạn chế mà các giai tầng kinh tế khác nhau phải đối mặt. Đồng thời, phải có chính sách giúp các nhóm nghèo di chuyển lên các nấc thang cao hơn trong phân tầng thu nhập.
Để giải được bài toán này, các chương trình chính sách cần dựa trên 3 trụ cột. Đầu tiên, tăng cường cải thiện địa vị kinh tế nhằm giảm khoảng cách tiếp cận tới công ăn việc làm và dịch vụ, cải thiện chất lượng việc làm và tăng hòa nhập tài chính. Trụ cột thứ hai, tăng cường an ninh kinh tế bao gồm tăng cường hệ thống an sinh xã hội, mở rộng bảo hiểm xã hội và tăng tính chịu đựng với các cú sốc.
Tăng cường thể chế cần thiết để tăng trưởng hòa nhập là trụ cột thứ ba, bao gồm chính sách thuế lũy tiến để tăng nguồn thu và cải thiện tính hiệu quả của các khoản chi của các chương trình hướng tới người nghèo. Quản lý tốt hơn hiện tượng già hóa và đô thị hóa, cũng như tăng cường cạnh tránh cũng sẽ là cần thiết.
Ngoài ra, WB cũng chia các nước thành 5 nhóm và đề xuất các chính sách cho từng nhóm. Theo đó, Malaysia và Thái Lan (nhóm nước “Thịnh vượng tiến bộ” đã cơ bản xóa bỏ nghèo cùng cực và có một tầng lớp trung lưu với số lượng lớn) cần tập trung vào đáp ứng đòi hỏi của tầng lớp trung lưu, huy động và sử dụng nguồn lực nhằm xóa bỏ những khoảng cách còn lại.
Trung Quốc và Việt Nam (nhóm nước “vừa thoát nghèo đang tiến lên thịnh vượng”) cũng cần chú trọng đáp ứng nhu cầu của tầng lớp trung lưu và các nhóm còn dễ bị tổn thương, nhưng đồng thời các nước này cũng cần chuẩn bị sẵn sàng đối phó với tình trạng già hóa nhanh. Indonesia, Philippines và Campuchia (thuộc nhóm “Thoát nghèo cùng cực”) hiện còn một tỷ lệ nghèo cùng cực thấp, nhưng nhóm trung lưu cũng vẫn còn nhỏ, thì các nước này nên tập trung ưu tiên cải thiện địa vị kinh tế và lồng ghép các chương trình an sinh xã hội.
Các nước chậm phát triển hơn như CHDCND Lào và Papua New Guinea vẫn còn tỷ lệ nghèo cùng cực lớn thì nên tập trung giảm nghèo nhanh hơn nữa bằng cách đầu tư vào giáo dục phổ thông, thúc đẩy hòa nhập tài chính, đồng thời tăng cường trợ giúp xã hội và năng lực kháng cự. Riêng các đảo quốc Thái Bình Dương là một nhóm đặc biệt, cần tập trung khai thác cơ hội kinh tế sẵn có, ví dụ du lịch và đánh bắt hải sản, di cư ra nước ngoài lao động, và cần đầu tư vào giảm nhẹ và phòng tránh thiên tai.