Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris dự kiến ​​đến Singapore vào Chủ nhật, trước khi đến Việt Nam vào thứ Ba và rời đi vào thứ Năm.

Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Joe Biden đã luôn ưu tiên tăng cường vị thế của Mỹ ở châu Á và tăng cường quan hệ với các nước Đông Nam Á. Chiến lược là một phần quan trọng trong mục tiêu của Washington nhằm kiểm soát tham vọng của Trung Quốc.

Tầm quan trọng chiến lược của khu vực Đông Nam Á cũng nằm ở tuyến đường vận chuyển thương mại quan trọng nơi hàng nghìn tỷ USD thương mại toàn cầu đi qua mỗi năm.

Chuyến thăm của Phó Tổng thống Kamala Harris đã nối tiếp sau một số cuộc gặp gỡ cấp cao của Mỹ với các nhà lãnh đạo Đông Nam Á. Ngoại trưởng Antony Blinken đã tham dự các cuộc họp trực tuyến của ASEAN vào đầu tháng này, trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin đã đến thăm một số quốc gia trong khu vực vào tháng 7, bao gồm Singapore, Việt Nam và Philippines.

Sự khác biệt của 2 chính quyền

Angela Mancini, đối tác và người đứng đầu thị trường Châu Á Thái Bình Dương tại công ty tư vấn Control Risks, cho biết so với thời của ông Donald Trump, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và chính quyền của ông tỏ ra 'chu đáo và tính toán' hơn trong các kế hoạch của họ với các nước Đông Nam Á.

Nhà Trắng cho biết trong một tuyên bố vào tháng trước rằng bà Harris sẽ bàn luận với các nhà lãnh đạo của Singapore và Việt Nam về vấn đề từ an ninh khu vực, đại dịch COVID-19 và biến đổi khí hậu.

Cựu Tổng thống Donald Trump đã bị chỉ trích vì vắng mặt tại một số hội nghị cấp cao quan trọng ở Đông Nam Á, khiến một số nhà quan sát chính trị đặt câu hỏi về cam kết của Mỹ đối với khu vực này.

Điều đó còn thể hiện sự 'thờ ơ' của Mỹ dưới thời ông Trump với bối cảnh Trung Quốc đang thúc đẩy mạnh mẽ hơn tầm ảnh hưởng trong khu vực, thông qua các chương trình như đầu tư cơ sở hạ tầng theo Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường.

Các ưu tiên của Mỹ ở Đông Nam Á

Bằng cách chọn Singapore và Việt Nam cho chuyến đi chính thức đầu tiên của bà Harris tới Đông Nam Á, Mỹ cho thấy họ ưu tiên các cơ hội kinh tế và an ninh trong khu vực, ông Mancini nói.

Mỹ có quan hệ đối tác quốc phòng với Singapore và là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất vào trung tâm tài chính châu Á. Trong khi đó, nước này cũng có mối quan hệ thương mại ngày càng tăng với Việt Nam.

Về mặt kinh tế, thương mại lẽ ra là cách 'tự nhiên nhất' để Mỹ tăng cường sự hiện diện ở Đông Nam Á - nhưng chính trị trong nước của Mỹ thực sự là một rào cản, ông Mancini nói.

Ông Trump vào năm 2017 đã rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương hoặc TPP, một hiệp ước thương mại lớn có sự tham gia của 11 quốc gia khác, bao gồm cả những quốc gia ở Đông Nam Á. Các nước còn lại đã đàm phán lại thỏa thuận và ký kết Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương hoặc CPTPP vào tháng 3/2018.

Alex Feldman, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-ASEAN, cho biết Mỹ không có khả năng tham gia CPTPP trong ngắn hạn. Trước đó, TPP đã bị chỉ trích rộng rãi ở Mỹ và không bao giờ được Quốc hội thông qua.

Tuy nhiên, Mỹ có thể đạt được các thỏa thuận về kinh tế kỹ thuật số với các quốc gia trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, ông Feldman nói.

Singapore hiện có các thỏa thuận kinh tế kỹ thuật số với Australia, cũng như với Chile và New Zealand.

Hiệp định thương mại kỹ thuật số

Một thỏa thuận tập trung vào nền kinh tế kỹ thuật số đặt ra các quy tắc và tiêu chuẩn giữa các quốc gia tham gia, chẳng hạn như lưu trữ dữ liệu xuyên biên giới và bảo vệ dữ liệu cá nhân.

"Chúng tôi nghĩ rằng một thỏa thuận song phương với Singapore rất có ý nghĩa giúp thiết lập các quy tắc cho cuộc cách mạng nền kinh tế kỹ thuật số, qua đó biến châu Á trở thành một khu vực kinh tế tiên tiến, hiện đại", ông Feldman cho biết thêm rằng một thỏa thuận song phương có thể mở ra cánh cửa dẫn đến một tổ chức đa phương lớn hơn trong tương lai.

Deborah Elms, giám đốc điều hành của công ty tư vấn Trung tâm Thương mại Châu Á cho biết: Mặc dù có những 'lý do hợp lý' để Mỹ theo đuổi và dẫn đầu một thỏa thuận kỹ thuật số mới, nhưng Washington có thể gặp khó khăn trong việc thuyết phục các quốc gia khác tham gia.

Giám đốc Elms đã giải thích trong một báo cáo vào tuần trước rằng các thỏa thuận như vậy không phải là mới.

"Mỹ sẽ cần có một cơ sở lý luận rõ ràng và thuyết phục để bắt đầu lại với một thỏa thuận thương mại khác và họ sẽ cần cung cấp giá trị gia tăng cho các thành viên tiềm năng", bà Elms viết.

Xây dựng chuỗi cung ứng

Vào ngày 20/8, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris từng nói rằng, Mỹ có cả lợi ích kinh tế và an ninh liên quan đến khu vực Đông Nam Á và họ cũng đang phụ thuộc phần nào vào chuỗi cung ứng của Việt Nam và Singapore.

Bà Harris cho biết, các vấn đề bắt nguồn từ sự thiếu hụt nguồn cung chip toàn cầu là rất đáng chú ý. Trong chuyến thăm châu Á tới đây, bà sẽ cố gắng xây dựng mối quan hệ thương mại với các quốc gia được coi là quan trọng đối với chuỗi cung ứng.

Chuyến đi của Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris diễn ra trong bối cảnh tình trạng thiếu chất bán dẫn toàn cầu vẫn tiếp tục làm đình trệ hoạt động sản xuất của ngành công nghiệp ô tô và điện tử tiêu dùng ở Mỹ. 

Nhà Trắng, trong nhiều tháng đã thảo luận cùng với các ngành công nghiệp, cũng như các nhà lập pháp để tìm cách xoa dịu cuộc khủng hoảng, nhưng cho đến nay vẫn chưa có nhiều dấu hiệu cải thiện.